Mońǵolııada 1800 jyl saqtalǵan Sıanbı dáýiriniń qorymy tabyldy
ULANBATYR. KAZINFORM – Mońǵolııanyń Selenge aımaǵyna qarasty Eree somonynda arheologtar shamamen 1800 jyl burynǵy Sıanbı áýleti dáýirine tıesili, búlinbegen jáne biregeı aqsúıek qorymyn tapty. Bul týraly Anadolu agenttigi habarlady.
CentralAsia portalynyń habarlaýynsha, bul – Mońǵolııa aýmaǵynda Sıanbı zamanynan qalǵan alǵash ret tabylǵan iri ári tonalmaǵan, tarıhı turǵydan erekshe mańyzdy qorym.
Qazirgi ýaqytta zertteýshiler negizgi qabirdi qazý jumystaryn jalǵastyrýda. Sarapshylardyń pikirinshe, bul jańalyq Orhon-Selenge basseıninde sıanbıılerdiń memlekettik qurylymy bolǵan degen tujyrymdy dáleldeı túsedi.
Bul arheologııalyq oryn alǵash ret 2019 jyldyń kúzide Mońǵolııa memlekettik ýnıversıtetiniń Kóshpeli arheologııa ınstıtýty mamandary tarapynan anyqtalǵan. 2022-2024 jyldary aralyǵynda muqııat ólsheýler men 3D qujattandyrý jumystary júrgizilgen. Qazir sol jerde qutqarý arheologııasy sheńberinde zertteý jumystary ótýde: sonyń aıasynda sol dáýirge jatatyn úsh aqsúıek jáne eki qarapaıym adamnyń qorymy zerttelip jatyr.
Ekspedıtsııa jetekshisi – tarıh ǵylymdarynyń doktory, arheologııa kafedrasynyń dotsenti Iderhangaı Tomor-Ochır áleýmettik jelilerde qazba jumystary barysynda aıryqsha artefaktiler tabylǵanyn jazdy.
Atap aıtqanda, qalyńdyǵy 7 sm eki aǵash tabyt qatar qoıylǵan. Sonyń bireýi kók-sary tústi matamen muqııat oralǵan, matasy jaqsy saqtalǵan. Tabyttyń bas jaǵynda qara sııamen salynǵan belgiler men órnekter áli de kórinip tur.
Sonymen birge qorymnan eki jylqynyń súıegi tabylǵan — olardyń bireýi qara tústi bolǵan.
Sondaı-aq aǵashtan jasalǵan arba, qumyra tárizdi sazdan jasalǵan vaza jáne qurbandyqqa arnalǵan basqa da buıymdar anyqtalǵan.
Arheologtardyń aıtýynsha, bul qorym qurylymy jaǵynan ǵundar men sıanbı aqsúıekteriniń jerleý dástúriniń arasyndaǵy ótpeli kezeńdi bildiredi. Máselen, sıanbııler tórtburysh pishindi shuńqyr qazyp, bórenelermen qaptaǵan – bul ǵundarda da bolǵan tásil.
Sonymen qatar, aınalasyn sýmen qorshap, qorǵan turǵyzý – Sıanbı dáýirine tán sáýlettik sıpat.
Bul tabylǵan jádigerler ǵundardan sıanbı mádenıetine ótýdegi jerleý dástúrleriniń evolıýtsııasyn zerdeleýge múmkindik beredi.
Qazba barysynda tabylǵan artefaktilerdi saqtaý jáne qalpyna keltirý isine Mońǵolııanyń Mádenıet mınıstrligi, Ulttyq mádenı mura ortalyǵy jáne tıisti mekemelerdiń mamandary tartylǵan.
Aıta keteıik, maýsym aıynda Mońǵolııa Prezıdentiniń Jarlyǵyna sáıkes, Mońǵolııada «Jańa Harhorým» qalasynyń irgetasy qalandy. Harhorým qalasynyń qurylysy saltanatty túrde Memlekettik týdy kóterý rásimimen bastaldy. Bul tý «Uly handar baǵynda» máńgi jelbireıtin bolady.