Óskemendegi Gematologııa ortalyǵynyń qurylysy nege sozbalańǵa salynyp ketti
ÓSKEMEN.KAZINFORM – Shyǵys Qazaqstanda Gematologııa ortalyǵynyń qurylysy bes jyldan beri aıaqtalmaı keledi. Áýeli bul medıtsınalyq mekeme 2022 jyly paıdalanýǵa beriledi dep josparlanǵan. Alaıda joba uzaqqa sozylyp ketti. Buǵan ne sebep jáne dál qazir qurylys nelikten toqtap tur? Kazinform tilshisi bunyń jaýabyn bilip kórdi.
Óskemende Gematologııa ortalyǵyn salý týraly bastama alǵash ret 2016 jyly kóterilgen. Dárigerler de óńirge súıek kemigin transplantatsııalaý, kúrdeli genetıkalyq jáne jasýshalyq zertteýler júrgizetin medıtsınalyq mekeme aýadaı qajettigin aıtyp keldi. Áıtpegende derti dendegen naýqastar Astanaǵa nemese shetelge barýǵa májbúr bolyp, altyn ýaqyttaryn tekke joǵaltatyn.
Araǵa bir jyl salyp, IT Engineering SA kompanııasy men oblystyq «Paryz» qorymen seriktestik arasynda memorandým jasaldy. Sol kezde jobalyq-smetalyq qujattama ázirleýge atalǵan qordan 540 mln teńge bólindi. Al 2018 jyly jalpy quny 32 mlrd teńgeden asatyn jobany memlekettik saraptama maquldady.
- Ortalyqta 103 tósek-oryn qarastyrylǵan. Onda balalar jáne eresekter statsıonary, súıek kemigin transplantatsııalaý, lımfomalardy emdeý, sáýlelik terapııa bólimderi, transfýzıologııa ortalyǵy jáne genetıkalyq zerthana bolady. Negizgi statsıonardan bólek, kúndizgi bólim de josparlanǵan. Sonymen qatar aýyr naýqastar men olardyń ata-analaryna arnalǵan 24 páterlik úsh juldyzdy qonaqúı deńgeıindegi pansıonat salý kózdelip otyr. Tehnıkalyq blok pen medıtsınalyq gazdardy saqtaıtyn alań da qarastyrylǵan. Jobanyń júzege asý merzimi - 2 jyl, - delingen sol kezde ShQO Densaýlyq saqtaý basqarmasy joba týraly alǵash jarııa etken málimette.
Dese de qaǵazdaǵy jospar men shynaıy jaǵdaı eki túrli bolyp shyqty. 2020 jyldyń kókteminde bas merdiger retinde elordalyq B&A Contractors SA kompanııasy bekitildi. Jazda Óskemendegi qurylys alańyna alǵashqy tehnıka kelip, jumys bastalyp ketti. Jobanyń tapsyrys berýshisi oblystyq Qurylys basqarmasy boldy.
Sol jyly bul ortalyq halyqaralyq standarttarǵa sáıkes salynyp jatqan strategııalyq nysan retinde óńirdiń betkeustar jobasy retinde kórsetildi. Rasynda da áýeli jumys qarqyn alyp, irgetas quıylyp, qabyrǵalar kóterile bastady. Alaıda kóp uzamaı qurylys jumystary turalap qaldy...
«Saqaldy» qurylysqa qalaı aınaldy?
2020 jyldyń mamyr aıynda merdiger kompanııa men oblystyq Qurylys basqarmasy ortalyqty salý jóninde 31,6 mlrd teńgege kelisimshartqa qol qoıdy. Keıin bul somanyń jetkiliksiz ekeni anyqtaldy. Arada eki jyl ótken soń jobaǵa ózgeris engizýge týra keldi. Bastapqy jobanyń QR Densaýlyq saqtaý mınıstri mindetin atqarýshynyń 2020 jylǵy 15 qazandaǵy «Densaýlyq saqtaý uıymdary jelisiniń memlekettik normatıvin bekitý týraly» buıryǵyna sáıkes kelmeıtini belgili boldy.
- Osy buıryqqa sáıkes nysandy Joǵary tehnologııalyq kópsalaly medıtsınalyq ortalyq retinde qaıta beıindeý qajettiligi týyndady. Negizgi baǵyty - gematologııa bolyp qala beredi, biraq kardıologııa jáne kardıohırýrgııa baǵyttary keńeıtilip, tósek-oryn sany 146-ǵa deıin ulǵaıdy, - dep habarlady ShQO Qurylys basqarmasynan.
2022 jyldyń sáýirinde joba túzetýden ótti. Sol kezde taǵy qıyndyq týyndady. Naqty aıtqanda, ortalyqtyń qurylysyna ketetin shyǵyn kúrt ósip, 72,3 mlrd teńgege deıin jetti. Buǵan pandemııadan keıingi qurylys materıaldarynyń qymbattaýy sebep bolǵan. Merdigermen kelisimshart qaıta jasalyp, ol baǵany bir mlrd-qa tómendetti. Nátıjesinde túpkilikti soma 71,3 mlrd teńgeni qurady. Onyń 28,4 mlrd-y medıtsınalyq jabdyqtar satyp alýǵa baǵyttalǵan. Jumystyń aýqymy artqandyqtan, bastapqyda josparlanǵan 2022 jylǵy ashylý merzimi iske aspaı qaldy.
