Minilgen kólikke de 4%-dyq kredıt: kólik naryǵynda ne bolyp jatyr
ASTANA. KAZINFORM – Elimizdegi kólik naryǵynda sońǵy bir aıda buryn-sońdy bolmaǵan qubylys baıqalady. Atap aıtqanda, avtosalondar birinen soń biri 4 paıyzdyq nesıe baǵdarlamalaryn jarııalady. Keıbir jekelegen kompanııalar eski kóliktiń ózine 4 paıyzdyq kredıt berip jatyr. Bul neni bildiredi? Ne sebepti avtonaryqta bundaı «batpanquıryq» usynystar qaptap ketti? Máseleniń mán-jaıyn sarapshylardan surap kórdik.
Jańa kóliktiń satylymy tómendemegen
Áýeli eldegi jańa kólikterdiń satylymy qalaı júrip jatqanyn bir baǵamdap alaıyq. Qazaqstan avtokólik odaǵynyń málimetinshe, aqpan aıynda 15 963 jańa kólik satylǵan: 15 208-si - jeńil jáne kommertsııalyq avtomobıl, 755-i - júk kóligi men avtobýs. Osynyń ishinde 5 marka men 10 model topqa kirip tur.
Úzdik 5 brend
- Hyundai – 4 043 kólik
- Chevrolet – 2 080 kólik
- Kia - 1 805 kólik
- Jetour – 1 160 kólik
- Chery – 1 038 kólik
Úzdik 10 model
- Chevrolet Cobalt - 1 776
- Hyundai Tucson - 1 734
- Hyundai Elantra - 960
- Kia Sportage - 954
- Hyundai Mufasa - 499
- Jetour X70 - 384
- Chery Tiggo 7 Pro - 370
- Jac S3 - 354
- Kia Ceed - 302
- Chery Tiggo 2 – 294
Bul kórsetkish byltyrǵy aqpan aıymen salystyrǵanda 29,9% artyq.
- Bıyl qysta saýda kólemi tómendegen joq, aqpandaǵy kórsetkishter qańtardaǵydan 41,6%, al byltyrǵydan úshten birge joǵary boldy. Bul jańa avtomobılderge degen suranys arta beretinin bildiredi. Modelder men brendterdiń alýan túrin tartymdy baǵaǵa alý múmkindigi artqandyqtan, satyp alýshylar belsendi túrde jańa avtomobılderdi tańdap jatyr. Bul pandemııadan keıingi jaǵdaı sııaqty «keıinge qalǵan suranys» emes. Munda birneshe faktor júzege asty: dılerler ózderiniń jeńildikti kredıtterin qosyp, tıimdi baǵdarlamalar usyndy. Onyń ústine modeldik qatar keńeıip, Qazaqstan naryǵy jańa brendtermen tolyqty, - deıdi QAO prezıdenti Anar Maqasheva.
Jalpy qańtar-aqpan arasynda 27 236 kólik satylǵan, bul - ótken jylǵy dál osy kezeńdegi kórsetkishten 15,7% joǵary. Bul derekter elde jańa kólikter múlde ótpeı qalyp, sol sebepti ońtaıly nesıe baǵdarlamalary paıda boldy degen oıdy joqqa shyǵarady.
Úzdik brendterdiń jeńildikti kredıtteri
Elimizde 2015 jyly jańa kólik satyp alýǵa 4 paıyzdyq jeńildetilgen avtonesıe baǵdarlamasy iske qosylǵany belgili. Biraq bul baǵdarlama jalpyhalyqtyq deńgeıde qajettilikti tolyq qanaǵattandyra almady, sebebi oǵan bólingen qarjy suranys sanymen salystyrǵanda az boldy. Ol baǵdarlama áli kúnge deıin jalǵasyp keledi, biraq qazir ekinshi deńgeıli bankter ótinim qabyldaýdy aıdyń naqty bir kúnine belgileıdi de, bar-joǵy 5-10 mınýtta ótinim qabyldaý toqtap qalady. Oǵan suranystyń kóp bolýy jáne ótinim qabyldanatyn somanyń az bolýy sebep. Osy baǵdarlamanyń dańqyn bıyl avtomobıl óndirýshi kompanııalar óz marketıngine jaqsy paıdalanyp jatyr. 3 ne 5 emes, dál 4%-dyq mólsherlemeni tańdaýda el arasynda «jeńildetilgen avtonesıe» ólshemi retinde qalyptasyp qalǵan uǵymmen sabaqtastyq bar. Endi aqpan aıynda eń kóp jańa kólik satqan úsh brendtiń usynystaryn sholyp shyǵaıyq.
