Mońǵolııadaǵy tiginshi ájeı qazaqtyń salt-dástúrin beıneleıtin murajaı ashty

NUR-SULTAN. QazAqparat – Qazaq mádenıetiniń, óneriniń ózge elderde joıylyp ketpeı, kerisinshe meılinshe qanat jaıýyna shetelderde turyp jatqan qandastardyń atqaratyn úlesi zor. Sonymen qatar, «Ár qazaq meniń jalǵyzym» degen ustanymdaǵy qazaq eli de shettegi árbir qazaqtyń jetistigine, jasap jatqan ıgi isterine eleńdep, tileýles bolyp, qoldaý bildirip keledi. Osy rette Mońǵolııada turatyn qandasymyz, qolóner sheberligimen 52 jyl boıy aınalysyp kele jatqan ismer, «Mońǵolııa mádenıetiniń ozat qyzmetkeri», «Mońǵolııa eliniń ozat sheberi», «Halyqaralyq ozat tiginshi» ataǵymen marapattalǵan Saılaý Túkibaıqyzy týraly áńgimelekpiz.

Saılaý Túkibaıqyzy 1957 jyly 17 qazanda Baıan-Ólgeı aımaǵynyń Tulba sumynynda on balaly otbasynyń tuńǵyshy bolyp dúnıege kelgen eken. Ol on jasynan anasynan tárbıe alyp, tigin tigip, sheberlik sabaǵyn sanasyna erte sińirgen. Al 17 jasynda anasy ómirden ótip, otbasynyń bar qıynshylyǵy ákesi ekeýiniń moınyna túsipti.

«Úıdiń úlkeni bolǵandyqtan kóp jaýapkershilik meniń moınymda boldy. Ómirdiń qyzyǵyn da shyjyǵyn erte kórip óstim, erte eseıdim. Artymnan ergen baýyr, sińlilerimniń bárin aıaǵynan turǵyzyp, qatarǵa qosý ońaı bolǵan joq. Osy qıyndyqtardyń bárin eńserýge anamnyń boıyma sińirgen qolóneri kóp septik boldy», deıdi sheber ájeı.

Mońǵolııa memleketiniń astanasy Ulanbatyr qalasyna qarasty Nalaıh aýdanynda jeke sheberhanasyn ashyp, ulttyq qundylyqtarymyz qol-óner buıymdaryn jasap, jas urpaqqa ulaǵatyn uqtyryp kele jatqan ájeı bul kúnde shákirt tárbıelep, ónerin jastarǵa amanattap júrgenin aıtady.

«10 jasymnan sýret salyp, is tigýdi anamnan úırene bastadym. Qazaq qolóneriniń biz keste, qol keste, oıý-órneksiz tigý, toqyma túrleri, syrmaq oıý sekildi barlyq túrin meńgerdim. Osy salada júrgenime 52 jyldaı bolypty. Kópten beri ónerge qumar, isker balalardy jınap qolóner sheberligin úıretýmen de aınalysyp kelemin. Qazirge deıin 200-den astam shákirt tárbıeledim. Shákirtterimniń aldy Frantsııa, Japonııa men Qazaqstanda eńbek etip júr. Endigi maqsatym boıymdaǵy bar ónerdi jastarǵa úıretip, bolashaqqa amanattaý», - deıdi Saılaý Túkibaıqyzy.

Saılaý Túkibaıqyzy Halyqaralyq kórmelerge jáne Mońǵolııadaǵy Qazaqstan elshiligi tarapynan uıymdastyrylǵan mádenı is-sharalardyń kóbine belsene qatysyp turady.

«Búginge deıin respýblıkalyq, halyqaralyq deńgeıdegi 40-tan astam kórmege qatystym. Júldeli oryndardan kórinip kelemin, memleket tarpynan da kóptegen marapattar aldym. Qazaq dese bir búıregimiz buryp turady-ǵoı, Qazaqstan tarapynan uıymdastyrylǵan mádenı is-sharalardyń da árdaıym basy-qasyndamyn. Ózimiz ashqan murajaıymyz bar, onda qazaqtyń barlyq turmys-tirshiligin, salt-dástúrin bolymysyn beıneleıtin qolóner buıymdary toptastyrylǵan. Sheteldik saıahatshylar mýzeıimizge jıi kelip turady. Buımdarymyzdy qyzyǵyp satyp alyp jatady. Árıne bıylǵy pandemııaǵa baılanysyty kelýshiler sany azaıdy. Aldaǵy armanym osy mýzeıdi keńeıtip, bolashaq urpaqtarǵa mura etip qaldyryrý», - deıdi ismer ájeı.

Ómirin ónerimen órnektegen ájeıdiń qazaq jáne mońǵol tilderinde ulttyq ónerimiz týraly jazǵan «Sheberdiń – shejiresi» atty kitaby da jaryq kóripti. Osy eńbegi úshin Saılaý Túkibaıqyzy «Mońǵolııa eliniń ozat sheberi» tós belgisimen marapattalǵan.

«Adam urpaǵymen myń jasaıdy» deıdi. Bes qyz bir ul ósirdim. Qyzdaryma, sińlilerime, shákirtterime boıymdaǵy bar ónerimdi úırettim. Sheberlik jaıynda eki kitabym jaryq kórdi. Qazaqtyń umytylyp bara jatqan barlyq qolóner buıymdaryn tanystyryp, qalaı jasalatynyn qaıda qoldanylatynyn osy kitaptarǵa kirgizdim. Allanyń qalaýymen qajylyq paryzymdy ótep qaıttym. Jalpy ómirim ózim kestelegen ádemi órnekterdeı kórkem bolyp ótip jatyr», deıdi ájeı.

Eńbegimen el alqaýyna bólenip, ónerin kásip kózine aınaldyrǵan Saılaý Túkibaıqyzy qaırymdylyq sharalaryn jıi ótkizip turady eken.

«Ózim jas kezimde kóp qıynshylyq kórip óstim, sol úshin de qınalǵan jan kórsem kómektesýge asyǵyp turamyn. Kóptegen jastardyń isin bastaýǵa, kásibin ashýǵa qolǵabys jasadym. Pandemııa kezinde betperdeler tigip, ony tegin tarattyq. «Keń bolsań, kem bolmaısyń» degen halqymyz adamnyń peıiline qaraı Allanyń bereri mol bolatynyn da aıtady ǵoı. Peıilimiz keń bolsyn, álemniń ár túkpirindegi qazaǵym aman bolsyn! Ulttyq ónerimiz órleı bersin!», degen tilegin joldady Saılaý Túkibaıqyzy.