Muz astyna qarmaq salý, taza aýada mı tynyqtyrý – qysqy balyqshylyqtyń qyzyqtary týraly
Qystyń kózi qyraýda eldiń kóbi jyly úıden attap basqysy kelmeıdi. Al keıbireýler aq qar, kóz muzda qolǵa qarmaq alyp, balyq aýlaýǵa attanǵandy jaqsy kóredi. Bul qyzyq úshin ǵana emes, onyń adam denesin shynyqtyryp, densaýlyǵyna tıgizer paıdasy da orasan. Osy rette, Kazinform tilshisi Óskemendegi áýesqoı balyqshy Eldar Zııadanmen suhbat quryp, qysqy balyqshylyqtyń qyr-syryna úńilip kórdi.
- Qys kezinde balyq aýlaýdyń qyzyǵy qandaı?
- Jazda balyq aýlaýǵa barýǵa árkimniń múmkindigi bola bermeıdi. Qaıyǵy barlar sýdyń balyǵy kóp jerine baryp, qarmaǵyn tereńge tastaıdy ǵoı. Al qystyń kúni osyndaı múmkindik qaıyǵy joqtarǵa da týady. Kez kelgen jerde muzdy tesip, balyq aýlaı beresiń. Ózim arnaıy kamera satyp alǵanmyn. Sony muz astyna jiberip, balyqtyń bar-joǵyn kórýge bolady. Óte yńǵaıly. Qysta muzdyń betinde, qarmaǵyńdy sýǵa malyp qoıyp, termostaǵy ystyq shaıdan urttap otyrǵan rahat qoı, shirkin!
- Ózińiz qaı ýaqyttan beri balyq aýlap kelesiz?
- Bala kúnimnen beri balyq aýlaımyn. Bizdiń aýylda bir aryq bolatyn. Sonda úlken balyqtar júzip júretin-di. Temirge dorbany orap, shómish aý jasaıtynbyz. Birimiz aryqtyń boıynda sol aýdy ustap tursaq, ekinshimiz anaý basqa baryp, cýdy keship balyqty qýamyz. Sóıtip, talaı balyq ustaıtyn edik.
Túngi saǵat 1-2 lerde bir top bala aıdyń jaryǵymen dalaǵa shyǵatynbyz. Aýylǵa kirgen aryq sýy kólshik bolyp jaıylady. Al jaıylǵannan keıin tereńdigi joǵalady. Sol kezde aqtabannyń kóldeneńinen júzetinin alǵash ret kórdim. Arasynda tirideı ustap ákelip, úıde bankige salyp akvarıým jasap qyzyqtaıtynbyz.
Balyq aýlaǵan kezde kúıbeń tirlikten demalyp, mıdy tynyqtyrasyń. Tipti balyq túspeı qalsa da protsestiń ózinen lázzat alasyń. Kólikke otyryp alys jolǵa shyqqanyń, taý-tasty, ormandy aralaǵanyń, dalada qonǵanyń bári-bári qyzyq.
Qarmaqqa balyq ilingendegi adrenalındi sózben aıtyp jetkizý qıyn. Ony seziný kerek. Ásirese úlken balyq túskende. Ótken jyly qarmaǵyma 15 kelilik sazan ilikti. Ony 1 saǵattaı alysyp júrip jaǵaǵa shyǵardyq. Boıymda qan oınap, óne-boıym týlap ketti.
- Qystaǵy balyqshylyq qaýipti emes pe?
- Qaýipti. Sol úshin muzdyń qatqanyn tosyp, asyǵystyq tanytpaý kerek. Keıbir balyqshylar qaýipsizdikti saqtaı bermeıdi. Qys túsip, birinshi muz qata sala bári umtylady. Sebebi osy kezde balyq jaqsy qabady. Biraq qaýipsizdikti saqtamaǵandyqtan qaıǵyly jaǵdaılar da bolyp jatady. Óz basym muz ábden qatqanda, tipti adam túgil kólikti de kóteretindeı bolǵanda ǵana balyq aýlaýǵa shyǵamyn. Odan keıin bilmeıtin jerlerge barǵanda barynsha saq bolý kerek. Muzdy kóre sala zyr júgirmeı, tereńdigin anyqtap, adam izi jatyr ma, qaýipsiz be sol jaǵyna mán berińiz.
- Balyq aýlaýǵa jıi kimmen barasyz? Mindetti túrde alyp baratyn zattar qandaı?
