Munaı óndirýge qoıylǵan shekteýlerdi elemegeni úshin Qazaqstan «alaıaq» dep aıyptalyp otyr

ASTANA. KAZINFORM – Amerıkalyq Bloomberg basylymy «OPEK+ alaıaqtary munaı óndirýdi qysqartýǵa tyryspaıdy» degen maqala jarııalap, onda Qazaqstandy halyqaralyq uıym belgilegen kvotalardy elemedi dep aıyptap otyr.

Olardyń aıtýynsha, naryqty nyǵaıtý jáne munaı baǵasyn teńestirý úshin OPEK+ koalıtsııasyna kiretin elder ony óndirýdi shekteý týraly sheshim qabyldaǵan. Alaıda, muny barlyq elder jetkilikti dárejede oryndaı almaǵan. Olardyń qatarynda Qazaqstan da bar. Uıym eldi artyq munaı óndirýdiń ornyn toltyrý jáne jetkizý kvotasyn buzýdy óteý boıynsha qosymsha sharalar qabyldaýǵa mindettep otyr.

Zertteýshiler OPEK+ músheleriniń artyq óndirýdi retteýge asyqpaıtynyn anyqtady. Qazaqstan, tipti, damýdy qysqartýǵa áli kirisken de joq. Olar Qazaqstan osy qarqynmen quny 48,5 mıllıard dollar bolatyn Teńiz kenishi jobasy sııaqty jańa qýattardy monetızatsııalaýǵa tyrysyp jatqanyn túsindirdi.

«Álemdik munaı naryqtaryn qoldaý maqsatynda OPEK+ múshe elderdi kvotalardy aınalyp ótetin munaı jetkizýdegi ádiletsiz tájirıbeni óteýge shaqyrady. Alaıda olardyń táýbege kelgeni baıqalmaıdy», – deıdi mamandar.

Koalıtsııanyń sońǵy otyrysynda 2025 jylǵa deıin munaı jetkizýdi basqarý josparlary ázirlendi, endi sarapshylar Qazaqstan sabyrlyq tanytady dep úmittenip otyr.

Munaı-gaz salasynyń sarapshysy Asqar Ismaılov barlyǵyna Qazaqstan men jergilikti sheneýnikterdi kinálaý múldem durys emes dep sanaıdy. Munaı óndirýdiń 80% halyqaralyq konsortsıýmdarǵa nemese kompanııalarǵa tıesili, agenttik olarǵa tikeleı áser ete almaıdy, tek kelissózder júrgizedi. 

«Qazaqstan óndiristi qysqartýǵa ýáde beredi, biraq óndiris deńgeıine áser ete almaıdy. Sebebi, PSA (Ónimdi bólý týraly kelisim) boıynsha mindettemeler bar, ony buzýǵa bolmaıdy. Onyń saldary OPEK+ uıymyndaǵy ýádelerdi buzǵanyńyzdan da jaman. Ekinshiden, qazaqstandyq kvotanyń úlesi sonshalyqty az, ol naryq konıýnktýrasyna eshqandaı áser etpeıdi. Kvotalardy saqtaý - bul Qazaqstan birneshe jyldan beri OPEK+ aıasynda nasharlap kele jatqan bedeldi másele», - dep túsindirdi ol.

Degenmen, Ismaılov Qazaqstan buǵan alańdamaýy kerek dep esepteıdi. OPEK+ beıresmı birlestik jáne qaıshylyqty bedelge ıe. Mamannyń ózi bul uıymnan múldem shyǵýdy usynyp otyr, bul elge eshqandaı artyqshylyq bermeıdi. Bul rette, OPEK belgileıtin kvotanyń ózi paıyzben esepteledi.

«Kvotalardyń eseptelgen formýlasy bar, biraq bul tásil jekelegen elderge qoldanylmaǵan jaǵdaılar bar. Saıası jáne áleýmettik aspektileri de eskerilgen. Biz eshqandaı máselelerge áser etpeımiz, muny túsiný ýaqyty keldi. Biraq biz sheneýnikterdiń jol aqysyn alamyz, olardyń kópshiligi munaıdyń qalaı óndiriletinin bilmeıdi», - deıdi sarapshy.

Qazaqstandyq munaı óndirýshiler qıyn jaǵdaıǵa tap bolǵan sııaqty. Bir jaǵynan halyqaralyq zertteýshiler tym belsendi munaı óndirýdi aıyptasa, ekinshi jaǵynan kompanııalar qarqynyn tómendetýden bas tartyp otyr.

Energetıka mınıstrliginiń bul shabýylǵa qalaı jaýap beretini áli belgisiz. Túsinikteme alý úshin mınıstrlikke habarlasqan edik, «kelesi aptada jaýap beremiz» dep ýáde berdi.