Hyundai
Dál qazir úsh modeline, dálirek aıtqanda bir sedan (Elantra), bir krossover (Mufasa) jáne MPV segmentinde (Sustin) bir mınıvenine jeńildetilgen nesıe usynyp otyr. Úsheýine de ortaq shart mynandaı:
|
Bastapqy jarna |
Nesıeleý merzimi |
Mólsherleme |
|
50% |
7 jylǵa deıin |
4% |
|
30%-49,9% |
7 jylǵa deıin |
9% |
|
10%-29,9% |
7 jylǵa deıin |
13% |
Bul markanyń eń kóp satylatyn Tucson modeline 50 paıyz bastapqy jarna tólegen jaǵdaıda 4 paıyzben beriletin nesıe 31 naýryzda toqtaǵan. Jaz aılarynda ol qaıtadan jalǵasýy múmkin.
Chevrolet
Bul brend Cobalt jáne Onix modelderine «Ózimiz ǵoı» baǵdarlamasy aıasynda birqatar jeńildetilgen nesıe usynyp otyr.
1. «Cáke» optsııasy aıasynda kólikti bastapqy jarnasyz 2 jylǵa bólip tóleý arqyly alýǵa bolady:
- Bastapqy jarna – 0%
- Nesıeleý merzimi – 24 aı
- Mólsherleme – 0,1%.
2. «Báke» optsııasymen kólikti tómengi paıyzben alýǵa múmkindik bar:
- Bastapqy jarna 10%-dan bastalady
- Nesıeleý merzimi – 48 aı
- Paıyzdyq mólsherleme – 4,2%.
3. «Máke» optsııasynda 6 jylǵa bólip tóleý qarastyrylǵan:
- Bastapqy jarna – 50%
- Nesıeleý merzimi – 72 aıǵa deıin
- Aı saıynǵy tólem – 63 664 teńgeden bastap.
4. «Táke» optsııasynyń sharty mynandaı:
- Bastapqy jarna – 30%
- Nesıeleý merzimi – 84 aı
- Aı saıynǵy tólem – 94 594 teńge.
Kia
Bul kompanııadan jeńildetilgen nesıemen Kia Cerato, Kia Sportage, Kia K5, Kia Ceed markaly avtokólikterdi alýǵa bolady. Sonyń ishinde Kia K5 sedanyna erekshe jeńildikti kredıt usynylǵan:
|
Bastapqy jarna |
Mólsherleme |
Nesıeleý merzimi |
|
10% |
5% |
7 jylǵa deıin |
|
20% |
4% |
|
|
30% |
3% |
|
|
40% |
2% |
Al qalǵan 3 modelge alǵashqy jarnasyna jáne nesıeleý merzimine baılanysty 1%-16,4% aralyǵynda nesıe beriledi.
Atap óterlik bir jaıt, osy megajeńil nesıeniń áserinen Kia K5 modeliniń tikeleı «klastasy» ári básekelesi Hyundai Sonata-nyń ekinshi naryqtaǵy baǵasy 30 paıyzǵa jýyq túsip ketken. Adamdar bir-eki jyl minilgen Sonata alǵansha, paıyzdyq mólsherlemesi tómen bolǵandyqtan, aı saıynǵy tólemi dál sol baǵada shyǵatynKia K5 alýdy tańdaıtyny aıtpasa da túsinikti. Sol sebepti, bar bolǵany 1-2 jyl buryn 14-15 mln-ǵa satylǵan Sonata-ny qazir dılerler Trade-In boıynsha 10 mln-ǵa jeter jetpes somaǵa baǵalap jatyr.
TOP-3 markalardan bólek, qytaı kólikterinde de, ózge brendterde de osyndaı jeńildetilgen avtonesıe baǵdarlamalary bar. Máselen, otandyq naryqqa qaıta oralǵan Škoda úsh modeline 10% bastapqy jarnamen 7 jylǵa 4 paıyzdyq avtonesıe usynyp otyr. Onyń ishinde bir kezderi avtosúıer qaýymnyń ystyq yqylasyna bólengen Škoda Octavia syndy sedandy keziktirýge bolady.
Qytaı kóligi oıyn erejesin ózgertti
Sarapshylar avtokredıt salasyndaǵy bul ózgeristerdi naryqty retteýshi eń qýatty kúsh - básekelestikpen baılanystyrady.
— 2024 jyly jańa kólikter jaqsy satyldy. 205 myń avtomobıl ıesin tapty. Bul - Qazaqstan úshin rekordtyq kórsetkish! Sonymen qatar básekelestik te qatty ósti. Changan, Chery, Geely sekildi qytaılyq kólikter naryqqa óte arzan baǵamen jáne jeńildetilgen kredıtimen birge endi. Osydan soń Hyundai, Kia sekildi avtomobıl jasaýshylar jańa erejege beıimdelýine týra keldi. Bunyń bárin kompanııalar halyqty ózine tartý úshin jasap jatyr, árkim satyp alýshylar arasyndaǵy óz úlesin joǵaltqysy kelmeıdi, - deıdi Táýelsiz avtomobıl odaǵynyń tóraǵasy Edýard Edokov.
Avtomobıl naryǵyn baqylaý jáne saraptaý ortalyǵynyń dırektory Artýr Mıskarıan bul 4 paıyzdyq nesıe burynǵysynan bólek ekenin aıtady.