- Dostarymmen, jaqyndarymmen baramyn. Jol alys bolǵandyqtan áńgimeń jarasatyn adammen shyǵasyń ǵoı. Jetkennen keıin jaz bolsa tabıǵat aıasynda, sýdyń jaǵasynda samaýrynnan shaı qaınatyp, sirne pisirip, qýyrdaq asyp degendeı. Keıde tań atqansha balyq aýlap uıyqtamaı otyrasyń. Qysta birlese muz tesip, tońǵanda ot jaǵyp jylynasyń.
Endi alatyn zattarǵa kóshsek, tamaq ishýge qajetti sháınek, ydys-aıaq, balta, qazan-oshaq, palatka, termos, istegen asyńa baılanysty azyq-túlik kerek. Al balyq aýlaý úshin spınnıng, qarmaq, batyrǵy syndy quraldar alamyz. Ár balyqtyń ózi jeıtin qurty, taǵamy bolady. Sony da ádeıilep alyp baramyz.
- Qysta negizinen qaı jerlerge baryp balyq aýlaısyzdar?
- Qazir alysqa kóp shyqpaı júrmin. Óskemendegi Sol jaǵalaý aýdanyndaǵy Ertis ózeninde ózimniń balyq aýlaıtyn súıikti jerlerim bar. Al keıde Dýbyǵaly, Sibe, Marqa kólderine jolym túsim jatady.
- Balyq aýlaý kezinde este qalǵan qyzyqty oqıǵalardy aıtyp berseńiz…
- Birde qysta dosymmen kólge balyq aýlaýǵa bardyq. Muz astyna qarmaqty salyp qoıyp otyrmyn. Qaryn asha bastaǵan. Shaı qaınaǵanyn baıqap kesemdi alyp ornymnan turdym. Qaıta kelsem qarmaǵym joq! Sóıtsem qarmaqqa úlken balyq túsip, súırep áketipti. Qymbatqa alǵan qarmaǵym edi. Batty da ketti. Ózi aınaldyrǵan eki ǵana qarmaǵym bar-tyn. «Qap!» dep qaımyǵyp otyrǵanda kenet 100 metrdeı jerdegi dosymnyń qarmaǵyna balyq ilikti. Tartyp jatyr, tartyp jatyr. «Іri balyq!» dep qoıady. Sóıtse, ol meniń qarmaǵym eken! Ázer degende shyǵaryp aldy. Qarmaǵymdy sýǵa tartyp áketken balyq ta qosa shyqty. Sol kezde «buıyrǵan ketpeıdi eken ǵoı» kúlgenimiz esimde. Qarmaǵym da, balyǵym da ózime qaıtty.
Taǵy bir qyzyq bolǵan. Muz ústinde bir qolymmen balyq aýlap, ekinshi qolmen telefondy qulaǵyma qoıyp dosymmen jaıbaraqat sóılesip otyrmyn. Kenet balyq túsip qaldy. Qozǵala bergenimde telefonym qoldan syrǵyp, sýǵa qulap ketti. Balyqty lezde sýyryp alyp shyqtym da, jata qalyp qolymdy muz astyna tyqtym. Telefondy qaǵyp alyp, qulaǵyma taqasam álgi dosym «alo, alo» dep tur. «Áı, sen sýǵa batyp kete jazdadyń ǵoı. Sezdiń be?» desem, «joq» dep qoıady. Qýanyshyma oraı, telefonym buzylmapty, soǵan qaraǵanda sý kirip úlgermegen sekildi.
- Balyq aýlaýǵa endi qyzyǵa bastaǵandarǵa aıtar keńesińiz bolsa…
- Er adamnyń qandaı da bir ermegi bolǵany jaqsy. Ol burys emes, durys dúnıe bolýy kerek. Áıtpese ishki energııasyn shyǵarý úshin keıbireýler ishimdik iship, basqa da zııandy zattarǵa den qoıady. Al balyqshylyq pen ańshylyqtyń kerisinshe densaýlyqqa paıdasy mol. Biraq «sý men ot – tilsiz jaý» deıdi ǵoı. Sondyqtan barynsha abaı bolyńyzdar. Ózińiz bilmeıtin, tereń jerlerge barmaý kerek. Qaıyqtyń da qaýpi kóp. Rezeńke qaıyqtarǵa qarmaq kirip, jarylyp ta ketýi múmkin. Sol úshin mindetti túrde qutqarý keýdeshesin kıip alyńyzdar.
- Áńgimeńizge kóp rahmet!
