Munaı baǵasy qalaı qubylady – sarapshylar OPEK-tiń munaı óndirýdi arttyrý jospary jaıynda
ASTANA. KAZINFORM – Sáýirden bastap OPEK+ 8 eli munaı óndirý kólemin birtindep arttyra bastaıdy. Bul jaıt Qazaqstanǵa jáne jalpy munaı baǵasyna qalaı yqpal etýi múmkin ekenin sarapshylardan suraǵan edik.
OPEK nelikten munaı óndirý kólemin arttyrmaq?
«PetroCouncil» Qazaqstannyń munaı-gaz keńesiniń tóraǵasy Asylbek Jákıev OPEK+ elderiniń munaı óndirý kólemin táýligine 138 myń barrelge arttyrýǵa qoıylǵan shekteýdi alyp tastaý sheshimi shıkizat baǵasyn turaqtandyrýǵa baǵyttalǵanyn aıtady.
— Baǵa tym qatty quldyrap, odan keıin árıne tym ósip keteýi kerek. Óıtkeni, munaıdyń bir barreliniń quny tym jyldam kóteriletin bolsa, onda ol da óndirýshilerge teris áserin tıgizedi. Bul birinshi kezekte tutynýshy elderge aýyrtpalyq salady. Olar satyp alý kólemin qysqartýǵa májbúr bolyp, energııanyń jańa kózderin izdeýge tyrysady. Budan óndirýshilerdiń tikeleı ne janama zardap shegetini anyq. OPEK+ áreketi suranys pen usynys teńgerimin túzetý úshin qajet, - dedi sarapshy.
Munaıdyń qazirgi baǵasy
— Sársenbi, 5 mamyr kúni munaı baǵasy úshinshi sessııa qatarynan quldyrap keledi. Sebebi, AQSh-tyń Kanada, Meksıka jáne Qytaıǵa baj salyǵyn kóterýmen baılanysty qaýippen qatar sáýirde OPEK+ elderiniń munaı óndirý kólemin arttyrý jospary ekonomıkalyq ósimdi baıaýlatyp, otynǵa suranysty qysqartyp, ınvestorlardyń kóńil-kúıine teris áser etti, - dep habarlady Reuters.
Aqparat agenttiginiń jazýynsha, grınvıch ýaqytymen saǵat 02:00-de Brent fıýchersi 15 tsentke tómendep, munaıdyń 1 barreli 70,89 dollarǵa deıin arzandady. Munyń aldyndaǵy sessııada kelisimshart 11 qyrkúıekten bergi eń tómengi deńgeıge — 69,75 dollarǵa deıin quldyraǵan edi.
«Saýda soǵysy» munaı baǵasyna áser etýi yqtımal
Sarapshylar munaı qunyna kelgende, qara altyn óndirý kólemin arttyrý onyń baǵasynyń kóterilýin baıaýlatqanymen kúrt quldyraýyna jol bermeıtinin alǵa tartady. Bul rette álemdegi ahýaldyń da óte jedel ózgerip otyratynyn da qaperge alǵan jón.
— Jalpy alǵanda munaı óndirý kólemin birtindep arttyrý qara altyn quny ósimin tejeıdi. Degenmen munaı baǵasy birden quldyramaıdy, - dedi ekonomıka salasynyń sarapshysy, R-Finance qarjy keńesshisi Arman Baıǵanov.
Sonymen qatar ekonomıst «saýda soǵysy» da munaı baǵasyna áser etýi múmkin ekenin joqqa shyǵarmaıdy.
— Munaı baǵasy azdaǵan aýytqýmen jyl boıy barreline 70 jáne 80 dollar tóńireginde bolady, - dedi ol.
Onyń paıymynsha, halyqaralyq qarjy ınstıtýttary, ásirese AQSh pen ózge elderdiń ınstıtýttary munaı salasyn qarjylandyrýǵa onsha qulyqty emes. Óıtkeni, álemde shıkizat resýrsynyń baǵa kesimi turaqsyz bolyp tur.
— Bul bir jaǵynan keıbir elderdiń balamaly energetıkaǵa kóshýimen de baılanysty. Demek búkil álemde munaı salasyna qarjy salýdyń jetkilisizdigine baılansty qara altyn quny qatty quldyramaıdy dep oılaımyn. Máselen, pandemııa kezindegideı. Ol 70 dollardan sál tómendeýi múmkin. Al odan ary quldyraý bola qoımas, - dep atap ótedi qarjy keńesshisi.
Al PACE Analytics dırektory, munaı-gaz salasynyń sarapshysy Asqar Ismaıylov qysqa merzimdi keleshekte munaı baǵasy tómendeıtinin aıtyp otyr.
— Bul usynystyń artýyna baılanysty tabıǵı reaktsııa. Biraq, bul bazalyq naryqtyq tetik aıasynda ǵana bolmaq. Álemdegi ahýaldyń jyldam ózgerip jatqanyn da qaperge alǵan jón. OPEK+ elderiniń munaıdy óndirý deńgeıin arttyrýyna qaramastan keıbir elde onyń kólemi kúrt tómendep, OPEK+ arttyrǵa kólemnen de asyp túsýi yqtımal. Mine, sol ýaqytta baǵa qaıtadan kóteriledi. Qazirdiń ózinde OPEK+ uzaq merzimdi keleshekte naryqtaǵy ahýalǵa baılanysty óziniń strategııasyn qaıta qaraýy múmkin ekendigin ýaǵdalasyp otyr, - dedi ol.
