Ortaǵasyrlyq Saraıshyqtan tabylǵan keseniń qandaı qupııasy bar
ATYRAÝ. KAZINFORM – Atyraý oblysynda ortaǵasyrlyq Saraıshyq qalashyǵynan tabylǵan qundy jádiger kóp. Munda alǵashqy arheologııalyq ekspedıtsııa 1950 jyly bastalǵan.
Budan 74 jyl burynǵy alǵashqy ekspedıtsııaǵa Qazaqstannyń arheologııa mektebiniń negizin qalaýshy Álkeı Marǵulan jetekshilik etken. Saraıshyq murajaı-qoryǵynyń dırektory bolǵan Moldash Berdimuratov «Sol ekspedıtsııa quramynda bolǵan arheologtar Sergeı Tolstov pen Geronım Patsevıch Saraıshyqty H-HІ ǵasyrlarda Saksın qalasynyń ornynda ornynda boı kótergen dep sanaıdy. Uly Jibek jolyndaǵy Saraıshyqty Horezm tutqyndary salǵan», dep estelik qaldyrǵan.
Onyń pikirinshe, Saraıshyq qalasynyń tarıhy úsh kezeńge bólingen.
«Birinshisi – qalyptasý kezeńi, ekinshisi – Altyn Orda dáýirinde Eýropany, Orta Azııany, Qazaqstandy qıyr Qytaımen baılanystyrǵan iri saýda ortalyǵyna aınalý kezeńi. Bul kezeńde Saraıshyqqa aptasyna 700-den 1200-ge deıin saýda kerýeni kelip-ketken degen derek bar. Al, úshinshisi – Úlken Noǵaı Ordasynyń ortalyǵy bolǵan kezde Ivan Groznyı jibergen toptyń qolynan kúıreýi», - degen edi marqum Moldash Berdimuratov.
Mahambet aýdanynyń aýmaǵynda ornalasqan Saraıshyq tarıhyn qalashyǵyn 1999 jyly qaıta zertteý qolǵa alynǵan. Sol kezden beri munda qundy jádigerler kóp tabyldy. Sonyń biri – túsi ózgeretin kese.
«Saraıshyqta 1999 jyly qazba jumysy qaıta jalǵasty. Sondaı qazba jumysy kezinde áýeli qumyra tabyldy. Sodan soń balshyq aralas topyraqtyń arasyna kese shyqty. Bir ereksheligi qansha ǵasyr ótse de kesege eshteńe juqpaǵan. Quddy zaýyttan shyqqan kezindegideı jarqyrap tur. Keseni qolyma ustap, aýdaryp-tóńkerip tur edim. Qasymdaǵy arheolog «Bul qundy olja boldy ǵoı. Muny atap ótýi kerek» dedi. Jumys kúniniń sońyna taman shólmek aldyrdyq. Arheolog «Men osy tabylǵan kesemen ishemin» degen soń keseni qolyna ustattym. Jaıyq ózenin baryp, keseni sýmen shaıyp ákeldi. Kesege araqty quıǵan kezde ydysymyz qap-qara túske endi. Ózimiz shoshyp kettik. Araqty tógip tastap edik. Sol kesemizdiń túsi bastapqy qalpyna keldi. Sý quıdyq. Odan soń aşy aıran quıdyq. Keseniń túsi ózgergen joq. Mashınadan benzın alyp, kesege quıyp qaradyq. Mine, qyzyq, kese qaıtadan qaraıyp shyǵa keldi. Demek, adamǵa ishýge bolmaıtyn suıyqty birden ańǵartady», - degen bolatyn Moldash Berdimuratov.
Bul kese – Saraıshyqtan tabylǵan qundy jádigerdiń biri. Túsi ózgeretin kese 2000 jylǵy qyrkúıekte elordadaǵy Tuńǵysh Prezıdent murajaıyna qoıylǵan.
Eske sala ketelik, buǵan deıin Ortaǵasyrlyq Saraıshyqtan kóne keseneniń dromosy tabylǵanyn jazǵan edik.
