Onkologııalyq kómekke arnalǵan bıýdjet kólemi sońǵy 3 jylda 6 esege ulǵaıǵan
ASTANA. KAZINFORM - Premer-mınıstr Oljas Bektenov Ulttyq ǵylymı onkologııa ortalyǵy (UǴOO) men Nazarbayev University Bıomedıtsınalyq zertteý ortalyǵynyń qyzmetimen tanysty, dep habarlaıdy Úkimettiń baspasóz qyzmeti.
Prezıdenttiń medıtsınada ozyq tehnologııalardy qoldaný jáne densaýlyq saqtaý júıesin damytý jónindegi tapsyrmalarynyń oryndalý barysyna nazar aýdaryldy. Oljas Bektenov Prezıdent tapsyrmasymen salynǵan Ulttyq ǵylymı onkologııa ortalyǵynyń jańa korpýsynyń jaraqtandyrylý jaǵdaıyn tekserdi, onda naýqastarǵa joǵary tehnologııalyq em túrleri usynylady.
UǴOO – Qazaqstandaǵy radıatsııalyq onkologııa boıynsha kóshbasshy ortalyq. Munda jyl saıyn 12 myńǵa jýyq dıagnostıkalyq zertteý men jedel ota jasaý, 4 myń sáýlelik jáne protondyq terapııa kýrsy, sondaı-aq 330-ǵa deıin aǵzalar men súıek kemigin transplantatsııalaý syndy em-sharalar júzege asyrylady.
Patsıentterge barlyq onkologııalyq kómek tegin medıtsınalyq kepildendirilgen kómek kólemi (TMKKK) jáne Mindetti áleýmettik-medıtsınalyq saqtandyrý (MÁMS) sheńberinde aqysyz kórsetiledi. Atalǵan maqsattarǵa memlekettik bıýdjetten jyl saıyn 170 mlrd teńgeden astam qarajat bólinedi. Onkologııalyq kómekke arnalǵan bıýdjet kólemi sońǵy 3 jylda 6 esege ulǵaıdy, onyń ishinde ınfraqurylymdyq jobalardy júzege asyrý, zamanaýı jabdyqtarmen jaraqtandyrý shyǵyndary da bar.
Premer-mınıstrge Ulttyq ǵylymı onkologııa ortalyǵyna «AEHA-nyń zákirlik ortalyǵy» (Anchor Center) mártebesin alyp berý boıynsha júrgizilip jatqan jumystar týraly aıtyldy, ony alǵan jaǵdaıda ortalyq búkil Ortalyq Azııa aımaǵy úshin radıatsııalyq onkologııa jáne ıadrolyq medıtsına salasyndaǵy ozyq tájirıbeni damytý jáne taratýǵa arnalǵan tirek alańyna aınalmaq.
Radıatsııalyq tehnologııalar ortalyǵynda obyr aýrýyn dıagnostıkalaýǵa (conyń ishinde erte satysynda) jáne emdeýge arnalǵan radıofarmpreparattar óndirisiniń tolyq tsıklin ıgerý jumystary qarqyndy júrgizilip jatyr. Búgingi tańda «18-ftordezoksıglıýkoza (18F-FDG)» radıofarmpreparatynyń óndirisi jolǵa qoıylǵan. Ol PET/KT jáne elimizde alǵash ret qoldanylǵaly otyrǵan PET/MRT dıagnostıkasy úshin qajet. Taıaý ýaqytta taǵy 13 preparat shyǵarý josparlanyp otyr, olardyń bir bóligi alǵash ret sıntezdelmek. Óndirisi ózimizde bolǵanynyń arqasynda jylyna 12 myńǵa deıin zertteý jumysyn júrgizý múmkin bolyp otyr.
Radıonýklıdtik terapııa bólimshesinde qalqansha beziniń qaterli isigin emdeý úshin ıod-131 negizindegi preparat qoldanylady. Patsıentter atalǵan radıofarmpreparatty qabyldaǵannan keıin 5-7 kún oqshaý jatqyzylady. Bólmeler AEHA-nyń talaptary men standarttaryna saı jaraqtandyrylǵan. Bıylǵy 5 aıda munda 80 adam emdeldi. Jalpy, bólimshe jylyna 300-den astam naýqasty qabyldaı alady.
