Nesıege alǵan páterdi jalǵa berýge bola ma

ASTANA. KAZINFORM — Baspanany nesıege alyp, jyljymaıtyn múlik esebinen tabys tapqyńyz kele me? Onda asyǵys qadam jasamańyz. Mundaı mámile kelisimshart talaptaryn buzýǵa ári aıyppul arqalaýǵa túrtki bolýy múmkin.

Páterdi jalǵa berý — bul ásirese iri qalalardaǵy jyljymaıtyn múlik ıeleriniń ortasynda qosymsha tabys tabý tásilderiniń tanymal túri. Eger turǵyn úı sizdiń menshigińizge rásimdelse, onda ádette eshqandaı problema bola qoımaıdy. Alaıda, páterdi nesıege satyp alǵanda jaǵdaı kúrdelene túsedi: mundaı nysandar nesıe tolyǵymen ótelgenge deıin bankte kepilge qoıylady. Demek, jyljymaıtyn múlikke qatysty kez kelgen is-áreket, onyń ishinde jalǵa berý, nesıe kelisimshartynyń talaptarymen retteledi. Bul kelisimsharttardyń buzylýy aıyppuldarǵa, paıyzdyq mólsherlemeniń ósýine jáne tipti turǵyn úıden aıyrylyp qalýǵa ákelýi múmkin.

Árbir nesıe kelisimshartyna baspanany berý múmkindikterin retteıtin erejesi jazylady. Ádette onyń úsh nusqasy kezdesedi.

Jalǵa berýge túbegeıli tyıym

Eger kelisimshartta jalǵa berýge tikeleı tyıym kórsetilse, onda kez kelgen jaǵdaıda da páterdi jalǵa berýge bolmaıdy. Bul árdaıym tikeleı jáne túsinikti túrde jazyla bermeıdi. Mysaly, mundaı tujyrymdar kelesideı bolýy múmkin: «nesıe nysanyn menshik ıesiniń turý quqyǵynsyz úshinshi tulǵalarǵa paıdalanýǵa berýge tyıym salynady».

Osy tarmaqty buzý bank tarapynan týyndaıtyn sanktsııalarǵa ákep soǵady: aıyppul, nesıeni merziminen buryn óteýdi talap etý nemese tipti páter óndirip alýǵa júginý. Mundaı tujyrymdamany kóbinese memlekettik baǵdarlamalar aıasynda jáne basqa jeńildetilgen nesıeleý kezindegi nesıe kelisimsharttardan kezdestirýge bolady. Bul túsinikti de. Óıtkeni memleket paıda tapqysy keletinderge emes, eń aldymen muqtaj azamattarǵa kómekteskisi keledi.

Bank kelisimimen jalǵa berýge ruqsat

Neǵurlym ıkemdi nusqa — jalǵa berýge bolady, biraq banktiń jazbasha kelisimin alǵannan keıin ǵana. Ony alý úshin siz ótinish berýińiz jáne qajet bolǵan jaǵdaıda jalǵa berý kelisimshartynyń kóshirmesin qosa usynýyńyz qajet. Ádette bankter mundaı suranystardy ádette klıent nesıesiniń turaqty tólep otyrsa, maquldap jatady. Alaıda, bank kelisimsiz páterdi jalǵa berý kelisimshart talaptaryn buzý bolyp sanalady.

Bul — jaǵdaıdyń odan ary órbýiniń eń keń taralǵan nusqasy. Ekinshi deńgeıli bankterdiń kópshiligi naqty jaǵdaıǵa baılanysty sheshim qabyldaý quqyǵyn saqtaýǵa tyrysyp, qatań tyıym salýdan nemese ruqsat berýden aýlaq bolýǵa tyrysady.

Shekteýdiń bolmaýy

Eger kelisimshartta jalǵa berýge qatysty eshqandaı eskertpe bolmasa, onda páterdi qosymsha kelisimdersiz-aq jalǵa berýge bolady. Mundaı tarmaqty, eger ıpotekalyq kelisimshart qaýipti dep sanalmasa ǵana kezdestire alamyz. Máselen, bastapqy jarnanyń basym mólsheriniń tólenýi, jaqsy nesıe tarıhy nemese turǵyn úı qunynyń ósýine mol múmkindik bolǵan jaǵdaıda.

