Nurlan Noǵaev Mahambet aýdanynda Jaıyqtyń jaǵalaýyn bekitý jumystarymen tanysty
Jaıyq ózeniniń kóktemgi sý tasý kezinde Mahambet selosynyń aýmaǵyn basyp ketý qaýpi joǵary bolyp otyr. Jyl saıyn Jaıyqtyń jaǵalyq syzbasy Mahambet eldi mekenine qaraı jyljyp keledi. Sońǵy 10 jylda ózen arnasy men jaǵalyq syzyǵy batys baǵytta 4-10 metrge jyljydy.
Sý basý aýmaǵynda 121 úı, eldi mekenniń 14 ga aımaǵy, sonyń ishinde 369 ga egistik alqap, 4 mektep, 5 balabaqsha, 76,2 km gaz qubyry, 757,1 km elektrmen qamtý jelisi, 9 sorǵy stansasy bar. Kóshirý aýmaǵynda 3012 adam tirshilik keship jatyr. Osyǵan baılanysty jobany MJÁ mehanızmi arqyly júzege asyrý josparlanýda. Jeke ınvestordyń esebinen tor jáshikter (gabıon) paıdalanyla otyryp, JSQ daıyndaldy. Tordan jasalǵan, tastarǵa toltyrylǵan úlken kólemdi qurylym topyraqty turaqtandyryp, qulama jar men eńis jerdi bekitedi. Gabıonnyń beton tireýden aıyrmashylyǵy - ekologııalyq taza, uzaq merzimdi, sozylymdy jáne ádemi bolady. Jańa JSQ jaǵalaýǵa jaqyn ornalasqan úılerdi kóshirmeýge de múmkindik beredi.
«Mahambet selosynda Jaıyq ózeniniń 4,5 shaqyrymyndaǵy jaǵalaýdy bekitý jumystary» jobasyn júzege asyrý qatty sý tasqyny kezinde turǵyndardyń qaýipsizdigin qamtamasyz etip qana qoımaı, rekreatsııalyq aımaq jasaýǵa da múmkindik beredi. Ol jerde jalpy uzyndyǵy 4,7 km jaǵalaý abattandyrylyp, jaryqtandyrylady, aýyl turǵyndary demalyp, qydyratyn 3 balalar alańy men 3 sport alańy jasalady. Jańa jaǵalaý salý aýylda shaǵyn jáne orta bıznestiń damýyna da oń yqpal etedi.
«Tokyo Rope» japon kompanııasy júzege asyratyn joba memleket-jekeshelik áriptestik aıasynda qolǵa alynǵan. 2020 jyly uzyndyǵy 4,5 shaqyrym bolatyn jaǵalaýdy bekitý jumystary bastalady.
Aıta keteıik, «Tokyo Rope» kompanııasynyń bul baǵytta tájirıbesi bar. Kompanııa bıyl Esentaı ózeni jaǵalaýyn qalpyna keltirdi. Uzyndyǵy 2 km ýchaskede aýyr gabıondar qoldanylyp, ózen arnasy bekitildi.
Eske salsaq, ótken jyly ortaǵasyrlyq Saraıshyq qalashyǵy aýmaǵynda jaǵalaýdy bekitý jumysy júrgizilgen bolatyn. Bul shara tarıhı oryndy Jaıyq sýynyń shaıyp ketýinen qorǵap qaldy. Eki jylda qurylysshylar bıiktigi 3,6 m, uzyndyǵy 1,5 km qorǵanys bógetin saldy.
Jaǵalaý syzyǵyn baryp qaraǵan oblys ákimi Mahambet aýdany turǵyndarymen sóılesti. Keıbir turǵyndar jaǵalaýdy bekitý jumystary qajet pe degen saýal qoıdy, sebebi, ózen sýy sońǵy jyldary birshama taıazdap ketti.
«Bul óte úlken problemalyq suraq. Jaıyq sýynyń azaıýy tek bizdiń oblysta ǵana emes, Reseıde, mysaly, Orenbýrgte de jaǵdaı osyndaı. Sebebin bizdiń ǵalymdar anyqtap jatyr. Barlyq jaýapkershilikti ala otyryp aıtamyn, bul problemamen memlekettik bıliktiń barlyq qurylymdary aınalysýda. Biraq jaǵalaýdy bekitý jumystaryn júrgizýdiń qajettiligi joq degen pikirmen kelispeımin. Birneshe jyldan keıin ózen sýy kóterilmeıtinine kim kepildik beredi? 93-shi jyldy eske alyńyzdar, oblysta úlken sý tasqyny boldy. Búginmen ǵana ómir súrmeı, bolashaqty da oılaý kerek.Sý tasý ýaqytynda ózen jyl saıyn jaǵalaýdyń jańa ýchaskesin «alyp otyr», birneshe jyldan keıin bul másele aýdannyń barlyq turǵyndaryn alańdatady. Ony qazirden bastap oılaý kerek«,- dedi Nurlan Noǵaev. «Tabıǵı jáne tehnogendi tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alý jáne joıý jónindegi komıssııa» tekserýiniń qorytyndysyna sáıkes, Mahambet selosynda 13,5 km úıilgen bógettiń 4,7 shaqyrymyn sý shaıyp ketken. Qalǵan 7,8 shaqyrymy kúrdeli jóndeýdi qajet etip tur.