Qarjylaı qıyndyq
Joba qunynyń kúrt qymbattaýy tek óńir turǵyndarynyń ǵana emes, baqylaýshy organdardyń da qyzý talqysyna tústi. Máselege Joǵarǵy aýdıt palatasy nazar aýdardy.
- Memlekettik aýdıt nátıjesinde Óskemendegi Gematologııa ortalyǵynyń quny 2,25 esege artqany anyqtaldy. Buǵan qurylys materıaldarynyń qymbattaýy, jobanyń qaıta túzetilýi men smetalyq-normatıvtik bazaǵa qatysty olqylyqtar sebep bolǵan. Qurylysqa qatysty normatıvtik-quqyqtyq aktilerde jetkizýshi kásiporyndardy tańdaýǵa arnalǵan ashyq ári naqty krıterııler joq. Kompanııalar esep tapsyrmaǵany úshin jaýapqa tartylmaıdy. Bul óz kezeginde jobalardyń qymbattaýyna jáne bıýdjet qarajatynyń jumsalýyn baqylaýdyń álsireýine ákelip soǵady, - delingen Joǵarǵy aýdıt palatasynyń materıaldarynda.
Sonyń saldarynan qurylys qarjylaı tyǵyryqqa tireldi. Smeta qaıta qaralǵan soń, jergilikti bılik barlyq qosymsha shyǵyn oblystyq bıýdjet esebinen jabylady dep málimdedi. Alaıda sol kezde-aq óńir qazynasynyń mundaı zil batpan shyǵyndy kótere almaıtyny aıdan anyq-tuǵyn.
Respýblıkalyq mártebe berildi
2023 jyldyń qyrkúıeginde Gematologııa ortalyǵy respýblıkalyq mańyzy bar joba mártebesin aldy. Alaıda qurylys jumystaryn tolyq aıaqtaý úshin qosymsha taǵy 43 mlrd teńge qajet boldy. Biraq bul somany birden tabý respýblıkalyq bıýdjet úshin de ońaıǵa soqqan joq.
2023 jyldyń qazanynda Ulttyq ekonomıka vıtse-mınıstri Azamat Ámrın májiliste jańa redaktsııadaǵy Bıýdjet kodeksi jobasyn tanystyrý kezinde keleshekte mundaı shyǵyndardyń negizgi aýyrtpalyǵy jergilikti bıýdjetterge júkteletinin atap ótti. Tek el kólemindegi mańyzdy ınfraqurylymǵa qatysty jobalar ǵana respýblıkalyq bıýdjetten qarjylandyrylady.
- Qalǵan jobalar boıynsha qarjylandyrýdy jergilikti bıýdjet óz moınyna alady. Biz jergilikti bıýdjetterdiń áleýetin arttyryp, salyqtyń bir bóligin sol jerge berýdi kózdep otyrmyz, - dedi ol.
Qarjy máselesi osylaı talqylanyp jatqanda óńirdegi aýrýshańdyq kórsetkishi óse berdi. 2023 jyldyń alǵashqy alty aıynda onkologııalyq jáne qan aınalymy júıesi aýrýlarynyń kúrt kóbeıgeni tirkelgen. ıAǵnı, Gematologııa ortalyǵynyń Shyǵys Qazaqstan úshin mańyzy arta tústi. Biraq qarajat máselesi áli de sheshimin tappaǵan.
Prezıdent pármeni núkte qoıdy
Talaıdy tolǵandyrǵan túıtkildiń túıinin Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev tarqatty. Tórtinshi Ulttyq quryltaı otyrysynda Memleket basshysy naqty tapsyrma berdi: qurylysy toqtap qalǵan ortalyqty salý kerek. Osydan keıin 2025 jyldyń naýryzynda Úkimet Gematologııa ortalyǵyn aıaqtaýǵa qajetti 33,6 mlrd teńgeni bóldi. Bul qarajat jemqorlyq isteri boıynsha memleketke qaıtarylǵan aktıvterden quralǵan arnaıy memlekettik qordan alyndy. Búginde qurylys alańynda jumys qaıta jandanyp, belsendi túrde júrgizilip jatyr.
- Qazirgi ýaqytta árleý men ınjenerlik júıelerdi montajdaý jumystary júrgizilip keledi. Sonymen qatar aýmaqty abattandyrý jáne syrtqy qorshaýlardy ornatý jumystary qatar qolǵa alynǵan. Qurylys alańynda 267 maman jumys isteýde. Medıtsınalyq mekemeniń daıyndyq deńgeıi 80 paıyz shamasynda. Qurylysty 2025 jyldyń jeltoqsanynda tolyq aıaqtaý josparlanyp otyr, - dep habarlady ShQO Qurylys basqarmasynan.
Densaýlyq saqtaý mınıstrligi jobany baqylaýǵa alǵan. Eki apta saıyn oblys ákimdigi men merdiger kompanııalardyń birlesken jınalystary ótkizilip otyrady.
- Bul ortalyqty ýaqytyly iske qosýdyń mańyzy zor. Biz ony tolyqtaı zamanaýı medıtsınalyq jabdyqtarmen jabdyqtaý jaǵyn qarastyryp jatyrmyz. Atap aıtqanda, angıografııalyq júıeler, eki proektsııaly MRT apparaty, 256-srezdi kompıýterlik tomograf ornatylady, - dedi ShQO ákimi Nurymbet Saqtaǵanov.
Eske salsaq, osyǵan deıin ShQO-daǵy aýylda shuǵyl kómekke zárý naýqas Óskemenge tikushaqpen jetkizilgeni habarlanǵan.