Ne isteý kerek

Eger siz bastapqyda-aq páterdi jalǵa berýdi josparlaǵan bolsańyz, onda muny nesıe rásimdeý kezeńinen bankpen talqylaǵanyńyz jón. Mundaı tásil ınvestıtsııalyq nesıe (nemese kommertsııalyq maqsattaǵy nesıe) dep atalady jáne ol nesıe sharttaryna da áser etedi.
Yqtımal kiristi aldyn ala eseptep, kórsetińiz. Keıbir bank ony qaryz alýshynyń tólem qabilettiliginiń bóligi retinde qarastyrady. Iá, paıyzdyq mólsherleme joǵary bolýy múmkin. Óıtkeni bankter mundaı nesıelerdi qaýipti dep sanaıdy. Biraq, bul eger siz páterdi jalǵa berý úshin nesıege alyp, sodan keıin ǵana mundaı qyzmetke tolyq tyıym salynatyndyǵy týraly tarmaqty baıqaǵanyńyzdan jaqsy. Mólsherlemeden bólek, bankter bastapqy jarnany kóbirek suraýy múmkin. Mundaı nesıeler úshin kóbinese kem degende 20-30 paıyz bastapqy jarna talap etiledi. Sondaı-aq, bank mindetti túrde keńeıtilgen saqtandyrýdy suraýy yqtımal. Munan bólek, úıdi jalǵa berý kepildendirilgen tabys kózi emestigin, al bank sizdiń tólem qabilettiligińizge senimdi bolýy kerektigin eskerińiz. Sondyqtan nesıe tarıhy men kiris qalaı degende de muqııat tekseriledi.

Eger bastapqyda nesıe jeke paıdalaný úshin rásimdelse, alaıda, keıinirek jalǵa berý ıdeıasy týsa, onda siz nesıeniń maqsatyn qaıta resimdeýdi surap nemese jalǵa berýge ruqsat ala alasyz.

Ekinshi nusqany egjeı-tegjeıli qarastyraıyq. Eger kelisimsharttyń talaptary banktiń kelisimin talap etse, kelesi algorıtmdi oryndańyz:

— bankke ótinish jazyńyz (onlaın rásimdeýge bolady).
— jalǵa alýshynyń qajetti qujattaryn qosa usynyńyz (jalǵa berý kelisimshartynyń jobasyn qosa berińiz, keıde olar tabys týraly anyqtama suraýy múmkin).

Máseleni sheshý 7-14 jumys kúnin alady.

Ádette bankter senimdi qaryz alýshylardyń usynysymen kelisimge kelýge daıyn munyń ústine páterdi jalǵa berý nesıe tóleýshiniń tólem qabileti turaqtylyǵyn qamtamasyz ete tússe. 

Aıyppul sanktsııalary

Eger siz osyndaı eleýsiz tarmaqtyń buzylýy nazardan tys qalýy múmkin dep oılasańyz, onda siz qatelesesiz — sanktsııalardan jaltara almaısyz. Jazalaý sharalary kelisimshartta aldyn ala jazylýy múmkin, ózge jaǵdaılarda sheshim banktiń ishki reglamentine sáıkes qabyldanady.
Jazanyń eń anyq nusqasy — aqshalaı aıyppul. Onyń mólsheri kelisimsharttyń talaptaryna nemese bank erejelerine baılanysty.

Paıyzdyq mólsherlemeni kóterý taǵy bir jaza retinde tańdalýy múmkin. Shyn máninde, bul aqshalaı aıyppulmen birdeı, tek nesıeleýdiń barlyq ýaqytyna sozylady.

Sizdiń kelisimshart talaptaryn buzýyńyzdan eleýli zalal bolǵan jaǵdaıda bank nesıeni merziminen buryn qaıtarýdy talap etýge quqyly. Sońǵy shara retinde bári sotpen jáne baspanadan aıyrylýymen aıaqtalýy múmkin (esińizde bolsyn, ol kepilde, ıaǵnı is júzinde bankke tıesili).

Sonymen qatar, páterdi turaqty jalǵa berý kezinde salyq tóleý qajettiligin eskerý qajet — áıtpese salyq organdary tarapynan problema týyndaýy múmkin.

Baspanany daý-damaısyz jalǵa berý

Eń aldymen nesıe kelisimshartyn tyńǵylyqty oqyp shyǵyńyz — jalǵa berýge qatysty tarmaqqa aıryqsha nazar aýdaryńyz. Eger kelisimshartta bul kózdelgen bolsa, onda banktiń kelisimin alýdy qaperińizden shyǵaryp almańyz. Eger kelisim alynsa, onda turǵyn úıdi jalǵa berýden tartynbańyz. Biraq árdaıym resmı túrde jalǵa berý kelisimshartyn jasańyz — bul sizdiń daý-damaıdan qorǵanysyńyz.

Eń senimdi nusqa — nesıeni basqa tabys kózderinen óteý. Páterdi jalǵa berýden túsetin qarajatqa ıek artpaı, tólemdi ýaqtyly jasańyz. Tabys taýyp otyryp, eshqashan kirisińizdi jasyrmańyz — salyq salý máselesin zerdelep, Qazaqstan Respýblıkasynyń zańnamasy aıasynda zańdy bıznespen aınalysyńyz.