Ombýdsmen balalardy 6 jastan mektepke qabyldaýǵa qatysty mınıstrge úndeý joldady
Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy Adam quqyqtary jónindegi ýákil Asqar Shákirov QR Bilim jáne ǵylym mınıstri Ashat Aımaǵambetovke qoǵamda rezonans týǵyzǵan 1 qańtardan bastap balalardy orta mekteptiń birinshi synybyna 6 jastan bastap qabyldaý tártibiniń engizilýine baılanysty úndeý joldady.
Úndeýde álemniń kóptegen elderinde balalardyń bastaýysh bilim alýy alty jastan bastalatyn halyqaralyq tájirıbe atap kórsetilgen. Bul osyndaı praktıkaǵa kóshý zańdylyǵyn rastaıdy.
Alaıda, ombýdsmenniń pikirinshe, atalmysh jańalyqty júzege asyrý mańyzdy paıymdaýdy talap etedi, sonyń ishinde Qazaqstan Respýblıkasy Ákimshilik quqyq buzý týraly kodeksiniń 127-babyna sáıkes, ony oryndamaý aıyppuldan ákimshilik qamaýǵa deıingi jazaǵa ákep soǵady.
Kópshilik úshin bul jańalyq kútpegen jaǵdaı ekenin atap ótý qajet. Óıtkeni jańa normanyń kúshine enýi 2016 jyldyń sáýir aıynda zań júzinde qarastyrylǵanyna qaramastan, qajetti aqparattyq-daıyndyq jáne tájirıbelik súıemeldeý júrgizilmegen.
Joǵaryda atalǵan 6 jasar balalardyń ata-analarynyń edáýir bóligi bul jastaǵy búldirshin tıisti daıyndyqsyz oqý júktemesine psıhologııalyq jáne fızıologııalyq turǵyda daıyn emes dep sanaıdy.
«Bilim týraly» QR Zańynyń 30-baby bes jastan bastap balalarǵa mindetti mektepaldy daıarlyq túrinde mektepke deıingi oqytýdy belgileıdi, ol otbasynda, mektepke deıingi uıymdarda, jalpy bilim beretin mektepterdiń, lıtseıler men gımnazııalardyń mektepaldy synyptarynda júzege asyrylýy tıis. Atalǵan memlekettik bilim berý uıymdarynda mektepaldy daıarlyq tegin júrgiziledi.
QR Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń burynǵy basshylyǵynyń rastaýynsha, jalpy bilim beretin mektepter men mektepke deıingi uıymdarda mektepaldy daıarlyqty uıymdastyrýǵa qatysty problemalar boljanbaǵan. Alaıda, tájirıbe kórsetkendeı, mektepterdiń kópshiliginde 5 jastan bastap balalardyń daıyndyǵy durys uıymdastyrylmaǵan. Balalardy mektepke deıingi tárbıemen qamtamasyz etpeıtin 6 jasqa tolǵan kezde balabaqshalardan májbúrlep bosatý jaǵdaılary keńinen taralǵan.
Osyǵan baılanysty 20 maýsymdaǵy BǴM basshylyǵynyń «mektepke deıingi uıymda nemese mektepterdiń mektepaldy synyptarynda mektepke deıingi daıyndyq úshin jaǵdaı bolmaǵan kezde bala otbasy jaǵdaıynda mektepke deıingi daıarlyq túrinde oqytýdan ótýi tıis» degen málimdemesinen soń osyndaı otbasylar kúrdeli máselemen betpe-bet keldi.
Atalmysh málimdemede birinshi kezekte az qamtylǵan otbasylar men aýyldyq jerlerdiń balalary ózine nazar aýdarýda. Belgili sebeptermen joǵaryda kórsetilgen daıyndyqty qamtamasyz etý tym kúrdeli bolar.
Jalpy bilim beretin mektepterdiń tolyp ketýi úndeý hattaǵy basqa mańyzdy problema bolyp kórsetildi.
Ulttyq ekonomıka mınıstrliginiń Statıstıka komıtetiniń derekterine súıensek, birinshi synyp oqýshylarynyń jyl saıyn turaqty ósimi baıqalady. Máselen, 2017-2018 jáne 2018-2019 jyldardaǵy birinshi synypqa tıisinshe 358571 jáne 389897 oqýshy qabyldandy. Jańalyqqa baılanysty aldaǵy oqý jylynda birinshi synyp oqýshylarynyń sany aıtarlyqtaı kóbeıýi múmkin, sebebi 2012 jáne 2013 jyldary 768409 bala dúnıege kelgen edi.
Ótken oqý jylynda bilim berý obektilerine qoıylatyn normatıvtik sanıtarlyq-epıdemıologııalyq talaptar buzylyp, synyptardyń tolymdylyǵy 25 oqýshydan asty.
25 sáýirde Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev tıisti vedomstvo basshysyna úsh aýysymda oqytýdy joıý jumysyn aıaqtaýdy mindettedi. Alaıda, birinshi synyptardaǵy oqýshylar sanynyń ulǵaıýyna baılanysty úsh aýysymda oqytatyn mektepter sany ósýi múmkin.
Óziniń úndeý hatyn qorytyndylaı kele ombýdsmen ýákiletti organǵa jalpy jaǵymdy bastamany iske asyrý kezinde jaǵymsyz saldardy boldyrmaýǵa kómektese alatyn sharalardy qabyldaý maqsatynda qalyptasyp jatqan jaǵdaıdy jan-jaqty taldaýdy usyndy. Atalmysh másele ol boıynsha ońtaıly sheshimdi ázirleý úshin BǴM Qoǵamdyq keńes sheńberinde ótetin taldaý páni bolar edi.
