Múgedekterge jaǵdaı jasalmaǵan nysandardy paıdalanýǵa qabyldamaý kerek - aptalyq sholý
«Byltyrǵy jyldyń jeltoqsanynda biz jıi kezdesýge ýaǵdalasqan edik. Osyǵan qatysty sondaı-aq Eýrazııalyq ekonomıkalyq keńesti qurý boıynsha qujattardy qabyldaý qarqynyn údetý úshin bıyl 3 ret bas qosamyz. Búgingi kúni sol ýaǵdalastyqtyń aıasyndaǵy birinshi otyrysty bastaǵaly jatyrmyz. Eń bastysy - bul bizdiń odan ári ıntegratsııaǵa umtylysymyz», - dedi N. Nazarbaev. Bul rette Prezıdent ıntegratsııanyń onyń barlyq múshelerine qatysty tıimdiligi bolýy kerektigin atap ótti.
Atap óterligi, osy basqosýda Qyrǵyzstannyń Keden odaǵyna kirýi úshin Jol kartasyn daıarlaıtyn jumys toby qurylǵandyǵy málim boldy. Keden odaǵy men Biryńǵaı ekonomıkalyq keńistiktiń aýqymyn keńeıtý máseleleri qarastyrylǵanyn basa aıtqan Elbasy, «Ózderińiz biletindeı, Qyrǵyzstan Keden odaǵyna kirýge ótinish berdi. Biz ony qaraýdamyz. Qyrǵyzstannyń Keden odaǵyna kirýi úshin tıisti Jol kartasyn daıarlaıtyn jumys toby quryldy», - dedi.
Ýkraına bizdiń Keden Odaǵy men Biryńǵaı ekonomıkalyq keńistik, sondaı-aq bolashaqta Eýrazııa ekonomıkalyq odaǵy aıasyndaǵy jumysymyzǵa baqylaýshy mártebesin alýǵa yqylasyn bildirdi. «Bul oraıda Qyrǵyzstan men Ýkraına prezıdentteri osy otyrysqa shaqyryldy jáne bizdiń pikirtalastarymyzǵa qatysty. Biz olardyń nıetine qoldaý bildirip, tıisti sheshim qabyldadyq. Joǵary keńestiń kelesi otyrysynda maquldaı alýymyz úshin kúzge qaraı sarapshylar barlyq qajetti qujattardy daıyndaıdy degen kelisimge qol jetkizildi», - dedi N. Nazarbaev.
Sonymen qatar, Qazaqstan Prezıdenti jıynǵa qatysýshylardyń kezdesý nátıjelerine qanaǵattanǵanyn atap ótti. Kelesi otyrystar qazanda Mınskide jáne jeltoqsanda Máskeýde ótedi.
Prezıdenttiń aıtýynsha, ıntegratsııanyń negizgi baǵyttary týraly sheshimder qabyldanyp, bul sheshim arqyly Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq qurýdy damytýdyń negizderi qalanady. «Biz ony 2015 jylǵy 1 qańtardan bastap iske qosýdy josparlap otyrmyz. Bul úshin 2014 jylǵy 1 mamyrǵa qaraı qujattardyń jobalary memleketter basshylarynyń qaraýyna usynylýǵa tıis», - dedi Memleket basshysy.
Osy alqaly jıyn barysynda Elbasy Eýrazııalyq ekonomıkalyq ıntegratsııa satylap júzege asatynyn atap ótti. Ekonomıkalyq ıntegratsııa pragmatızmge jáne barlyq múshe-memleketterdiń ózara tıimdiligine negizdelgen.
Aıta keteıik, Joǵary Eýrazııalyq ekonomıkalyq keńes aıasynda birqatar mańyzdy sheshimder qabyldandy. «Birinshiden, Eýrazııalyq ekonomıkalyq komıssııanyń qyzmetine saýda salasyndaǵy halyqaralyq kelisimder júrgizý máseleleri boıynsha ózgerister engizildi. Bul qujat Kedendik odaqqa múshe-memleketterge belsendi ózara is-áreketterdi damytýǵa jol ashady, kommertsııalyq alańdar uıymdastyrýǵa septigin tıgizedi. Sondaı-aq, bul bizdiń saýda jónindegi áriptesterimizdiń sheńberin keńeıte túsedi. Al, óz kezeginde bul ózgerister odan da tyǵyz ıntegratsııa úshin asa qajet», - dedi N. Nazarbaev. Otyrys barysynda Kedendik odaqqa múshe-memleketterdiń agroónerkásiptik saıasat tujyrymdamasy da kelisilgen. Budan bólek ıntegratsııalyq-aqparattyq júıeni damytý boıynsha ýaǵadalastyqtar jasaldy. Statıstıka salasynda ózara aqparattyq baılanys máseleleri de kelissóz sheńberinde qamtyldy. «Biz Kedendik odaq, Biryńǵaı ekonomıkalyq keńistiktiń kókjıegin keńeıtý máselelerin jeke toptamada qarastyrdyq», - dedi Prezıdent.
