Mıýnhen qaýipsizdik konferentsııasynda qandaı máseleler talqylandy

ASTANA. KAZINFORM – Bıyl 61-shi Mıýnhen qaýipsizdik konferentsııasyna álemdik qaýymdastyqtyń nazary erekshe aýdy, sebebi oǵan AQSh, EO jáne Qytaı ókilderi qatysty, dep habarlaıdy Kazinform agenttiginiń menshikti tilshisi. 

Mıýnhen konferentsııasynyń alǵashqy kúni Germanııa prezıdenti Frank-Valter Shtaınmaıer sóz sóıledi.

Shtaınmaıer Germanııanyń kópjaqty syrtqy jáne qaýipsizdik saıasatyna beıildiligin rastady, sondaı-aq jahandyq máselelerdi sheshýde birlesken kúsh-jigerdiń mańyzdylyǵyn atap ótti.

Ol sondaı-aq aldaǵy jyldary halyqaralyq qatynastarda bolýy múmkin ózgeristerge alańdaýshylyq bildirdi. Óz sózinde Germanııa prezıdenti álemdegi turaqtylyq pen qaýipsizdikti saqtaý úshin elder arasyndaǵy dıalog pen yntymaqtastyqtyń mańyzdylyǵyna erekshe nazar aýdardy.

Sonymen qatar, Germanııa basshysy halyqaralyq qatynastardaǵy ózgeristerge, ásirese AQSh-tyń jańa ákimshiligi aıasynda, alańdaýshylyq bildirdi. Ol jańa amerıkalyq basshylyqtyń «qoldanystaǵy halyqaralyq erejelerge, seriktestikke jáne ózara senimge jetkiliksiz qurmet kórsetip otyrǵanyn» atap ótti.

F. Shtaınmaıer bul ózgeristerdi moıyndaý jáne olarǵa beıimdelý qajettigin erekshe atap ótip, eger mundaı ustanym basymdyqqa aınalsa, onyń jahandyq múddelerge keri áser etýi múmkin ekenin eskertti.

Sonymen qatar Ý.Lıaıen AQSh-tyń bolat pen alıýmınııge qatysty sońǵy saýda sharalaryna alańdaýshylyq bildirip, olardy «maǵynasyz» dep atady jáne EO bul áreketke jaýapsyz qalmaıtynyn eskertti.

Odan keıin AQSh vıtse-prezıdenti Djeı Dı Vens sóz sóıledi. Onyń baıandamasy Eýropalyq odaqta ártúrli pikirler týdyrdy, óıtkeni amerıkalyq saıasatker Eýropa saıasatynyń keıbir tustaryna syn aıtty.

Djeı Dı Vens eýropalyq kóshbasshylardy demokratııalyq qundylyqtardy álsiretip jatyr dep synap, ishki qaýip Reseı nemese Qytaı sııaqty syrtqy qarsylastarǵa qaraǵanda áldeqaıda kúrdeli másele ekenin málimdedi.

Ol sóz bostandyǵy men dinı senim erkindigin qorǵaýdyń mańyzdylyǵyn erekshe atap ótti, sondaı-aq jappaı mıgratsııaǵa qatysty alańdaýshylyq bildirdi.

Eýropalyq basylymdardyń pikirinshe, AQSh vıtse-prezıdentiniń bul málimdemeleri Germanııa men EO bıliginiń amerıkalyq tehnologııalyq alpaýyttardy («H» platformasy, «Feısbýk» jáne t.b.) retteýge baǵyttalǵan sharalarymen baılanysty bolýy múmkin.

Jalpy, eýropalyq sarapshylar Djeı Dı Venstiń sózin Eýropa úshin «sýyq dýsh» dep baǵalady.

NATO Bas hatshysy Mark Rıýtte sondaı-aq eýropalyq elderdiń qorǵanys qabiletin nyǵaıtý qajettigin málimdedi, ásirese AQSh-tyń yqtımal qatysýynyń qysqarýy aıasynda. Ol yqtımal qaqtyǵystarǵa daıyndyq beıbitshilikti saqtaýdyń negizgi sharty ekenin atap ótti.

Mıýnhen qaýipsizdik konferentsııasynyń turaqty qatysýshylarynyń biri – Qytaıdyń syrtqy ister mınıstri Van I de sóz sóılep, halyqaralyq qatynastardyń negizgi aspektilerin jáne Qytaıdyń jahandyq arenadaǵy ustanymyn qozǵady.

Van I Qytaıdyń AQSh-qa qatysty saıasaty turaqty jáne dáıekti ekenin málimdedi. Ol Qytaıdyń ózara tıimdi yntymaqtastyq negizinde turaqty jáne berik ekijaqty qatynastar qurýǵa daıyn ekenin atap ótti.

Alaıda, eger AQSh Qytaıdy tejeý jáne qysym kórsetý saıasatyn jalǵastyra berse, Beıjiń óz egemendigi men ulttyq múddelerin qorǵaý úshin jaýapty sharalar qabyldaýǵa májbúr bolatynyn eskertti.

Ýkraınadaǵy jaǵdaıǵa toqtalǵan Van I bul qaqtyǵys Eýropa aýmaǵynda bolyp jatqanyn atap ótip, daǵdarystyń túpki sebepterin joıýda Eýropanyń basty ról atqarýy qajet ekenin málimdedi.

Ol eýropalyq elderdi beıbit kelissózderge belsendi qatysýǵa jáne óńirde turaqty beıbitshilikke qol jetkizý úshin birlesip jumys isteýge shaqyrdy.

Eske sala keteıik, Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev jýyrda elimizdiń soǵysty toqtatýdy qoldaıtynyn jáne dıplomatııalyq kelissózder arqyly ózara kelisimge kelýdi jaqtaıtynyn málimdegen bolatyn.

- Biz alǵashqy kezden bastap osy soǵysty mindetti túrde toqtatý kerek, dıplomatııalyq kelissózder arqyly bir mámilege kelý qajet dep aıttyq. Bul ustanymymyz endi shyndyqqa aınaldy. Eki alpaýyt el saıası suhbat júrgize bastady. Bul — jaqsy úrdis. Ári Qazaqstanǵa paıdasyn tıgizedi. Sondyqtan biz muny meılinshe qoldaımyz, — dedi Prezıdent.

Bul forým Eýropanyń qatysýymen ótetin halyqaralyq dıalogtyń negizgi alańy bolyp qala beredi, kúrdeli geosaıası syn-qaterlerdi talqylaýǵa jáne jańa jaǵdaılarda elder arasyndaǵy yntymaqtastyqty nyǵaıtýǵa múmkindik beredi.