Nurlan Ábdirov Atyraý oblysynda aýdan ákimderiniń saılaýǵa daıyndyq barysyn pysyqtady
3-4 qazanda Qazaqstan Respýblıkasy Ortalyq saılaý komıssııasynyń tóraǵasy Nurlan Ábdirov 2023 jylǵy 5 qarashaǵa taǵaıyndalǵan pılottyq aımaqtarda aýdandar men oblystyq mańyzy bar qalalar ákimderiniń saılaýyn daıyndaý jáne ótkizý sheńberinde Atyraý oblysyna ınspektsııalyq saparmen bardy.
Aımaqqa saparǵa Ortalyq saılaý komıssııasynyń múshesi Shavhat Ótemisov pen OSK apparatynyń jaýapty qyzmetkerleri de bardy, dep habarlaıdy QazAqparat QR Ortalyq saılaý komıssııasynyń baspasóz qyzmetine silteme jasap.
Sapardyń alǵashqy kúni OSK basshysy Nurlan Ábdirov S.Ótebaev atyndaǵy Atyraý munaı jáne gaz ýnıversıtetiniń stýdentterimen kezdesti. Ol elimizdiń saılaý júıesin sapaly ózgertken Prezıdent Q.K.Toqaevtyń saıası reformalary jaıly keńirek aıtyp berdi. Jańa ózgerister qatarynda aralas saılaý júıesin engizý bar, ol saıası ortany keńeıtip, Parlament Májilisi men barlyq deńgeıdegi máslıhattar depýtattaryn saılaýda buryn bolmaǵan básekelestik týǵyzdy. Sondaı-aq N.Ábdirov saılaý organdarynyń júıesi jáne ony qalyptastyrý tetikteri, saılaý komıssııalaryn kásibılendirý protsesi, elimizdegi aǵymdaǵy úsh saılaý naýqanyna daıyndyq jáne ony ótkizý barysy, atap aıtsaq, aýyl ákimderin, shyǵyp qalǵandardyń ornyna máslıhat depýtattaryn jáne pılottyq rejımde aýdandar men oblystyq mańyzy bar qalalardyń ákimderin tikeleı saılaý jaıly aqparatty jarııalady. Aýdan ákimderin saılaý Qazaqstanda alǵash ret ótkiziledi jáne bul elimizde júrip jatqan reformanyń qısyndy jalǵasy. Atalǵan kezdesýde daýys berýdiń balamaly nysandary, Prezıdenttikke kandıdattarǵa qoıylatyn talaptar, onyń ishinde memlekettik tildi mindetti túrde meńgerý taqyryptary da qozǵaldy.
Kezdesýdiń 94 qatysýshysy QR-kod arqyly onlaın-saýalnamaǵa qatysyp, saýalnamada qoıylǵan suraqtar boıynsha óz pikirlerin bildirdi.
Saýalnamaǵa qatysqandardyń 35,1%-y qashyqtan elektrondyq daýys berýdi, 26,6%-y statsıonarlyq tsıfrlyq qurylǵylar arqyly saılaý ýchaskelerinde daýys berýdi qoldaıdy; respondentterdiń 68,1%-y el Prezıdenttigine kandıdat memlekettik tildi bilýi jáne lıngvıstıkalyq emtıhan tapsyrýy mindetti dep sanaıdy; saýalnamaǵa qatysýshylardyń jartysyna jýyǵy (47,9%) sottylyǵy bar azamat óz kandıdatýrasyn Prezıdenttiń, depýtattyń nemese ákimniń saılanbaly laýazymdaryna usynyla almaıdy dep jaýap berdi.
Sonymen birge, stýdent Ánýar Ájenov kez kelgen elektrondyq daýys berý júıesiniń qorǵalýyna jáne qajetti derekterdi joǵaltqan kezde olardy qalpyna keltirý múmkindigine kúmánmen qaraıtynyn jetkizdi, sondaı-aq, qashyqtyqtan elektrondy daýys berýdi engizgen jaǵdaıda basqa adamdardyń ornyna daýys berý múmkindigi sekildi týyndaıtyn yqtımal táýekelderge nazar aýdardy. Óz kezeginde stýdent Erkebulan Qobylanov, jaǵdaıdy modeldeı otyra, mysaly, áleýmettik jelilerde oqyrmany kóp bloger saılaýda jeńiske jetken jaǵdaıda qajetti bilimsiz jáne tájirıbesiz túgel bir aýdandy nemese qalany saýatty ári tıimdi basqara ala ma degen saýaldy qoıdy.
