Munaı baǵasy tómendep jatyr: Bul Qazaqstanǵa qalaı áser etedi
ASTANA. KAZINFORM – Álemdik naryqta munaı baǵasy qatarynan tórtinshi saýda sessııasynda arzandap keledi. Halyqaralyq bırjalardyń málimetinshe, Brent markaly munaıdyń bir barreli 67,64 dollarǵa deıin, al WTI – 65,16 dollarǵa deıin tómendedi (ICE, CME Group). Bul ahýaldy túsindirý maqsatynda Kazinform agenttigi PACE Analytics kompanııasynyń dırektory Asqar Ismaılovtan pikir aldy.
Baǵanyń tómendeý sebepteri
– Munaı baǵasynyń túsýi birneshe faktordyń jıyntyǵymen baılanysty. Qytaı ekonomıkasynda baıaýlaý jalǵasýda. PMI ındeksi qaıtadan 50-den tómen, bul óndiristik belsendiliktiń tómendegenin kórsetedi. Saýda soǵystary da ekonomıka men munaı tutynýyna keri áserin tıgizýde. AQSh-ta munaı óndirý kólemi rekordtyq deńgeıde – táýligine 13,3 mln barrel. Sonymen qatar Iran, Gaıana men Brazılııadan eksport kólemi artyp otyr, bul óz kezeginde usynystyń artyq bolýyna alyp kelýde. Buǵan qosa, OPEK+ uıymynyń óndirý kólemin arttyrý týraly sheshimi de áser etip jatyr, – dedi sarapshy.
Baǵa turaqtala ma?
Asqar Ismaılovtyń aıtýynsha, eger geosaıası kúızelister oryn almasa, munaı naryǵy uzaqmerzimdi tómen baǵa kezeńine ótýi múmkin.
– Qyrkúıekte Tramptyń Pýtınge qoıǵan ýltımatýmy aıaqtalady. AQSh-tyń reaktsııasy Azııadaǵy suranysqa jáne OPEK+ uıymynyń naryqty turaqtandyrý qabiletine degen senimge áser etýi yqtımal. Mundaı jaǵdaıda munaı baǵasy 70 dollardan tómen deńgeıde saqtalýy múmkin, – dedi ol.
Qazaqstan bıýdjetindegi saldary
– 2025 jylǵy respýblıkalyq bıýdjette munaı baǵasy 80 dollar deńgeıinde belgilengen. Qazirgi Brent kotırovkasy bul mejeden tómen, al Qazaqstannyń negizgi eksporttyq markasy – CPC Blend 4–6 dollar dıskontymen saýdalanyp jatyr. Eger baǵa 70 dollardan tómen bolsa, Ulttyq qorǵa jáne bıýdjetke túsetin túsimderdiń azaıý qaýpi týyndaıdy, ásirese eksport kólemi qysqarǵan jaǵdaıda, – dep túsindirdi sarapshy.
Qazaqstan men OPEK+ ne isteı alady?
– OPEK+ uıymy munaı óndirisin erikti túrde qysqartý sharalaryn 2025 jyldyń sońyna deıin uzartýy múmkin ekenin málimdedi. Alaıda, mundaı sheshimderdiń áseri álsirep keledi. Naryq músheler arasyndaǵy kvota boıynsha kelispeýshilikterdi jáne kartelden tys elderdiń óndirisin arttyrý múmkindigin eskerip otyr. OPEK-tiń derekteri boıynsha, Qazaqstan belgilengen kvotalardy júıeli túrde asyra oryndap keledi. Eldiń naryqqa áser etý múmkindigi shekteýli. Alternatıvti eksporttyq baǵyttardy damytý máselesi talqylanýda, biraq ázirge naqty nátıje joq, – dedi Asqar Ismaılov.
Qazaqstan qansha ýaqytqa deıin tótep bere alady?
– Qysqa merzimde – ıá. 2025 jylǵy shilde aıyndaǵy málimet boıynsha, Ulttyq qorda shamamen 61 mlrd dollar jınaqtalǵan. Alaıda, munaı baǵasy uzaq ýaqyt tómen deńgeıde saqtalsa, bıýdjet tapshylyǵynyń artýy, teńgege qysym jáne ınvestıtsııa kóleminiń azaıýy múmkin. Biz mundaı jaǵdaıdy 2015–2016 jyldary 40–50 dollar deńgeıindegi baǵa kezinde kórdik, jobalar qysqaryp, devalvatsııa oryn alǵan, – dep eske saldy sarapshy.
Teńge men ınvestıtsııaǵa yqpaly
– Teńge baǵamy munaı baǵasyna dástúrli túrde táýeldi. 2025 jyldyń maýsym–shilde aılarynda Brent baǵasy 86 dollardan 77 dollarǵa deıin tómendegende, teńge 1 dollar úshin 444-ten 453-ke deıin álsiredi. Eger baǵa 65 dollarǵa deıin tússe, teńge baǵamy 470-ten asyp ketýi múmkin. Investıtsııa kólemi de azaıady. Biraq muny tek munaımen baılanystyrýǵa bolmaıdy. Qazaqstanda elektr energııasy, gaz, temirjol tasymaldary tarıfteri ósip jatyr. Bul jobalardyń rentabeldigine jáne jalpy ınvestıtsııalyq ahýalǵa keri áser etedi, – dedi Ismaılov.
Eske sala keteıik, Qazaqstan Úkimeti ázirlegen 2025–2029 jyldarǵa arnalǵan áleýmettik-ekonomıkalyq damý boljamynda úsh stsenarıı qarastyrylǵan: optımıstik, bazalyq jáne pessımıstik. Barlyǵy munaıdyń eksporttyq baǵasyna negizdelgen. Ekonomıkanyń optımıstik stsenarıımen damýy úshin munaı baǵasy keminde 90 AQSh dollary bolýy tıis. Al pessımıstik jospar munaı baǵasynyń 60 dollarǵa deıin tómendeýin qarastyrady.
Aıta keteıik, OPEK+ munaı óndirý kólemin qyrkúıekte ulǵaıtady.