Ombydaǵy qazaqtar týraly ne bilemiz
Bul jerge úsh ǵasyr buryn ata-babalarymyz kóship baryp, turaqtap qalǵan.
Búginde Ertis óńirinen qonys aýdarǵan qazaqtardyń urpaqtary sol eldi mekenniń baıyrǵy turǵyndary sanalady. Qandastarymyz tarıhı otannan jyraq jatsa da, qazaqı dástúrden alystamaǵan.
Qazirgi ýaqytta ombylyq qazaqtardyń qurmetine aýylǵa kirer jolda avtobýs aıaldamasy ashyldy. Oǵan osy rýdyń ataýy berilgen. Endi aldaǵy ýaqytta ata-babalarymyz jerlengen alyp zıratty memorıaldy keshenge aınaldyrý josparlanǵan. Bul bastamany tarıhshy-etnograftar men óńir turǵyndary kóterip jatyr.
Etnograf-tarıhshy Sholpan Ahmetova kóne qazaq molalaryn zertteýmen 20 jyl boıy aınalysyp keledi. Bul zırat basy 18 ǵasyr kartalarynda kórinis tapqan.
«Ýaqyt óte kele topyraq úıindilerine aınalyp ketken. Bizdiń esebimizshe, bul nysan – Omby qalasynyń qurdasy. ıAǵnı 300 jyldyq tarıhy bar. Bul jerdi memorıaldyq keshenge aınaldyrý kerek. Áıtpese, taban astynda qalady», - deıdi Sholpan Ahmetova.
300 jyl buryn buryn Omby qalasy Ertistiń oń jaǵalaýynda birneshe iri eldi meken bolǵan. Endi kóne aýyl turǵyndarynyń qurmetine aıaldamanyń ataýy da ózgertildi.
«Ákem marqum 1910 jyly týǵan. Sonda aıtatyn, 13 jasynda Tórtinshi Kalınınskııde úı salǵan áke-sheshesi. Sol jerde 20 úıden aýyl bolǵan, ıaǵnı Qarjas. Úlkender qaıtyp ketti. Biz sııaqty úlkenderdiń balalary, nemereleri turyp jatyr», - deıdi Qarjas aýylynyń turǵyny Kúlán Seıtenbaeva.
Aıaldamanyń ataýyn ózgertý bastamasyn turǵyndar kóteripti. Endi 18-ǵasyrda paıda bolǵan aýyl týraly barsha jurt biledi.
Al keler urpaq ata-baba tarıhyn umytpasy anyq.
«Tarıhı oryndardyń ataýlaryn saqtaý kerek. Aıaldamanyń ataýyn ózgertýdi qarjastyqtar ózderi usyndy. Bas tarta almadyq. Sebebi aýyl tarıhy – Omby oblysynyń tarıhynyń ajyramas bóligi. Árdaıym este bolý kerek», - dep Omby ákimshiligi ulttyq saıasat, din jáne qoǵamdyq birlestikter jónindegi basqarma basshysy Marına Shterger.
Aldaǵy ýaqytta jyly aıaldama ashý da josparlanǵan. Bul óleń joldaryn Gúlsulý Nurmaǵambetovanyń ákesi shyǵarǵan. Óz zamanynda otbasylyq ansambl quryp, qazaq ónerin omby jurtyna tanystyrǵan. Búginde «Qarjas» atty qazaq aýylynda 50-den astam otbasy tútin tútetip otyr.
Tarıhshylardyń aıtýynsha, 18-ǵasyrdyń basynda bul jerge Semeı jáne Pavlodar oblysynyń Baıanaýyl óńirinen «Aqsha» atty rý kóship kelgen. Búginde nysan mádenı eskertkishteriniń tiziminde bolsa da, nazardan tys qalǵan. Tarıhshylar men qarjastyqtardyń alańdaýy da sondyqtan.
«Memorıaldy keshendi ashý kerek. Áıtpese, ol jer dala sekildi bolyp qalady. Ol jerde eskertkishter bar. Orny bar. Keshen ashylsa, Ombynyń tarıhyn baıytar», - deıdi tarıhshy Aıgúl Beskempirova.
Búginde Omby jerinde ondaǵan qazaq aýyly bar. Shamamen 500 jyl buryn iri aýyldardyń sany áldeıqaıda kóp bolǵan. Búgingi zamanda bul óńirde ata-babalarymyzdyń tirshilik etkenin osyndaı nysandar aıǵaqtary sózsiz. Olardy kóneniń kózindeı saqtamasaq, bizge syn, deıdi ombylyq qandastar.