Aıta ketsek, Atyraý oblystyq máslıhatynyń sheshimimen Isataı jáne Qyzylqoǵa aýdandary ákimniń tikeleı saılaýy alǵash ret ótkiziletin pılottyq aýdandar bolyp belgilendi.
Ortalyq saılaý komıssııasynyń basshysy Qamysqala aýyldyq okrýginiń ákimi jáne turǵyndarymen kezdesý ótkizilgen Isataı aýdanyna at basyn tiredi. Ol birinshi kezekte, aýyl turǵyndarynyń buryn saılanǵan aýyl ákiminiń atqarǵan jumysynyń sapasy jaıly pikirlerin tyńdady. Aýyl turǵyndary onyń qyzmetine oń baǵa berip otyr. Oǵan qosa, turǵyndar aýyl ákimi Rafıǵat Tájıdenovanyń 2021 jyly Atyraý oblystyq «Úzdik aýyl ákimi» baıqaýynda jeńiske jetkenin asa qýanyshpen atap ótti.
Sonymen birge, aýyl ardagerleri keńesiniń tóraǵasy Bekbolat Mýsınniń pikirinshe, ákimniń jumysy nátıjeli bolýy úshin qoldanystaǵy bıýdjetaralyq qatynastardy jetildirý arqyly ákimniń qarjylyq derbestigin arttyrý qajet, bul óz kezeginde Prezıdent Q.K.Toqaevtyń 2023 jylǵy 1 qyrkúıektegi Qazaqstan halqyna Joldaýymen sáıkes keledi.
Isataı aýdanynyń ortalyǵy - Aqqystaý aýylynda jastarmen kezdesý de mazmundy ótti.
Jastar ózderin tolǵandyryp júrgen suraqtaryn qoıdy. Máselen, jastar ortalyǵynyń qyzmetkeri Ulpan Muhtarova saılaýǵa qatyspaıtyn saılaýshylarǵa aıyppul sanktsııalaryn engizý ıdeıasyn bildirdi, al jas belsendi Erkebulan Zınedınov destrýktıvti dinı aǵymdardyń yqpalyna qarsy turý maqsatynda turǵyndardyń ımamdardy saılaýy týraly máseleni kóterdi. Jas kásipker Arsen Smaıylov, elimiz boıynsha elektrondyq daýys berýdi engizýdi usyndy, bul qadam saılaýǵa qatysýdy arttyrý múmkin ekenin paıymdady.
4 qazanda OSK tóraǵasy Qyzylqoǵa aýdany Muqyr aýylyndaǵy №159 ýchaskelik saılaý komıssııasynyń jumysymen tanysty.
Sondaı-aq, Muqyr aýyldyq okrýgi ákiminiń qatysýymen aýyl turǵyndarymen dástúrli kezdesý ótkizdi, onda aldaǵy saılaý naýqanynyń mańyzdylyǵyn atap ótti, sondaı-aq aýyl turǵyndarynyń óz aýylynyń ákimin saılaý tájirıbesi bar ekenine basa nazar aýdardy.
Turǵyndar saılanǵan ákimniń jumysyna kóńilderi tolatynyn jetkizdi, aýyldyń 93 jastaǵy aqsaqaly Ótegen Orash atap ótkendeı, kóp jumystyń atqarylǵanyn, biraq týǵan aýyldy odan ári birge damytýdy jalǵastyrý qajet ekenin atap ótti.
Budan basqa, aýyl turǵyndary ákiminiń qandaı qasıetteri bolý qajet ekenin jáne oǵan qoıylatyn talaptar tóńireginde óz kózqarastarymen bólisti. Sonymen, zeınetker Aqnıet Sahıdiń pikirinshe, ákim eń aldymen ádil, adal, eńbekqor bolýy jáne halyq aldynda bergen ýádesin tolyq oryndaýy kerek. Bilim berý salasynyń ardageri, qoǵamdyq bastamadaǵy medıator Qazıma Kemelqyzy aýdan ákiminiń saılaýynda aýyldastaryn kandıdattardyń saılaýaldy baǵdarlamalaryn muqııat zerdelegennen keıin ǵana belgili bir kandıdatqa daýys berýge shaqyrdy.
