Nekeni qalaı saqtap qalýǵa bolady – psıholog keńesi

ASTANA. KAZINFORM – Statıstıka boıynsha Qazaqstandaǵy ajyrasqan azamattardyń sany 40,5 myńǵa jetken. Olardyń 74%-y – qalalyq jerde turatyndar.

Keıingi ýaqytta ajyrasqanyn jelige ashyq jarııalaıtyndar kóbeıgen. Kópshilik te osy jazbalarǵa jarysa pikir qaldyrady. Osy jaǵdaıǵa baılanysty psıholog maman adamdardyń mundaı áreketine qatysty túsinik berdi.

— Jelide ajyrasqandar týraly jaǵymsyz pikirler jıi kezdesedi. Mundaı pikirler kóbine kúıeýin nemese áıelin aıyptaǵan adamdardan shyǵady nemese ózderi de ajyrasqan bolýy yqtımal. Keıde adam ajyrasýdaǵy óziniń jaýapkershiligin moıyndamaı, kúıeýine nemese áıeline degen renishin ajyrasqany týraly aqparatty bólisken tanymal adamǵa baǵyttaıdy, — deıdi Ǵalııash Maqasheva «Búgin LIVE» baǵdarlamasyna bergen suhbatynda.

Maman jaǵymsyz jazba qaldyratyn áıelderdiń psıhologııasyna erekshe toqtaldy.

— Sonymen qatar áıelder kóbinese áıeldi kináláýi múmkin. Eger mundaı pikir ashýmen aıtylsa, bul jaǵdaı oǵan óte tanys degendi bildiredi. ıAǵnı, onyń da nekesinde bir nárse durys emes, ol da kete almaı júr. Onyń kete almaıtynyna kóptegen sebepter bar, biraq ol óziniń ketpeýin qandaı da bir nársemen aqtap alǵysy keledi. Ózinen buryn kúıeýinen ketken nemese osyndaı sheshim qabyldaǵan áıel oǵan óziniń ishki álsizdigin kórsetedi. Ol sol adamdy aıyptaý arqyly ózin aqtap alyp, «Men shydap júrmin, al sen nege shydamaısyń?» degen ishki oıdy bildiredi, — deıdi ol.

Psıholog bul másele kóp adamnyń otbasynda bar ekenin jetkizdi.

— Eger bolǵan jaǵdaı ol adamǵa tanys bolmasa, onyń ishinde eshqandaı ımpýls kóterilmese, ol sonsha energııasyn jumsap, ashýmen, renishpen pikir jazbas edi. Nekedegi qıyndyqtar kóp adamnyń arasynda kóterile bastasa, bul máseleniń kóptegen otbasylarda bar ekeniniń aıǵaǵy, — deıdi maman.

Ǵalııash Maqasheva jaǵymsyz pikir qaldyrýǵa beıim adamdarǵa keńesin aıtty.

— Mundaı pikirlerdi jazatyn adamdarǵa ózderi úshin kelesi suraqtardy qoıý mańyzdy: «Qazir mende ne bolyp jatyr? Bul jaǵdaı maǵan nege sonshama áser etti? Meniń otbasymda, erli-zaıyptyq qarym-qatynasymda qandaı másele bar?» Ózin-ózi túsiný jáne sol máselelerdi ashý arqyly ǵana jaǵdaıdy ózgertýge múmkindik týady, — deıdi psıholog.

Ǵalııash Maqasheva ajyrasýdy kezeń-kezeńge bólip taldap berdi.

— Ajyrasý — bul qaıǵy. Psıhologııada onyń belgili bir kezeńderi bar. Birinshi, moıyndamaý kezeńi. Adam aldymen «Qalaı sen meni tastaısyń? Qalaı sen menen ketesiń?» degen moıyndamaý kezeńinen ótedi. Sodan soń, ashý kezeńi. Bul kezeńde adam agressııa bildiredi: «Qyramyn-joıamyn, búıtemin-súıtemin» degen sezimder paıda bolady. Odan ótken soń, saýdalasý kezeńi bastalady. Bul kezeńde balany kimge beretinin, qandaı múlikti alyp qalatynyn kelisedi. Tórtinshi, kúızelis kezeńi. Erli-zaıyptylardyń ekeýi de nemese bireýi ǵana kúızeliske túsedi. Bul kezde jaqyndarynyń qoldaýy mańyzdy. Sońynda baryp, moıyndaý kezeńi keledi. Sol kezde ǵana ajyrasýdyń sebepterin moıyndap, óz qatelikterin qabyldaı alady, — deıdi stýdııa qonaǵy.

Maman ajyrasqan erli-zaıyptylar eki túrli kezeńde kúızeliske túsetinin aıtady.

— Ajyrasýǵa bir adam bastama beredi — erkek ne áıel. Eger adam ózi tańdaǵan nekeden ketse, ol qaıǵy kezeńderin nekede júrgende ótkergen. Ol moıyndamaý, kúızelis syndy kezeńderden ótip, «Neke sátsiz boldy» degen qorytyndyǵa kelgen soń ǵana ajyrasý týraly sheshim qabyldap otyr, — deıdi Ǵalııash Maqasheva.

Psıholog jastarǵa aqylmen saralap baryp otbasy qurýǵa keńes berdi.

— Nekelerdiń ajyramaı uzaq bolý úshin, o basta eresek eki adam arasyndaǵy shynaıy qosylý kerek. Osy qosylýǵa áser etetin «oń sımbıoz kezeńi» degen túsinik bar. Bul kezeń bala týǵannan bastap 12 jasqa deıingi ata-anasymen tyǵyz qarym-qatynasta bolýy tıis kezeń. Eger osy kezeńde bala óz qajettilikterin tolyq qanaǵattandyrmasa, ol eseıgende jar tańdaý máselesinde qıyndyqqa ushyraıdy. Mysaly, mundaı er adam pysyq, qamqor, jaýapkershilik alatyn adamǵa úılenýi yqtımal, — deıdi maman.

Stýdııa qonaǵy erli-zaıyptylardyń arasynda «Ekologııalyq ajyrasý» túsinigi múlde jumys istemeıtinin túsindirdi.

— Bul túsiniktiń qaıdan shyqqany belgisiz, biraq otbasyly adamdar eshqashan ekologııalyq turǵyda tolyq ajyrasa almaıdy. Bul bir-birine zııan tıgizbeı, eki jaqqa ketý degendi bildiredi. Alaıda, tósektes bolǵan, jalańash deneleri bir-birine tıgen eki adam ekologııalyq ajyrasý múmkin emes, — deıdi ol.

Maman kez kelgen otbasyny saqtap qalýǵa múmkindik bar deıdi.

— Ajyrasý — bul ómirdegi sońǵy núkte emes. Aıyrylysqan eki adam bólek júrgende ózderiniń durys qoldanbaǵan múmkindikterin saralap, ózimen jumys istep, eseıse, nekeni qaıta qalpyna keltirýge bolady, — deıdi psıholog.

Aıta keteıik, ajyrasý boıynsha elimizde Shyǵys Qazaqstan oblysy kósh bastap tur.