OPEK+ baǵytyn qashan ózgertýi múmkin?
OPEK+ habarlamasynda olardyń «ózgeretin jaǵdaılarǵa beıimdelý múmkindikterin» eskeretini aıtylǵan. Sarapshynyń pikirinshe, birneshe faktor josparlanǵan ósimdi toqtata turýǵa nemese joıýǵa ákelýi múmkin.
— Munaı baǵasynyń kúrt tómendeýi munaı óndirýdi arttyrýdan bas tartýǵa ákelýi múmkin. Endi bul barabar reaktsııa, baıaý quldyraý bolýy múmkin. Eger ol jetkiliksiz formatta júrse, árıne, OPEK+ óz pozıtsııasyn qaıta qaraıdy. Ekinshiden, OPEK+ quramyna kirmeıtin elderde óndiristiń kúrt artý yqtımaldyǵy. Bul da jospar qaıta qaraý úshin belgi bolady, - dedi Asqar Ismaıylov.
Qazaqstanǵa qolaıly
— Munaı óndirýdiń shekti kólemine qatysty mindetteme tómendeıdi. Esterińizde bolsa, Qazaqstan munyń aldyna OPEK+ aıasyndaǵy mindettemelerin óte jıi buzatyn. Al qazir bul jaǵdaı birshama qolaıly bola túsedi. Teńiz ken ornynda munaı óndirý kóleminiń birtindep artatynyn eskersek, bul Qazaqstan úshin jaqsy, - dedi munaı-gaz salasynyń sarapshysy.
OPEK+ habarlamasyna sáıkes, artyq óndirý kólemi bar elder ótem kezeńiniń alǵashqy aılarynda basym bóligi ótelýi úshin ózderiniń ótemge qatysty mindettemelerin oryndaýdy jedeldetýge kelisken.
Elimizdiń Energetıka mınıstrliginiń habarlaýynsha, Qazaqstan OPEK+ kelisimi aıasynda mindettemelerine adaldyǵyn rastap otyr.
— Qazaqstan 2024 jylǵy qańtardan bastap artyq óndirilgen kólemder boıynsha ótemaqy kezeńiniń erterek aılaryna úlken júktememen jańartylǵan ótemaqy josparyn usynýdy qosa alǵanda, óz mindettemelerin oryndaý úshin odan ári sharalar qabyldaıdy, - delingen vedomstvo taratqan habarlamada.
«PetroCouncil» Qazaqstannyń munaı-gaz keńesiniń tóraǵasy «Asylbek Jákıev Qazaqstan OPEK+ quramynda bolǵanymen munaı óndirý kólemin qysqartý týraly qandaı da bir zańdy kelisimi joq ekenin alǵa tartady.
— Muny «djentelmendik» ýaǵdalastyq degen jón shyǵar. Biz ereje saqtalady dep qansha aıtqanymyzben, Qazaqstan túrli sebepterge baılanysty muny oryndaı alǵan joq. Al munaı óndirý kólemi tek artty. Sarapshylyq qoǵamdastyqty muny qalaı isteı alatynymyzǵa qatysty ıdeıa joq. Máselen, teńiz ken ornyn keńeıtý jobasy iske qosyldy. Al bul degenińiz naryqqa shyǵarylatyn qosymsha mıllıon tonna munaı degen sóz. Munyń ústine elimizde óndiriletin munaıdyń 70 paıyzy amerıkalyq jáne eýropalyq korporatsııalarǵa tıesili. Qazaqstan úlesi shamamen 20 paıyz ǵana. ıAǵnı, munaı óndirý kólemin qysqartý úshin olarmen ýaǵdalasý qajet. Energetıka mınıstrligi aıtyp otyrǵan qysqartý bolatyn bolsa, onda ol ózge ken oryndary esebinen, máselen «QazMunaıGaz» esebinen bolady. Al munan ózge sheshimdi kórip otyrǵanym joq, - dedi Asylbek Jákıev.
Buǵan deıin QazMunaıGaz» UK» AQ basqarma tóraǵasy Ashat Hasenov te OPEK mindettemelerin oryndaý-oryndamaý Qazaqstannyń óz erkinde ekenin aıtqan bolatyn.
— Birinshiden, eger OPEK-ti, onyń munaı kólemin alyp qarasaq, ondaǵy bizdiń úlesimiz salystyrmaly túrde alǵanda az. Ekinshiden, OPEK-tiń qandaı múshesimiz? Muny eshkim aıtpaıdy. Biz — baqylaýshymyz. ıAǵnı, mindettemelerdi oryndaý-oryndamaý óz erkimizde. OPEK-ke múshe retinde kirmedik. Munaı baǵasyna áser etý maqsatynda talaptaryn oryndaýǵa tyrysamyz. Biraq, meniń jeke pikirim, ol mindetteme emes. Biz ózimizdiń jaǵdaıymyzǵa qaraýymyz qajet, - degen edi Ashat Hasenov.
Aıta keteıik, 3 naýryz kúni Saýd Arabııa, Reseı, Irak, BAÁ, Kýveıt, Qazaqstan, Aljır jáne Oman buǵan deıin josparlanǵandaı, 2025 jyldyń 1 sáýirinen bastap munaı óndirý kólemin birtindep ulǵaıta bastaý sheshimin rastaǵan edi.