Óńesh obyrymen negizinen 50-60 jastaǵy er adamdar kóp aýyrady – onkolog
SQO kópbeıindi oblystyq aýrýhana onkologııalyq ortalyǵynyń dárigeri Vıktor Fresherdiń aıtýynsha, óńesh obyry - jıi kezdesetin qaterli isikterdiń biri.
Dúnıejúzilik Densaýlyq saqtaý uıymynyń esebinshe, ol barlyq onkologııalyq aýrýlardyń ishinde 6 orynda tur.
«Kóp jaǵdaıda óńesh obyrymen er adamdar, sonyń ishinde 50-60 jastaǵylar aýyrady. SQO-da qazirgi ýaqytta 74 adam dıspanserlik esepke alynǵan. Sonyń 47-si – er adam. Jylda orta eseppen 30 adamǵa jańadan dıagnoz qoıylady. Aýrýdan qaıtys bolǵandar sany artqan. Máselen, 2021 jyly 10 adam dúnıeden ótse, byltyr 15 adam kóz jumdy. Bıyl 5 aıdyń ishinde 7 adam qaıtys boldy», - deıdi Vıktor Fresher.
Dárigerdiń aıtýynsha, óńesh obyryn neǵurlym erte anyqtaǵan jón.
Óıtkeni, ol emdeýge ońaılyqpen boı bermeıdi. Máselen birinshi satysynda syrqattardyń 90 % em qonsa, úshinshi satysynda tek 10 % ǵana táýir bolady.
«Obyrdyń paıda bolýyna ne sebep? Ártúrli titirkendirgish faktorlardan óńeshtiń sozylmaly qabynýy – ezofagıt paıda bolady, ol keıin qaterli isikke aınalady. Shylym shegý jáne spırttik ishimdikterdi shamadan tys paıdalaný, durys tamaqtanbaý, aýyr metalldary bar sýsyn ishý, óńeshti túrli qyshqyl, siltimen kúıdirý, zııandy óndiriste jumys isteý, tamaqty óte ystyq kúıinde ishý, óńishti qatty tamaqpen nemese basqa zatpen mehanıkalyq zaqymdap alý – munyń bári obyrǵa ákelýi múmkin. Óńesh ragyn bastapqy satysynda anyqtaý qıyn, isik paıda bolǵansha deıin adam eshqandaı jaısyzdyqty sezinbeıdi. Іsik óse bastaǵanda tamaqty jutýy qıyndaı túsedi. Alǵashqy belgisi de osy – syrqat tamaqty jutqan kezde bógde zatty sezedi. Tamaq ótpeı óńeshte turyp qalýy múmkin. Ýaqyt óte kele jaısyzdyq tek ulǵaıa beredi, adam jutý qıyn bolǵandyqtan qatty tamaq jeýden bas tartady. Keýdesinde bógde zat turǵandaı bolyp, tamaǵy, arqa tusy, jaýyrynnyń ústi aýyrady. Jıi loqsyp, qusady», - deıdi Vıktor Fresher.
Onkologtyń aıtýynsha, durys tamaqtanbaǵannan adamnyń dene salmaǵy azaıady, kúsh-qýaty kemip, anemııa aýrýy paıda bolady.
Únemi qarny ashyp, tili aq-sur túske enedi eken.
«Aýrýdyń taǵy bir belgisi – keńirdektiń titirkenýinen qurǵaq jóteldiń mazalaýy. Daýys qarlyǵyp, keıin qan aralas qaqyryqty jótel paıda bolýy múmkin. Asqazan qyjyldaıdy, aýyzdan jaǵymsyz ıis shyǵyp, dene qyzýy kóteriledi. Óńesh obyrynyń sońǵy satysynda as, tipti silekeı isiktiń saldarynan óńeshten ótpeıdi. Qaterli isiktiń bul túri óte baıaý damıdy. Biraq alǵashqy belgileri paıda bolǵan jaǵdaıda oǵan nemquraıly qaramaı birden dárigerge qaralǵan jón. Al dáriger onkologııalyq aýrýdyń bar-joǵyn anyqtaý úshin, obyr bolǵan jaǵdaıda onyń aǵzaǵa taralý deńgeıin baıqaıdy. Sol úshin syrqatty birqatar zertteýden ótkizedi», - deıdi dáriger.
Onkologtyń aıtýynsha, óńeshtiń qaterli isigi zerthanalyq jáne aspaptyq ádispen anyqtalady. Ol úshin óńeshtiń rentgenografııasy jasalady.
Endoskop arqyly óńesh tekserilip, aýrý oshaǵynyń kólemi anyqtalady, zertteý úshin materıal alynady.
Sondaı-aq kompıýterlik tomografııa jasalyp, isiktiń syrtqy mólsherin jáne onyń basqa múshelerge taralýyn baıqaıdy.
Budan basqa onkomarkerlerge qan saraptamasy jasalady, qajet bolǵan jaǵdaıda bronhoskopııa da istelinedi.
«Óńesh obyryn emdeýdiń birneshe joly bar. Biraq ol aýrýdyń satysyna, syrqattyń jasyna jáne onyń jalpy jaǵdaıyna baılanysty. Sonyń ishinde hırýrgııa - óńesh obyrynyń eń kóp taraǵan emi. Ota arqyly óńeshtiń bir bóligin nemese kóp bóligin alyp tastaıdy. Sáýlelik terapııa - radıoaktıvti zattardy qoldaný arqyly isik jasýshalaryn óltirý nemese zaqymdaý úshin qoldanylady. Radıatsııany isikterdi kishireıtý nemese operatsııadan keıin qalǵan rak kletkalaryn joıý úshin qoldanýǵa bolady. Hımıoterapııa rak kletkalarynyń ósýin joıý nemese toqtatý úshin dári-dármekterdi paıdalaný arqyly júrgiziledi. Keıbir hımıoterapııalyq preparattar tabletka túrinde qabyldanady, endi biri ekpe túrinde tamyr arqyly tikeleı qanǵa engiziledi. Hımıoterapııa keıde isikti kishireıtý úshin operatsııa aldynda qoldanylady», - deıdi Vıktor Fresher.
Al óńesh obyrynyń aldyn alý úshin onkolog eń bolmaǵanda temeki men alkogolden bas tartýǵa keńes beredi.
