«Olımpıadalyq dıplomatııa» nemese Prezıdent Qytaı eline qalaı baryp qaıtty
***
QHR Tóraǵasy Sı Tszınpınniń shaqyrýymen Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev bir-eki kún buryn XXIV qysqy Olımpııa oıyndarynyń ashylý saltanatyna qatysý úshin Beıjińge jumys saparymen baryp keldi. Bul – Memleket basshysynyń bıylǵy shetelge jasaǵan birinshi sapary. Osy jahandyq sport dodasy Qytaıdyń aı kúntizbesi boıynsha Jańa jyl merekesimen tuspa-tus keldi. Munyń sımvoldyq máni zor. Qytaı halqy Barys jylyn úlken qoshemetpen qarsy aldy.
Qazaqstan Prezıdentimen qatar Qytaı astanasyna 30-dan astam memlekettiń basshylary men úkimet jetekshileri, korolder otbasylarynyń músheleri men halyqaralyq uıymdardyń jetekshileri keldi.
Beıjińdegi aýa raıyn aıtar bolsaq, kún ashyq, qar joq, biraq qara sýyq. Tórt jylda bir keletin sport dodasyna halyqtyń qyzyǵýshylyǵy óte joǵary boldy. Máselen, tipti dúkenderde Beıjiń Olımpıadasynyń tańbalary beınelengen kádesyılarǵa uzyn-sonar kezek bolyp jatty. Jergilikti halyqtyń kózinen eline degen maqtanysh pen zor qýanyshty baıqaldy.
Qazaqstan kóshbasshysy Qytaı astanasyna 3 aqpan kúni ushyp keldi. Memleket basshysyn áýejaıdan QHR Úkimetiniń Eýrazııa isteri jónindegi arnaýly ókili Lı Hýeı kútip aldy. Aıtpaqshy, Qytaıdyń osy joǵary laýazymdy dıplomaty ótken Jańa jyl qarsańynda – 30 jeltoqsanda Aqordada Qasym-Jomart Toqaevtyń qabyldaýynda bolǵan. Sol kezde ol Qysqy Olımpıadanyń ashylý rásimine Qytaı Tóraǵasynyń shaqyrýyn tabystady. Prezıdenttiń aıtýynsha, olar bir-birin shamamen 40 jyldan beri biledi. Eki qurdas ótken ǵasyrdyń 80-shi jyldarynyń basynda Beıjińde óte jaqyn aralasqan.
Qazaqstan delegatsııasy Beıjińniń batys bóliginde ornalasqan «Dıaoıýıtaı» memlekettik rezıdentsııasyna ornalasty. Bul rezıdentsııanyń 800 jyldan astam tarıhy bar. Buryn bul tarıhı ári kórikti jer Qytaı ımperatorlarynyń demalysy úshin arnap salynǵan saraı bolǵan. Tszın áýletiniń bıligi kezinde ımperator Chjantszýn munda balyq aýlaıtyn platforma saldyrǵan. Rezıdentsııa ataýy
qytaı tilinen aýdarǵanda «balyq aýlaýǵa arnalǵan terrassa» degendi bildiredi. Sodan beri rezıdentsııaǵa «ımperatorsha balyq aýlaý» ataýy bekip qalǵan.
Osy rette bir nárseni aıta ketken jón. Qasym-Jomart Toqaevtan bólek «Dıaoıýıtaı» rezıdentsııasynda aýqymdy is-shara kúnderi Reseı Prezıdenti Vladımır Pýtın men Pákistan Premer-Mınıstri Imran Han ǵana toqtady, al ózge delegatsııalar qonaqúılerge ornalastyryldy. Árıne, bul Qytaı tarapynyń Qazaqstan basshysyna, jalpy bizdiń elge degen erekshe qurmetin, aıryqsha kózqarasyn bildiredi.
Búkil álemde órship turǵan koronavırýstyń jańa «Omıkron» shtamy jaǵdaıynda Qytaı bıligi buryn-sońdy bolmaǵan shekteý sharalaryn engizdi. Bul hattamalyq sharalarǵa da óziniń áserin tıgizdi. Mysaly, belgilengen tártipke sáıkes Prezıdenttiń sheteldik saparlaryn daıyndaý kezinde Memlekettik kúzet qyzmetiniń, Prezıdenttiń baspasóz qyzmeti men Protokolynyń, sondaı-aq Prezıdenttiń Іs basqarmasynyń birneshe qyzmetkerinen turatyn aldyn ala baratyn top qurylady. Sol aldyn ala baratyn top Memleket basshysynyń Beıjińge barýyna birjarym kún qalǵanda jetti. Osyndaı qysqa merzimge qaramastan, atalǵan jumys toby QHR SІM jaýapty qyzmetkerlerimen, kúzet qyzmetimen birlese otyryp, sapardyń barlyq hattamalyq máselesin tolyǵymen sheshe aldy. Bizdiń delegatsııaǵa qytaılyq uıymdastyrýshylar tarapynan erekshe qonaqjaılylyq kórsetildi.
Qysqy Olımpııa oıyndarynyń ashylý saltanaty «Qus uıasy» dep atalatyn ulttyq stadıonda ótti. Beıjiń – qysqy jáne jazǵy Olımpıada oıyndaryn ótkizgen jalǵyz qala. Dál osy stadıonda 2008 jyldyń tamyz aıynda jazǵy Olımpıada oıyndarynyń ashylý saltanaty ótken bolatyn.