Memleket basshysynyń atap ótýinshe, alqaly jıynǵa qatysqan Prezıdentter Keden odaǵy aıasyndaǵy ıntegratsııalyq protsesterdi nyǵaıtý boıynsha teńgerimdi saıasatty odan ári jalǵastyrýǵa nıetti ekendikterin bildirgen.
Múgedekterdiń ómir sapasyn jaqsartý is-sharalar josparynyń kelesi kezeńi ázirlenýde
Bul aptadaǵy Úkimet otyrysynda 2012-2018 jyldarǵa arnalǵan múgedekterdiń ómir sapasyn jaqsartý jáne quqyqtaryn qamtamasyz etý boıynsha is-sharalar josparynyń birinshi kezeńiniń júzege asyrylýy týraly baıandaldy.
«Іs-shara josparynyń birinshi kezeńi bıyl júzege asady. Mınıstrlik jospardyń 2014-2015 jyldardy qamtıtyn kelesi kezeńin ázirleýde», - dedi QR Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstri Serik Ábdenov. Mınıstrdiń atap ótýinshe, qazirgi ýaqytta múgedekterdiń quqyn qorǵaý máseleleri boıynsha normatıvtik-quqyqtyq aktilerdi ázirleý, áleýmettik-ınfraqurylymnyń naqty nysandaryna múgedekterdiń qoljetimdiligin jáne tıisinshe qyzmet kórsetilýin qamtamasyz etetin qanatqaqty jobalardy ázirleý, múmkindigi shekteýli jandardyń problemalaryna qoǵamnyń túsinistikpen qaraýy, yqpal etetin aqparattyq naýqan uıymdastyrý syndy keleli mindetterdi sheshý kózdelip otyr. Vedomstvodaǵylar jospardy 2017 jylǵa deıingi kezeń-kezeńmen júzege asyrý arqyly ınfraqurylymy damyǵan áleýmettik kómek kórsetýdiń tolyqqandy júıesin qurýdy aıaqtaýǵa múmkindik týady dep paıymdap otyr.
Sonymen qatar otyrys barysynda jol ınfraqurylymdaryn múgedekter úshin beıimdeý qajet ekeni basa aıtyldy. Áleýmettik mańyzy bar nysandardy jergilikti atqarýshy organdardyń múgedekterdiń júrip-turýy úshin beıimdeý respýblıkalyq jáne jergilikti bıýdjet qarajaty esebinen kezeń-kezeńmen júzege asyrylady. «Kelesi jyly josparǵa sáıkes múgedekter úshin jol ınfraqurylymdaryn beıimdeý, júrip-turýǵa qıyndyqtary bar múgedekterge kólik qyzmeti tizbesin kóbeıtý qajet. Halyqaralyq tájirıbede qalalyq kólikterdi paıdalanýǵa múmkinshiligi joq múgedekter úshin ınvataksı qyzmeti keńinen qoldanylady», - dedi mınıstr. Belgili bolǵandaı, búgingi tańda oblystarda ınvataksıdiń 102 kóligi jumys isteıdi eken. Olar jyl saıyn 191 myńnan astam múgedekke kómek kórsetedi.
Buǵan qosa osy taqyryp aıasynda Múgedekterge nysandardyń qoljetimdiligi kartasyn ázirleý qajet ekeni aıtyldy. Múgedekter úshin ınvataksı qyzmetin damytýdyń sáıkesinshe normatıvterin bekitý qajet. Sondaı-aq jyl saıyn ınvataksı qyzmetin damytýǵa arnalǵan memlekettik áleýmettik tapsyrysty ornalastyrý kerek.