Ortsaılaýkom basshysy Mııaly aýylynda jergilikti saılaý komıssııalarynyń aldaǵy saılaýǵa daıyndyq barysymen tanysty, sondaı-aq №144 saılaý ýchaskesine bardy.
Qyzylqoǵa aýdanynyń ortalyǵynda aýyl jastarymen qyzyqty kezdesý ótti. Nurlan Májıtuly ótken jáne aldaǵy saılaý naýqandary, saılaýdy halyqaralyq baıqaý, daýys berýdiń balamaly tásilderi jáne olardy qoldanýdyń sheteldik tájirıbesi jaıly aıtyp berdi. Atyraý qalasynyń stýdentteri arasynda ótkizilgendeı osy kezdesýde de elektrondy saýalnama júrgizildi. Osy eki saýalnamanyń nátıjeleri jalpy uqsas boldy.
Kezdesý barysynda jas aýyl turǵyndary saılaý júıesiniń túrli máseleleri tóńireginde qyzý áńgime órbitti. Mysaly, Jastar ortalyǵynyń qyzmetkeri Rızabek Amantaı merziminen buryn daýys berý ınstıtýtyn engizý múmkindigine, al jas jýrnalıst Aısáýle Ardaqqyzy daýys berý protsesin tsıfrlandyrýǵa, saılaýda elektrondyq daýys berýdi engizýge qyzyǵýshylyq tanytty.
Budan basqa, kezdesýge qatysýshylar saılanatyn aýdan ákimi qandaı qasıetterge ıe bolý qajettigi jaıynda da óz pikirlerin bildirdi. Jastarmen jumys jónindegi mamandar Altyngúl Aıtqalıeva men Aıdana Ospan joǵary biliminiń, jetkilikti jumys tájirıbesiniń bolýyna, sondaı-aq jergilikti qoǵamdastyqpen ózara is-qımyl jasaý qabiletine toqtaldy. Qarjy mamany Dýman Nyǵmetov pen kásipkerlik bóliminiń qyzmetkeri Oralbek Otarbaı halyqpen jáne jastarmen tıimdi keri baılanys, onyń ishinde áleýmettik jelilerdegi baılanys daǵdylaryn bólip kórsetti. Dýlat Báıdibek ákim jergilikti turǵyndardy jumyspen qamtamasyz etýge qabileti bolýy tıis dedi.
Birinshi kezekte, aýdandarǵa sapar barysynda ýchaskelik saılaý komıssııalary músheleriniń kásibı daıarlyq deńgeıine tekserý júrgizildi. Oqytý semınarlary aıasynda jergilikti saılaýdy uıymdastyrýshylar «Daýys berý kúni» atty iskerlik oıynyn ótkizdi, saılaý protsesine qatysýshylardyń quqyqtary men mindetteri týraly keıstik tapsyrmalar, saılaý kúni týyndaıtyn standartty emes jaǵdaılar keltirildi jáne olardy sheshý ádisteri túsindirildi.
Sondaı-aq, N.Ábdirovtyń tóraǵalyǵymen keńester ótti, onda oblystyq jáne Isataı jáne Qyzylqoǵa aýdandarynyń saılaý komıssııalarynyń, jergilikti atqarýshy jáne quqyq qorǵaý organdarynyń basshylary aldaǵy saılaýǵa daıyndyq týraly baıandama jasady.
OSK basshysy aýdan ákimderin saılaý erekshe ekenin jáne jergilikti saılaý, atqarýshy jáne quqyq qorǵaý organdaryna úlken jaýapkershilik júkteıtinin jetkizdi. Ol ákimdikke jáne aýmaqtyq saılaý komıssııalaryna múgedektigi bar azamattardyń saılaý quqyqtaryn qamtamasyz etý, kandıdattarǵa úgittik baspa materıaldaryn ornalastyrý úshin jetkilikti oryn berý, barlyq uıymdastyrý máselelerin jedel sheshý jóninde keshendi sharalar qabyldaýdy tapsyrdy.
Qorytyndylaı kele, Ortalyq saılaý komıssııasynyń tóraǵasy aǵymdaǵy saılaý naýqanynyń barlyq kezeńderinde saılaý zańnamasynyń normalaryn qatań saqtaý qajettigin de basa atap ótti.