Densaýlyq saqtaý mınıstrligi azamattardyń radıofarmpreparattardy paıdalana otyryp emdelý múmkindigin qamtamasyz etý úshin 6 óńirlik ortalyqty biriktirip jeli qurý jumystaryn júrgizip jatyr. «Sáýlemen emdeýge arnalǵan» osyndaı qosymsha palatalar Astana, Almaty, Shymkent, Semeı, Qaraǵandy jáne Aqtóbe qalalarynda ashylady.
Medıtsınalyq ınfraqurylymdy aralaý kezinde jasandy ıntellekt tehnologııalarynyń engizilýine de nazar aýdaryldy. Sáýlelik jáne protondyq terapııada jasandy ıntellektini qoldaný saý tinderge óte az áser ete otyryp, joǵary dáldikpen emdeýge múmkindik beredi. Ulttyq ǵylymı onkologııalyq ortalyqta JI tehnologııalaryna negizdelgen EDGE jáne ETHOS júıelerin qosa alǵanda, Varian jelilik údetkishteri bar 7 radıatsııalyq onkologııa býnkeri jumys isteıdi.
Protondy terapııa ortalyǵy – Varian kompanııasy jasap shyǵarǵan ProBeam 360 júıesimen jaraqtandyrylǵan Ortalyq Azııadaǵy jalǵyz ortalyq. Mundaı qondyrǵylar búginde álemniń tek 24 elinde ǵana jumys istep tur. Bul terapııa balalardy mı men julyn boıynda, kórý qurylymdarynda jáne basqa da jerlerde jańadan isik paıda bolǵan kezde emdeýge óte ońtaıly. Mundaǵy joǵary dáldikti eki KT-sımýlıatory qamtamasyz etedi. Odan bólek Qazaqtanda alǵash ret MRT-sımýlıator iske qosyldy. Ortalyq jylyna 1 myń adamǵa deıin emdeýge eseptelgen, onyń ishinde sheteldik patsıentter de bar, bul elimizdiń medıtsınalyq týrızm salasyndaǵy áleýetin nyǵaıta túsedi.
Gıbrıdti operatsııalyq zaldarda dárigerler mıǵa, júrekke jáne taǵy da basqa aǵzalarǵa 350-den astam joǵary tehnologııalyq operatsııalar jasaıdy. Sonymen qatar kadrlardyń biliktiligin únemi arttyryp otyrý da – mańyzdy baǵyt. UǴOO-nyń 250-den astam mamany álemniń jetekshi onkologııalyq ortalyqtarynda zamanaýı jabdyqtarmen jumys istep, tájirıbe jınaqtaǵan.
Oljas Bektenov Densaýlyq saqtaý mınıstrligine elimizdiń barlyq óńirlerinen kelgen onkopatsıentterge ozyq emdeý ádisteriniń barynsha qoljetimdi bolýyn qamtamasyz etýdi, sondaı-aq Qazaqstanda ıadrolyq medıtsınany odan ári damytý úshin qajetti jaǵdaı jasaýdy tapsyrdy.
Premer-mınıstr qazaqstandyq ǵalymdar, oqytýshylar men stýdentter úshin resýrstyq jáne oqý alańyna aınalǵan NU-dyń jańa Bıomedıtsınalyq zertteý ortalyǵynyń jaraqtandyrylý jaǵdaıymen tanysty. 5 600 sharshy metrden astam aýmaqta bıomedıtsınalyq jáne klınıkaǵa deıingi zertteýler júrgizý úshin barlyq jaǵdaı jasalǵan. Atap aıtqanda, genomıka, molekýlıarlyq bıologııa, tindik ınjenerııa, regeneratıvti jáne translıatsııalyq medıtsına salasyndaǵy zertteýler úshin platforma bar.