«Biz nysandarǵa qoljetimdilik kartasyn ázirleýdi usynamyz. Basqasha aıtqanda, aqparattyq avtomattandyrylǵan baza daıyndaý kerek. Jospardy júzege asyrýdyń birinshi kezeńinde ol nysandardyń qoljetimdiligin tólqujattaýdy monıtorıngileýge jáne olardy beıimdeýge paıdalanylatyn bolady», - dedi S. Ábdenov. Osydan keıin Kartany azamattarǵa qoljetimdi saıtqa ornalastyrýǵa bolady. Odan árbir adam respýblıka boıynsha ózine qajetti aqparattardy ala alady.
Múmkindigi shekteýli jandardyń 68 paıyzy eńbekke qabiletti jasta kórinedi. «Múgedekterdi jumyspen qamtýǵa járdemdesýdiń tıimdi sharasy «Jumyspen qamtý - 2020» baǵdarlamasy bolyp sanalady. Onyń aıasynda 1049 adam jumysqa tartyldy», - dedi ol.
Mınıstrdiń atap ótýinshe, memlekettik satyp alýlar júıesindegi qoldanystaǵy preferentsııa múgedekter qurǵan qoǵamdyq birlestikter óndirisiniń kólemin tómendetpeýge, jumys oryndaryn saqtaýǵa jáne múgedektigi boıynsha alatyn áleýmettik járdemaqysyna qosymsha tabys tabýǵa múmkindik beredi. Sońǵy jyldary jumyspen qamtylǵan múgedekterdiń sany 50 myń adamdy nemese eńbekke qabiletti jastaǵylardyń 12 paıyzyn quraıdy.
QR Premer-Mınıstri Serik Ahmetovtyń aıtýynsha, Múgedekterge jaǵdaı jasalmaǵan nysandardy paıdalanýǵa qabyldamaý kerek. Úkimet basshysy óz sózinde múmkindigi shekteýli jandardyń turǵyn úılerge, bilim berý, densaýlyq saqtaý, mádenı jáne sporttyq nysandarǵa kirip-shyǵý múmkindigin qamtamasyz etýge basa nazar aýdartty. «Mundaıda eshqandaı formalızm men meıirimsizdik bolmaýy tıis. Árıne, bul baǵytta 2006-2008 jyldarǵa arnalǵan múgedekterdi ońaltý memlekettik baǵdarlamasyn júzege asyrý aıasynda jospar qabyldanǵanǵa deıin jumystar júrgizildi. Degenmen, qoǵamnyń, onyń ishinde múgedekterdiń kóńilinen shyǵatyn nátıjeler bolǵan joq», - dedi S.Ahmetov. Sondaı-aq ol elimizdiń óńirlerinde múmkindigi shekteýli azamattardy qajetti jerine aparyp, alyp kelý baǵytyndaǵy jumystardyń durys júrgizilmeı otyrǵandyǵyn basa aıtty. «102 ınvataksı jumys isteıdi. Men ákimderdiń nazaryn aýdartqym keledi. Ortasha alǵanda óńirlerde 7-8 ınvataksı bar. Endi, qurmetti bizdiń ákimder bul kóp pen álde az ba, sanańyzdar», - dedi Úkimet basshysy.
S.Ahmetov kóptegen nysandarda múgedekterge arnalǵan pandýstar salynǵanymen olardyń syn kótermeıtindigine erekshe toqtalyp ótti.
Óz kezeginde QR Bilim jáne ǵylym mınıstri Baqytjan Jumaǵulov 2020 jylǵa qaraı Qazaqstanda ınklıýzıvti mektepter úlesi 70 paıyzǵa artatynyn jetkizdi. «Respýblıkada ınklıýzıvti bilim berýdi júzege asyratyn 1462 mektep jáne 166 balabaqsha jumys jasaýda. 2020 jylǵa qaraı atalǵan mektepterdiń úlesi 70 paıyzǵa deıin artatyn bolady»,- dedi ol.
Mınıstrdiń atap ótýinshe, múgedek balalar «kedergisiz aımaqtarmen» qamtamasyz etiledi. Pandýster ornatylady, arnaıy jıhazdarmen jáne quraldarmen jabdyqtalady. «Úıde oqıtyn múgedek balalar - múmkindigi shekteýli balalar arasynda eń álsiz topqa jatady. 2013 jyldyń basynda respýblıka boıynsha 53989 múgedek bala tirkelgen. Onyń 8796-sy úıde oqıdy», - dedi ol.
