M.Tynyshbaıulynyń qazaq tarıhy týraly eńbegi araǵa 100 jyl salyp qazaqsha jaryq kórdi
ASTANA. KAZINFORM – Astanada kórnekti ınjener, Túrkistan avtonomııasynyń birinshi premer-mınıstri, tarıh zertteýshisi Muhametjan Tynyshbaıulynyń «Materıaly k ıstorıı kırgız-kazahskogo naroda» atty eńbeginiń qazaqshalanǵan nusqasy tanystyryldy.
Atalǵan qundy eńbek 1925 jyly orys tilinde baspadan jaryq kórgen. Araǵa 100 salyp sol eńbek «Qazaq halqynyń tarıhy» degen atpen qazaqsha basylyp shyqty.
Tusaýkeser sharaǵa alashtanýshylar, tarıhshylar men ǵalymdar, BAQ ókilderi qatysty. Bastamanyń ıesi de, jetekishisi de — AmalBooks baspasynyń negizin qalaýshy Baqytjan Buqarbaı.
— Bul ıdeıany iske asyrý úshin qazaqsha sapaly aýdaratyn maman izdedik. Birneshe aýdarmashynyń ishinen Bulan Jambyl degen zamandasymdy tańdadym. Keıin daıyn aýdarmaǵa ózim túzetýler engizip, muhametjantanýshy Gúlbaný Júgenbaevaǵa berdik. Sol kisiniń saraptamasynan ótkennen keıin baspaǵa jiberdik.
Kitapty aýdarý, ǵylymı negizdeý, baspa shyǵyndarynyń bárin demeýshi tóledi. «Taza tarıh» serııasymen shyǵatyn kitaptyń bárin demeýshiler qarjylandyryp keledi. Osy jolǵy basylymnyń demeýshisi — Ramıl Mýhorıapov, - deıdi Baqytjan Buqarbaı.
Qazaq tarıhyna, Alash kezeńine qalam terbegen zertteýshiniń bári silteme jasap, basshylyqqa alyp kele jatqan qundy kitaptyń qazaqsha nusqasy týraly belgili alashtanýshy, professor Aıgúl Іsmaqovanyń pikirin suradyq.
— Bul kitaptyń 100 jyldan keıin bolsa da qazaqshalanǵany jaqsy boldy. Men Nazarbaev ýnıversıtetinde úsh dáris oqımyn — Alash ádebıeti men ǵylymy, 15-18 ǵasyrdaǵy handyq dáýir ádebıeti, Uly dala demokratııasy.
Tamyzdan bastap Qazaqtyń ǵylymı dıskýrsy taqyrybynda dáris bastaımyn. Bul dáriste «Tarıh-ı Rashıdıden» bastap, Álıhan, Ahmetterdiń baıandamalary, HH ǵasyrdyń basyndaǵy qazaqtyń tuńǵysh oqýlyqtary men ǵylymı zertteýleri qamtylady. Solardyń ishinde M.Tynyshbaıulynyń osy eńbegi ǵana oryssha bolatyn. Endi sony stýdentterge qazaqsha nusqasynan oqytamyn dep qýanyp otyrmyn, - deıdi ǵalym.
Aıgúl Іsmaqova eńbek avtorynyń negizgi mamandyǵy ınjener bolǵandyqtan, kitapta bir de bir artyq sóz joq ekenin, qysqa ári nusqa, naqty ári dáıekti baıandalǵanyn aıtady.
— Bul kitaptyń qundylyǵy — Shákárim Qudaıberdiúly men Álıhan Bókeıhanovtyń eńbekterinen keıin jaryq kórgen, óte tııanaqty zertteý ekendiginde. 1925 jyly ózi oqyǵan dáristerin jınaqtap jazǵan ǵoı. Shejiredegi qazaqtyń úsh júzi, Shyńǵys hannan beri kele jatqan qazaqtyń tarıhy, Altyn Orda men Qazaq handyǵynyń tarıhı sabaqtastyǵy, bári-bári qamtylǵan. Muhametjan Tynyshbaıuly bul eńbekte ár sózdi naqty qoldanady. Sol kezdegi orystyń ıntellektýaldy elıtasyna qazaq óziniń ata qonysynda otyrǵanyn, Qazaq handyǵynyń zańdy murageri ekenin dáleldep berý úshin jazǵan, - deıdi alashtanýshy.
Kitaptyń taralymy — 1 500 dana. Іri saýda jelisinde satylady.
Buǵan deıin sheteldegi qazaq aqyn-jazýshylaryna arnalǵan 9 kitaptyń tusaýy kesilgen edi.