«Nurly jol» jobasy qalaı júzege asyp jatyr

ASTANA. QazAqparat - Elbasynyń tapsyrmasyna sáıkes, osydan biraz buryn Úkimet ınfraqurylymdy damytýdyń «Nurly jol» memlekettik baǵdarlamasyna birshama túzetý engizgen. Keıinnen Úkimet basshysy Baqytjan Saǵyntaev jańartylǵan baǵdarlamanyń oryndalýyn tapsyryp, Vıtse-Premer Asqar Mamınge jobalardy qatań baqylaýdy ustaýdy suraǵan edi. Bul da baǵdarlamanyń el damýy úshin mańyzyn bildirse kerek. Jalpy alǵanda «Nurly jol» memlekettik baǵdarlamasyn iske asyrýǵa 2018 jyly barlyq qarjylandyrý kózderinen 829,5 mlrd teńge qaralǵan eken. Qomaqty qarjynyń qaıtarymy da el ıgiliginen kórinis tabýy tıis. Sondyqtan «Nurly jol» baǵdarlamasynyń barysy týraly sóz qozǵaǵandy jón sanaǵan edik.

Qandaı jobalar qolǵa alyndy?

«Nurly jol» baǵdarlamasy aıasynda jalpy uzyndyǵy 4,5 shaqyrymdy quraıtyn 15 jobany júzege asyrý josparlanǵan. Memleket basshysy atap ótkenindeı, bul birinshi kezekte Astanany respýblıkanyń óńirler ortalyǵymen baılanystyratyn kólik ınfraqurylymyn qurýdy qarastyrady. ıAǵnı, ınfraqurylymdyq qańqa Astanamen jáne makroóńirlerdi magıstraldy avtomobıl, temirjol jáne áýe joldarymen shuǵyla qaǵıdaty boıynsha ózara baılanystyrady. Bul jobalarǵa Ortalyq-Ońtústik, Ortalyq-Shyǵys, Ortalyq-Batys, Ortalyq-Soltústik dálizderi jatady. Budan bólek, halyqaralyq dálizder men shekara mańy baǵyttary da basymdyq berilgen jobalar qataryna jatqyzylǵan. Atap aıtqanda, Almaty - Óskemen, Úsharal - Dostyq, Beıneý - Aqjigit, Qalbataý - Maıqapshaǵaı, Oral - Reseı shekarasyndaǵy Kamenka baǵyttary jandana túsetin bolady. Búgingi kezeńde osy jobalardyń barlyǵynda derlik tıisti is-sharalar qolǵa alynǵan, ıaǵnı qurylys jumystary barlyq jobalarda bastaldy.

Jobalardan tıimdilik qalaı?

Elbasy bir sózinde «Jol - shyn máninde ómirdiń ózegi, baqýattylyqtyń qaınar kózi» degen bolatyn. «Nurly jol» baǵdarlamasynyń joǵaryda atalǵan jobalary boıynsha qurylys jumystaryn aıaqtaý - joldaǵy tirshilikti jandandyrady. Atap aıtqanda, avtokólik joldary joǵary sanatqa aýysyp, onda eń birinshi kezekte joldaǵy qaýipsizdik qamtylady, ekinshiden, ótkizý qabileti arta túsedi. Jaıly joldarmen kólik aǵynynyń arta túsýi - bul el ekonomıkasynyń serpinin de ulǵaıtpaq.

Aıta keterligi, «Nurly jol» baǵdarlamasy aıasyndaǵy jobalardy qarjylandyrý respýblıkalyq bıýdjet pen syrttan zaım tartý esebinen júrgizilýde. Bıýdjetke salmaq túsirmeý, sonymen qatar, avtojoldardy ustap turýdyń ózin-ózi aqtaýyn qamtamasyz etý máselesi de ózekti. Osyǵan baılanysty aqyly joldardy qoldanysqa engizý jumystary da atqarylýda.