— Paıyzdyq mólsherlemesi naryqtyq mejeden tómen nesıege suranys joǵary bolatyny aıtpasa da túsinikti nárse. Bul turǵyn úıge de, kólikke de qatysty jaǵdaı. Biraq bul suranysty turaqty qanaǵattandyryp otyrý úshin memlekettik qarjy kózderinen túsim úzilmeýi kerek. Oǵan 2015 jylǵy jeńildetilgen avtonesıe jarqyn mysal bola alady. Búgingi tańda berilip jatqan 4 paıyzdyq avtonesıe baǵdarlamasyn memleket emes, keıbir avtomobıl brendteriniń dıstrıbıýtorlary men ekinshi deńgeıli bankter ózderi ázirlep, qoldanysqa engizdi. Onyń paıyzdyq mólsherlemesi bastapqy jarna mólsherine baılanysty belgilenedi, - deıdi avtosarapshy.
Minilgen kólikke 4 paıyzdyq nesıe. Bul neni bildiredi?
Resmı dılerlerden bólek, jeke kompanııalar minilgen kólikterge de 4 paıyzdyq kredıt berip jatyr. Sarapshylar bundaı usynystar ótken jylǵy avtomobıldiń ekinshi naryǵyndaǵy jaǵdaıǵa baılanysty paıda bolǵanyn aıtady.
— Buǵan deıin jańa kóliktiń ózine 4 paıyzdyq nesıe alý muń edi. Qazir tipti minilgen kólikti de osyndaı nesıemen alýǵa bolady. Bul - shynynda tańǵalarlyq jaǵdaı. Byltyr ekinshi naryq baǵa jaǵynan da, satylý kólemi jaǵynan da azdap «batpaqtap» qaldy. 1,5 mln-ǵa jeter-jetpes kólikti qaıta rásimdeý operatsııasy jasalypty, bul - 2023 jylǵy kórsetkishten 6 paıyz az. Adamdar jappaı jańa kólik ala bastady, ásirese qytaılyq kólikter kóp ótti. Múmkin, dılerler men bankter ekinshi naryqty múldem óltirip almas úshin jeńildetilgen nesıe tetigin iske qosyp jatqan bolar. Al buny stagnatsııa deı alamyz ba? Árıne, joq. Odan góri naryqtyń jańa jaǵdaıǵa beıimdelýi degen durysyraq bolar, - deıdi sarapshy Edýard Edokov.
5 jyldan soń kólikter bólip tóleý arqyly satylýy múmkin
Qazirdiń ózinde elde kólikti bólip tóleý arqyly satý úrdisi bastalyp ketkenin baıqap otyrmyz. Oǵan osy maqalada keltirilgen derekti mysal etýge bolady. Chevrolet kompanııasy Cobalt jáne Onix modelderin «Cáke» optsııasy aıasynda bastapqy jarnasyz 2 jylǵa bólip tóleý arqyly satyp jatyr. «Máke» optsııasynda 6 jylǵa bólip tóleý qarastyrylǵan, biraq onyń 50% bastapqy jarnasy bar jáne nesıe merzimi - 72 aı. Bólip tóleýdiń kredıtten aıyrmashylyǵy — paıyzdyq mólsherlemesi múlde bolmaýy ne osy atalǵan optsııalardaǵydaı 0,1% mólsherinde, ıaǵnı óte tómen bolýynda.
Bundaı «bólip tóleý» túriniń qarjylyq aýyrtpalyǵy bar, birinshi jaǵdaıda búkil soma 2 jylǵa bólingendikten aı saıynǵy tólem joǵary bolady, ekinshi jaǵdaıda 50 paıyz bastapqy jarna salý kerek. Sarapshylardyń aıtýynsha, birte-birte avtokólikter de satyp alýshyǵa yńǵaıly merzimge bólip tóleý arqyly berile bastaýy múmkin.
— Qazirdiń ózinde kóptegen dıler tómengi mólsherlememen kredıt, ne múlde mólsherlemesi joq bólip tóleý múmkindikterin berip jatyr. Eger azyq-túlik baǵasy óse berse, al teńge quny quldyraı tússe, adamdarǵa kóliktiń tolyq qunyn birden tóleý qıynǵa soǵa bastaıdy. Osy kezde bólip tóleý múmkindigin iske qosý – logıkalyq qadam bolar edi. Shynymen jaǵdaı osylaı kete berse, bir 5 jyldan soń avtomobılder aıfon sekildi «satyp aldyń da, birtindep tólediń» prıntsıpi boıynsha satyla bastaıdy, - deıdi sarapshy Edýard Edokov.
Aıta ketsek, Ulttyq statıstıka bıýrosy usynǵan aqparatqa saı, 2025 jyldyń 1 naýryzyna deıin elimizde 5 791 674 avtokólik tirkelgen. Onyń 5 101 862-si - jeńil kólik. Elde 573 659 júk kóligi men 116 153 avtobýs bar. Avtomobıl sany boıynsha qaı óńir kósh basynda, al qaı óńirde kólik az ekenin myna materıaldan bile alasyz.