Naýryz merekesine qatysty búginge jetpegen qandaı kóne ádet-ǵuryptar bolǵan
ALMATY. KAZINFORM – Qazaq halqynda kóshpeli ómirdiń toqtaýymen osy kúnge jetpegen, Naýryz merekesine qatysty dástúr, ǵuryptar bolǵan. Olar týraly óńirlik kommýnıkatsııalar qyzmeti alańynda Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń professory, etnograf Táttigúl Qartaeva aıtty.
Ǵalymnyń aıtýynsha, kóshpeli ómirdiń toqtaýymen baılanysty baıyrǵy «jup shyraq jaǵý» dástúri saqtalmaı qalǵan.
«Bul dástúr boıynsha eki jerden ot jaǵylyp, onyń arasynan aldymen maldy, ıaǵnı, qoı, eshki otary, sıyr tabynyn, jylqy úıirin, túıe kelesin ótkizgen soń, eki ottyń arasynan adamdardyń ózderi ótetin bolǵan.
Sonymen birge «qaýaq syndyrý» degen baıyrǵy kóne ǵuryp bolǵan. Jazba derekterge qarap búginde kóp adam qaýaqty asqabaq dep túsinip júr. Asqabaq degen ol taǵam. Qazaqtar taǵamdy eshýaqytta aıaqasty etpegen. Negizi «qaýaq» degen asqabaq tuqymdasyna jatatyn ishi bos, qýys, asqabaqqa uqsas jemistiń túri. Baıaǵyda qazaqtar sol qaýaqtyń ishinde tuz, qant, basqa da taǵamdardy saqtaǵan, tipti, odan ojaý da jasaǵan. Kóne dástúr boıynsha qazaqtar búkil jamanshylyq osymen ketsin dep «qaýaq» jemisin syndyrǵan. Ol ǵuryp ta búgingi kúni saqtalmaǵan», - dedi etnograf ǵalym.
Onyń aıtýynsha, burynda jazýshy Muhtar Áýezov jazyp ketken «qaırahandy kóshirý», «moǵal oshaq qazý» degen sekildi kóne ǵuryptar da búgingi kúnge jetpegen.
Etnograf ǵalym baıaǵyda qazaqtar Naýryz merekesin tabıǵattyń eshqandaı qubylysyna qaramastan, dál ýaqytynda qarsy alyp otyrǵanyn aıtty.
«Mysaly, elimizdiń soltústik, soltústik-batys óńirlerinde, arqada kún sýyq bolǵan, ol kezde qazaqtar áli qystaýda otyrǵan. Sonda otyryp olar Naýryzdy, jańa jyldy ýaqytynda qarsy alǵan. Al ońtústiktiń qazaqtary, syrdyń tómengi aǵysy, orta aǵysynda otyrǵan qazaqtar bul ýaqytta kókteýde otyrǵan. Olar jańa jyldy kókteýde otyryp qarsy alǵan. ıAǵnı, ata-babalarymyz jyldyń kelýin tabıǵattyń qubylysymen eshqandaı baılanyssyz, dál ýaqytynda qarsy alyp otyrǵan», - dedi professor Táttigúl Qartaeva.