Mundaǵy basty erekshelik – bıologııa jáne farmakologııa salasynda ǵylymı zertteýler júrgiziletin vıvarıı. Tehnologııalyq jaraqtandyrý deńgeıi jáne halyqaralyq bıoqaýipsizdik standarttaryn saqtaý boıynsha bul nysannyń aımaqta balamasy joq.
NU prezıdenti, professor Vakar Ahmad qazirgi ýaqytta zerthanalyq janýarlarmen jumys sapasyn baǵalaýdyń tanymal jahandyq júıeleriniń biri – AAALAC International akkredıtatsııasyn alý boıynsha jumystar júrip jatqanyn habarlady. Vıvarııdiń ashylýy qazaqstandyq ǵalymdarǵa otandyq dári-dármekter óndirisiniń jelisin ulǵaıtý úshin zertteýlerdiń sapaly jańa deńgeıine ótýge múmkindik beredi.
Munda Premer-mınıstrdiń nazaryna NU ekojúıesinde damyp jatqan birqatar ǵylymı jáne tehnologııalyq joba usynyldy. University Medical Center korporatıvtik qorynyń basqarma tóraǵasy, doktor ıÝrıı Pıa donorlyq organdardy adam aǵzasyna barynsha uqsas jaǵdaıda konservatsııalaýǵa jáne uzaq merzim tasymaldaýǵa arnalǵan ınnovatsııalyq ALEM qurylǵysyn tanystyrdy. Atalǵan tehnologııany engizý elimizdegi transplantologııanyń tıimdiligin edáýir arttyrmaq.
National Laboratory Astana bas dırektory, professor Dos Sarbasov klınıkaǵa deıingi synaqtar men jańa dárilik preparattardy ázirleýge mamandanatyn Óńirlik farmatsevtıkalyq ortalyq qurý jospary týraly aıtty. Jobada Qazaqstanda lokalızatsııa deńgeıi joǵary farmatsevtıkalyq óndiristi damytý úshin R&D-ınfraqurylymyn qalyptastyrý kózdelgen.
Premer-mınıstr sonymen qatar NU Medıtsına mektebiniń qyzmetimen, ǵalymdarynyń onkologııa, shemirshek regeneratsııasy, synyqtardy robottandyrylǵan emdeý, farmatsevtıkalyq komponentterdi alý úshin qaldyqtardy bıologııalyq jolmen óńdeý týraly jáne taǵy da basqa zertteýlerimen tanysty. Budan basqa, onyń nazaryna NU tehnoparki rezıdentteriniń medıtsınalyq kómektiń qoljetimdiligi men sapasyn arttyratyn medıtsınalyq tehnologııalardy ázirleýge baǵyttalǵan jobalary usynyldy.
Oljas Bektenov ǵylymı-zertteý jumystarynyń qazaqstandyq medıtsınany jáne farmatsevtıkany damytýdaǵy mańyzdylyǵyn atap ótip, salalyq mınıstrlikterge ozyq otandyq ázirlemelerdi is júzine asyrý úshin barlyq jaǵdaıdy jasaýdy tapsyrdy.
«Patsıentterge shetelge barýdyń qajeti joq»: Astanadaǵy onkologııalyq ortalyq aımaq úshin biregeı sanalatyn tehnologııalardy biriktirdi.
Prezıdenttiń tapsyrmasy boıynsha qurylǵan Astanadaǵy Ulttyq ǵylymı onkologııalyq ortalyq radıofarmpreparattardyń 13 túrinen turatyn tól óndirisin iske qosty. UǴOO Radıatsııalyq tehnologııalar ortalyǵynyń basshysy Indıra Tileýlesovanyń aıtýynsha, bul Qazaqstandaǵy bir keshenniń bazasynda PET-dıagnostıka men terapııanyń tolyq tsıklin júzege asyrýǵa múmkindik beredi.
PET-KT jáne PET-MRT syndy taǵy da basqa ozyq úlgidegi jabdyqtarda jumys isteý úshin UǴOO-da óz mamandarynyń komandasy jasaqtaldy. Olar – medıtsınalyq fızıkter, radıohımıkter, radıofarmatsevter jáne ınjenerler. Bul elimizde eń zamanaýı emdeý hattamalaryn engizýge múmkindik beredi.