Qasym-Jomart Toqaev VIP qonaqtarǵa arnalǵan minberden qazaqstandyq olımpıadashylarǵa qol bulǵap, qoldaý kórsetti. Prezıdenttiń jeke fotografy túsirgen sýretterdiń birinen sportshylarymyz shyqqan sátte Túrikmenstan Prezıdenti Gýrbangýly Berdimuhamedov pen onyń delegatsııasy bizdiń Memleket basshysyna erekshe qurmetpen qaraǵanyn kórýge bolady. Ózbekstan Prezıdenti Shavkat Mırzıeev te iltıpat bildirdi.
Bul basqa komandalarmen salystyrǵanda bizdiń ulttyq quramadaǵy sportshylardyń áldeqaıda kóp bolýyna baılanysty bolsa kerek. Bizdiń olımpıadashylar elimizge medaldarmen oralady dep senemiz.
Kelesi kúni, ıaǵnı 5 aqpanda Halyq jınalysy úıinde Qazaqstan Prezıdenti Qytaı Halyq Respýblıkasynyń Tóraǵasy Sı Tszınpınmen kelissóz júrgizdi.
Bul – memleketter basshylarynyń úshinshi betpe-bet kezdesýi. Buǵan deıin olar 2019 jyly qyrkúıekte Beıjińde Qasym-Jomart Toqaevtyń Qytaıǵa memlekettik sapary kezinde kezdesken edi.
Sonymen birge osy ýaqyt ishinde memleketter basshylary zamanaýı baılanys quraldary arqyly turaqty habarlasyp otyrdy. Bul ózara yqpaldastyqty jalǵastyrýǵa jáne nyǵaıtýǵa múmkindik berdi.
Sı Tszınpın Qasym-Jomart Toqaevqa erekshe iltıpat bildire otyryp, qurmetpen qarsy aldy. Buny eki eldiń kóshbasshylary arasyndaǵy kelissózdiń mazmunynan da, odan keıin birge sýretke túsip, aýdarmashysyz sóılesip turǵandarynan da baıqaýǵa bolady.
Memleketter basshylary eki eldiń jan-jaqty strategııalyq yntymaqtastyǵyn jańa deńgeıge shyǵaratyn nátıjeli kelissóz júrgizdi. Qytaı Tóraǵasy atap ótkendeı, bul kezdesý memleketter arasyndaǵy aldaǵy 30 jyldaǵy altyn dáýirine jol ashty. Dostyq ári ózara túsinistikke negizdelgen kezdesý sońynda Qasym-Jomart Toqaev Sı Tszınpındi elimizge memlekettik saparmen kelýge shaqyrdy. Qytaı basshysy osy jyldyń qyrkúıek aıynda qazaq halqynyń qonaqjaılylyǵyna kýá bolady degen úmittemin.
Qazaqstan Prezıdentiniń jumys sapary QHR Tóraǵasynyń Olımpıadanyń ashylý saltanatyna kelgen delegatsııalar basshylaryna arnalǵan resmı qabyldaýymen aıaqtaldy. Qasym-Jomart Toqaev osy qabyldaý barysynda BUU Bas hatshysy Antonıý Gýterrıshpen, DDSU Bas dırektorymen, sondaı-aq Polsha, Sıngapýr, Qatar, Pákistan jáne Ortalyq Azııa elderiniń basshylarymen áńgimelesti. Olar Memleket basshysynyń «qasiretti qańtar» kezinde jaǵdaıdy turaqtandyrý úshin qabyldaǵan sheshimderine qoldaý bildirdi.
Qabyldaý aıaqtalǵan soń Qasym-Jomart Toqaev áýejaıǵa bet alyp, Qazaqstanǵa ushyp ketti. 5 saǵattyq jolda Prezıdent Beıjiń saparynan alǵan áserimen bólisti. Memleket basshysy bıylǵy alǵashqy shetelge jasalǵan saparyna kóńili tolatynyn aıtty.
Qasym-Jomart Toqaevtyń qytaı tilin jetik meńgergen álemdegi sanaýly kóshbasshylardyń biri ekeni jalpyǵa málim. Kezinde Prezıdent osy elde oqyp, jumys istegen. Qytaıdyń myńjyldyq baı tarıhy men mádenıetin zerttegen. Memleket basshysynyń CCTV telearnasyna 2019 jyly bergen suhbatynan keıin jýrnalıske estelik jazba qaldyrǵany qytaı halqynyń áli kúnge deıin esinde ekenine senimdimin. Sı Tszınpın Búkilqytaılyq halyq jınalysynyń záýlim ǵımaratynda ótken kelissózderdiń basynda Qasym-Jomart Toqaevty «qytaı halqynyń dosy» dep atady.
Prezıdent búginde Qytaıdy damýdyń barlyq kórsetkishi boıynsha álemdik kóshbasshylar tobyna laıyqty túrde qosyldy dep esepteıdi. Qytaı ekonomıkasynyń álemde ekinshi orynda turǵany eshkimge qupııa emes, sarapshylardyń boljamy boıynsha 10 jyldan keıin birinshi orynǵa shyǵýǵa tıis. Qytaı sııaqty elmen kórshi bolý memleketimiz úshin artyqshylyq dep oılaımyn. Qazaqstan men Qytaıdyń memlekettik shekarasynyń uzyndyǵy – 1782 shaqyrym. Birqatar memleket Beıjiń Olımpıadasyna boıkot jarııalap jatqan kezde dostas eldi qoldamaý jáne onyń ashylý rásimine qatyspaý durys bolmas edi. Prezıdent oń sheshim qabyldady.
Berik ÝÁLI,
Prezıdenttiń baspasóz hatshysy
