«Nurly joldyń» el ekonomıkasyndaǵy orny bólek

ASTANA. QazAqparat - Elimizde Úkimet tarapynan qabyldanǵan baǵdarlamalardyń qaı-qaısy da el-jurttyń ıgiligine qyzmet jasaıdy. Ósip-órkendeý men damýdyń jańa satysyna ótýge septigin tıgizedi.

Solardyń arasynda «Nurly jol» ınfra­qu­rylymdyq damý baǵdar­la­masynyń jóni de, joly da bó­lek. Onyń ózge memlekettik baǵ­darlamalarmen salystyra qaraǵanda basty ózgesheligi - aýqymdylyǵynda. El ekonomıkasy degenimiz, óte keń uǵym. Osy turǵyda bul baǵdarlama tek bir salanyń aıasynda shektelip qalmaı, ekonomıkanyń barlyq býyndaryn qamtýy onyń basty artyqshylyǵyn kórsetedi. 

«Nurly jol» baǵdarlamasy boıynsha Aqtóbe óńirinde qolǵa alynǵan aýqymdy is-sharalardyń biri - «Ortalyq-Batys» jobasy. Bul magıstral Astana - Aqtaý baǵytyn jalǵastyrady. 2511 shaqyrymdy quraıtyn uzyn dálizdiń aralyǵynda Arqalyq qalasy men kóptegen aýdan orta­lyqtary bar. Aqtóbe oblysy aýmaǵynda bul dálizdiń uzyn­dyǵy 518 shaqyrym.  «Ortalyq-Batys» - «Nurly jol» baǵdarlamasynyń basty jobalarynyń biri. Onyń negizgi ereksheligi men artyqshylyǵy elimizdiń barlyq óńirlerindegi avtomobıl dálizderin bir-birimen túıistirýdi maqsat etýi­n­de.

Onyń atqaratyn mindeti tek munymen shektelmeıdi. Sony­men birge, osy joba aıaq­tal­ǵan kezde Reseıdiń Ýral, Chelıa­bınsk aımaǵyna, Tatar­s­tanǵa jáne aqtaý qalasy ar­qy­ly Túrikmenstan men Iranǵa jol ashyl­maq. Bul jobanyń bizdiń oblys­qa tıgizetin taǵy bir paıdasy Aqtóbe qalasynan Qostanaı oblysynyń shekarasy arqyly týra jol tartylmaq. Osy retpen eki aradaǵy qazirgi qashyqtyq pen aralyqty 2000 shaqyrymǵa deıin qysqartýǵa múmkindik týady.

Jalpy, kólik dálizderi týraly sóz bolǵan kezde «Batys Eýropa - Batys Qytaı» halyq­ara­lyq tranzıt dálizin aıtpaı ketý múmkin emes. Tutastaı elimizdiń aýmaǵyndaǵy osynaý alyp ta aýqymdy qurylys eń alǵash Aqtóbe aımaǵynda bastalyp, Aqtóbe aımaǵynda aıaqtaldy. Atalǵan dálizdiń Aqtóbe oblysy aýmaǵyndaǵy uzyndyǵy 628 shaqyrymdy quraıdy. Bul res­pýblıka aımaqtaryndaǵy eń uzyn qashyqtyq degen sóz.

Bul jol Aqtóbe, Qarabutaq, Yrǵyz aýdandary arqyly Qyzylorda oblysynyń shekarasyna deıin sozylady. 2003 jyly bastalǵan «Batys Eýropa - Batys Qytaı» halyqaralyq tranzıt dálizin qaıta jańǵyrtý jumys­tary 2013 jyly tolyq­taı aıaqtaldy. Bul aralyqpen búgingi kúni táýligine shamamen 2000-2500 júk kólikteri júrip ótse, 2020 jylǵa qaraı kólik tasqyny men júkterdiń erkin tranzıti munda 4-5 ese ósedi dep kútilýde.

 «Batys Eýropa - Batys Qytaı» jobasy halyqaralyq deń­­geıdegi tranzıt dálizi bolsa, qazirgi kezde «Nurly jolǵa» kiretin nysandar tizbesin negizinen respýblıkalyq mańy­zy bar avtojoldar qurylystary qu­raı­dy. Qazirgi kezde Aqtóbe - Atyraý baǵytynda 456 shaqy­rym avtomobıl jolyn qaıta qurý jumystary bastaldy. Onyń 319 kılometri Aqtóbe oblysy aýmaǵynda. Bul jobanyń ereksheligi - Atyraý oblysyn qamtyp qana qoımaı, Reseı shekarasyna deıin jetedi.

Onyń joba­laý-smetalyq qujattary tolyq­taı ázir. Alty bólikke bólingen qury­lysty 2020 jyly aıaqtaý bel­gilengen. Atalǵan avtojol Aqtóbe qalasy men Alǵa, Muǵal­jar, Temir jáne Baıǵanın aýdan­dary arqyly ótedi. Atalǵan qurylys nysandary Islam jáne azııa damý bankileri arqyly qarjylandyrylǵan. 

Qazir munda tıisti sarap­tamalar júrgizilýde. Osy sheń­ber­de «Aqtóbe - Maqat» ara­lyq bóligi bar. Jobanyń Baı­ǵanın aýdanynan bastalatyn 17,4 shaqyrymdyq tusynda júr­gi­zi­letin kúrdeli jóndeý jumys­taryn bıylǵy jyly aıaqtalady.