Osylaısha, ortalyq óz qajettilikterin tolyǵymen, al patsıentterin arnaıy preparattarmen PET zertteýlerden ótýge jiberetin basqa aımaqtardyń qajettilikterin ishinara jaýyp otyr.
Odan bólek, búginde kóptegen álemdik medıtsınalyq ortalyqtar tájirıbe almasý jáne ǵylymı-zertteý qyzmeti úshin UǴOO-men tyǵyz yntymaqtasa bastady.
«Bizde bolashaqta dıagnostıkalyq maqsattar úshin 13 radıofarmpreparat shyǵarý josparlanyp otyr. Osylaısha biz óz qajettilikterimizdi, sonymen qatar ishinara basqa óńirlerdiń qajettilikterin ótemekpiz. Bul Prezıdenttiń Astanada barlyq biregeı ádistemelerdi qamtıtyn osyndaı ortalyq qurý týraly tapsyrmasy aıasynda júzege asyp otyr. Biz endi patsıentterimizge shetelge ketý úshin aqsha izdep sabylmaýyna kómektese alamyz, óıtkeni biz munda kezeń-kezeńimen engizip jatqan kóptegen nárseler shetelde bar, sol úshin de ol jaqqa barýǵa umtylatyndar kóp. Endi bárin ózimizde jasaıtyn bolamyz», — dep atap ótti UǴOO Radıatsııalyq tehnologııalar ortalyǵynyń basshysy Indıra Tileýlesova.
Qazaqstanda obyrdy emdeýdiń jańa ádisi engizildi, ol sáýleniń keri áserin 60-70%-ǵa deıin azaıtady
Qazaqstanda proton terapııasy qoldanyla bastady. Bul – sáýlemen emdeýdiń eń bir ozyq ádisteriniń biri. Onyń artyqshylyǵy saý tinderge óte az áser etetininde. Ulttyq ǵylymı onkologııalyq ortalyqtyń aǵa medıtsınalyq fızıgi Alýa Qanatqyzynyń aıtýynsha, atalǵan tehnologııa standartty terapııalarǵa qaraǵanda saý tinderge sáýleniń keri áserin 60-70%-ǵa deıin azaıtýǵa múmkindik beredi.
Dástúrli sáýlemen emdeý ádisine qaraǵanda protondar óz energııasynyń barlyǵyna jýyǵyn kózdelgen tereńdikte jumsaıdy, ıaǵnı, tikeleı isiktiń ishinde taratady. Bul obyr jasýshalaryn, onyń mańynda ornalasqan tinderge tıgizbeı, joǵary dáldikpen atqylaýǵa múmkindik beredi jáne sonysymen de eń bir tıimdi ádis sanalady.
Jańa emdeý kesheni jylyna 1 myńǵa deıin em-shara júrgizýge eseptelgen. Ol asqan dáldikti qamtamasyz etý úshin joǵary tehnologııalyq jabdyqpen jaraqtandyrylǵan, onyń ishinde 360 gradýsqa burylatyn júıe men robotty ústel bar.
«Proton terapııasy aýrýdyń barlyq kezeńinde júrgiziledi, dese de, endi ósip kele jatqan aǵza bolǵandyqtan balalardy emdeýde, sondaı-aq buryn alynǵan sáýlelik terapııanyń qaıtalanýy, ıaǵnı, retsıdıv kezinde qoldanǵan ásirese tıimdi. Óıtkeni, aǵza tinderi radıotolqynǵa qarsylyq tanytyp, radıorezıstentti elementter bóledi. Al protondar fızıkalyq qasıetke ıe bolǵandyqtan, bul ımmýnıtetti jeńe alady», — dep atap ótti Alýa Qanatqyzy.
Osyǵan deıin Qazaqstanda densaýlyq skrınıngi baǵdarlamalary jańartylǵany týraly jazdyq.