Atap aıtqanda, «Astana-Temirtaý», «Almaty-Qapshaǵaı», «Almaty-Qorǵas» aqyly jol ýchaskelerinde aqyly júıeni iske qosý jumystary atqarylyp jatyr. Bul joldardyń jalpy uzaqtyǵy 471 shaqyrymdy quraıdy. Budan bólek, «Batys Eýropa-Batys Qytaı» halyqaralyq kólik dálizi boıynsha da jalpy uzyndyǵy 5,5 myń shaqyrymdy quraıtyn 13 jol ýchaskesine aqyly júıeni qosý qarastyrylǵan. Bundaǵy jumystar negizinen memlekettik-jekeshelik áriptestik tetigi arqyly nemese qarjylandyrýdyń basqa kózderin tarta otyryp júrgiziletin bolady.  

Joldaǵy jaılylyq qalaı bolady?

Osyndaı qarqynmen Qazaqstanda 2020 jylǵa qaraı aqyly avtojoldardyń kórsetkishin 6,7 myń shaqyrymǵa, al 2025 jylǵa qaraı 11,7 myń shaqyrymǵa jetkizý kózdeledi. Josparǵa súıensek, aqyly avtojoldardan túsetin qarajat jylyna shamamen 40 mlrd teńgeni quraıdy eken. Endeshe, esepshilerdiń pikirinshe, osy qarajatqa álgindeı sapaly joldardy ustap turýmen qatar, basqa da respýblıkalyq mańyzy bar tegin joldardyń jaǵdaıyn baqylap, sapasyn arttyrýǵa da bolady.

Toqtala ketetin taǵy brir másele avtojoldardy jańǵyrtý, sapasyn kóterip, jóndeý jumystarynan bólek joldaǵy qyzmet kórset ınfraqurylymdaryn jaqsartý da nazarda. Resmı málimetterge qaraǵanda, búgingi kúni respýblıka boıynsha joldaǵy qyzmet kórsetýdiń 1859 nysany istep tur eken. Bular negizinen Maı quıý beketteri, saýda jáne tamaqtaný oryndary. Álbette bulardyń bári joǵary deńgeıde qyzmet kórsetedi dep aıtýǵa erterek. Degenmen, joldaǵy osy nysandardyń 779-y nemese 42%-y ulttyq standarttarǵa saı bolyp tabylady. Ondaı oryndarda 25 myń adam jumys istep, kásibin dóńgeletip otyr.

Respýblıkalyq mańyzy bar joldardy jolda qyzmet kórsetý nysandarymen tolyq qamtamasyz etý úshin 2018 jyldyń sońyna deıin tıptik jobalar ázirlenedi. Al meılinshe qajet etiletin ýchaskelerge demalys alańdary, tamaqtaný oryndarymen qosa, jolda kórsetiletin qyzmettiń barlyq túrleri usynylatyn bolady. Bizge berilgen málimetterge súıensek, bıyldyń ózinde KazWay kompanııasynyń 68 servıstik pavılonyn ornatý josparlanǵan. «Astana-Temirtaý», «Astana-Şýchınsk», «Býrabaı demalys aımaǵy joldary», «Astana qalasyn aınalyp ótý» ýchaskelerinde qazirdiń ózinde bundaı servıstik pavılon jumys isteıdi.
 

Jolaýshylardyń jaıly sapary úshin jolda qyzmet kórsetetin 200 obektige kartografııalyq aqparattardy usynatyn Google Maps jáne ıAndeks Karta servısteri engizilgen. Ondaǵy kartografııalyq aqparattardy qazirdiń ózinde paıdalanýshylar 1,5 mıllıon ret qaraǵan eken. Túıindeı aıtqanda, respýblıkalyq mańyzy bar joldarda bul baǵyttaǵy Ulttyq standarttarǵa saı keletin, qyzmet kórsetý jumystary jalǵasyp, odan saıyn keńeıe túspek.

Máselen, IRU Avtokólik halyqaralyq odaǵynyń Transpark kartasyn engizý josparlanady. Budan bólek, qazirgi kúni joldaǵy servıstik nysandar boıynsha kórsetiletin qyzmetter týraly aqparatty tolyqtyrý baǵytynda jumystar da atqarylýda.

Aıta keterligi, 2018 jyly KazWay mobıldik qosymshasy jasalǵan bolatyn. Ol qosymshaǵa joldaǵy servıstiń barlyq nysandary, naqtyraq aıtqanda eldi mekender, respýblıkalyq mańyzdy joldarda ornalasqan jedel járdem pýnktteri kórsetilgen. Bul qosymshalardy iOS jáne Android platformalarynan kóshirip alýǵa bolady.