Oqshaýlaý men karantın kópshilik úshin moraldyq turǵyda óte qıyn boldy - psıholog
Bul týraly QazAqparat tilshisine Almaty jedel shuǵyl kómek kórsetý aýrýhanasynyń psıhology Gúlnar Dosjanova aıtyp berdi.
Dárigerdiń aıtýynsha, qazir halyqtyń aýrý aldyndaǵy úreıi báseńdedi.
«Adamdar qazir bastan keship otyrǵan jaǵdaı - apatııa men ashýdyń qospasy. Koronavırýs taqyryby aqyryndap qalyp barady. Qaýip úırenshikti jaǵdaıǵa aınaldy, endi oǵan mán beretindeı kúsh te qalmady. Shyndyǵynda, uzaqqa sozylǵan kúızelis adamdy qajytady. Kóp adam psıhologııalyq turǵydan kúıip ketedi, sondyqtan apatııa týyndaıdy. Biz «munyń bári qashan aıaqtalady?» degen suraqty jıi qoıamyz. Bul - qalypty protsess, eń bastysy qoryqpaý jáne úreılenbeý kerek. Meniń oıymsha, pandemııanyń birinshi tolqynyndaǵy qıyn jaǵdaı endi qaıtalanbaıdy. Ol kezde buǵan ekonomıka turǵysynan da, medıtsına turǵysynan daıyn emes edik. Qazir bizde tájirıbe bar, ıaǵnı ekinshi tolqyn ońaı ótýi kerek»,– deıdi psıholog.
Sonymen qatar, ol adamdardyń psıholgııalyq resýrstarynyń azaıǵanyn atap ótti.
«Koronavırýs qorqynyshyn tolyǵymen jeńý ońaı sharýa emes. Meniń oıymsha, onyń qajeti de joq. Óıtkeni bul turǵyndardyń karantın sharalaryna nemquraıly qarap, sanıtarlyq talaptardy saqtamaýyna ákep soǵýy múmkin. Dál qazirgi ýaqytta oǵan jol berýge bolmaıdy. Qaýip áli seıilgen joq. Aýrý juqtyrý qaýipi áli de joǵary.
Biz sabyr saqtap, sanıtarlyq talapardy buljytpaı oryndaýymyz kerek. Saýlyq – saqtyqta. Osyny esten shyǵarmaǵan abzal. Qazirgi jaǵdaıda ınfektsııadan qorqý qalypty jaǵdaı, sondyqtan onymen kúresýdiń máni joq. Eń bastysy - onyń fobııaǵa aınalýyna jol bermeý»,– deıdi spıker.
Sondaı-aq dáriger «qaýipti aımaqta» jumys istegenin jáne naýqastar qandaı máselemen keletinin tilge tıek etti.
«Men 3 aıǵa jýyq «qyzyl aımaqta» kovıdti naýqastarmen jumys istedim. Naýqastardyń basym bóligi boılaryn mazasyzdyq, úreı men ólim qorqynyshy bılep alǵanyn aıtyp shaǵymdandy. Olarda ózderin basqara almaý jáne dármensizdik sezimderi boldy, tynys alýda qıyndyqtar boldy jáne bul olar úshin óte qorqynyshty boldy. Men olarmen únemi áńgime júrgizdim, túrli keńester berdim, qorqynysh, úreı deńgeıin tómendetý úshin psıhokorrektsııalyq jumystar júrgizdim, sýıtsıdtik minez-qulyq qaýpin joıdym. Jasyratyny joq, ondaı naýqastar boldy»,– dedi ol.
Gúlnar Dosjanova kovıdtiń júıkege áser etetinin de atap ótti.
«Ókinishke qaraı kovıd adamdardyń psıhıkasyna áser etti. Ásirese, ınfektsııanyń aýyr túrine shaldyqqandarda aıqyn baıqaldy. Mazasyzdyq, depressııa, kúızelis, tipti sýıtsıd ınfektsııanyń jańa «janama áserlerine» aınaldy. Sonymen qatar, jaraly júrek sındromy nemese stresstik kardıomıopatııa dep atalatyn sırek kezdesetin jaǵdaıdyń tanymaldyǵy artyp keledi. Sındrom sol jaq qarynshanyń aldyńǵy qabyrǵasynyń mıokard ınfarktisine tán EKG-nyń ózgerýimen qatar júretin júrek jetkiliksizdiginiń nemese keýde qýysynyń aýyrsynýymen kórinedi»,– dedi spıker.
Oqshaýlaý men karantın kópshilik úshin moraldyq turǵyda óte qıyn boldy.
«2020 jyl – belgisizdik pen úlken alańdaýshylyq jyly boldy. Naýryz aıynyń sońynda búkil álemde alǵash ret ózin-ózi oqshaýlaý rejımi engizildi. 3 aıǵa jýyq ýaqyt bizdiń ádettegi ómirimiz toqtap qaldy, jumys pen oqý onlaın rejımine aýystyryldy. Biz ózimizdi koronavırýstan qutqarý úshin oqshaýlandyq, biraq ózimizdi ózimizden qutqara aldyq pa? Oqshaýlaný kóp adamnyń tózimin taýysty. Sondyqtan adamdar depressııaǵa ushyrady. Paranoııa deńgeıi joǵarylap, oılaý qabileti tómendedi. Oqshaýlaý bizge osylaı áser etti. Sebebi, á degende bolyp jatqan oqıǵalar túsiniksiz boldy. Ártúrli derekkózden túsiniksiz aqparattar tarady. Mine, osynyń bári adamǵa jaǵymsyz áser «,– dedi maman.
Praktıkalyq psıholog pandemııa kezinde adamdarǵa mynandaı keńes berdi.
«Úreıge boı aldyrmaý. Aqparat kózderin baqylaý jáne onyń sizdiń jaǵdaıyńyzǵa áser etýine jol bermeý kerek. Aqparattyń paıdaly tustaryn ǵana alý kerek. Eń bastysy mynany umytpańyz, pandemııa ótedi, qalypty ómirimiz qaıtyp oralady. Qaýipsizdik sharalaryn ustansaq, bári jaqsy bolady»,–dedi ol.
