Memleket ózenderdi tartylýdan qalaı qorǵaıdy
ASTANA. KAZINFORM — Jańa Sý kodeksi elimizdegi sý kózderin qorǵaýdyń naqty tetikterin engizdi. Burynǵy redaktsııada sý – qarjylaı tabys kózi retinde ǵana qarastyrylsa, endi ol ekojúıeniń asa mańyzdy bóligi retinde aıqyndaldy. Bul týraly Sý resýrstary jáne ırrıgatsııa mınıstrligi málim etti.
Vedomstvonyń málimetinshe, tuıyq bógetterdiń qurylysyna tolyq tyıym salyndy (79-bap) Endi shaǵyn ózenderde sý ótkizý múmkindigi qarastyrylmasa, bóget turǵyzýǵa bolmaıdy. Bul nelikten mańyzdy? Sebebi tuıyq bógetter sý aǵysyn toqtatyp, ózen arnasynyń bitelýine, taıyzdanýyna jáne qurǵap ketýine ákeledi. Jańa talapqa saı, tuıyq bógetter qaıta jańartylýy kerek, ne tolyq buzylýy tıis. Al ózen arnalary qalpyna keltirilýi qajet.
«Ekologııalyq aǵyn» — ózenderdi qorǵaýdyń basty quraly (39-bap)
«Ekologııalyq aǵyn» — Sý kodeksiniń eń mańyzdy jańalyqtarynyń biri. Endi ár ózende qajetti sý kólemi mindetti túrde saqtalýy kerek. Ol sýdy eshqandaı jaǵdaıda alýǵa ruqsat berilmeıdi. Bul ózenderdiń tartylyp, qurǵap qalýynyń aldyn alady. Jańashyldyq ásirese shaǵyn ózender úshin óte mańyzdy.
Ekologııalyq aǵyn ne úshin qajet:
– balyqtardyń tirshiligin saqtaýǵa;
– ósimdikterdi qorǵaýǵa;
– ózen boıyndaǵy ekojúıeniń turaqtylyǵyna.
Ózenderde qansha sý qalýy keregin kim anyqtaıdy? (29-bap)
Bul jumyspen Sý resýrstary jáne ırrıgatsııa mınıstrligi janyndaǵy Aqparattyq-taldaý ortalyǵy aınalysady.
Ekologııalyq aǵyn — boljamdy san emes. Bul gıdrologtar men ekologtardyń ár ózenniń tabıǵı sý aınalymy men ekojúıe qajettiligin eskere otyryp jasaıtyn ǵylymı esebi.
Sý qorǵaý aımaqtary men beldeýlerin saqtaý (85-baptyń 2-tarmaǵy, 133, 79, 83, 84-baptar)
Eski kodeks:
• sý qorǵaý aımaqtary týraly normalar bolǵanymen, olardy iske asyrý tetikteri naqty qarastyrylmaǵan.
• Jańa kodeks: ákimdikter eki jyl ishinde barlyq eldimekende sý qorǵaý aımaqtary men beldeýlerin belgileýi tıis. Shaǵyn ózender, kólder, batpaqty aımaqtar men muzdyqtardy qorǵaý sharalary da kúsheıtildi.
Klımattyń ózgerýine beıimdelý jáne tasqyn sýdy jınaý (2-taraý, 7–10-baptar)
• Eski kodeks:
naqty sharalar jetkiliksiz boldy.
• Jańa kodeks:
jeke taraý arnalyp, ózen arnalaryn tazartý jáne tereńdetý, tasqyn jáne erigen qar sýyn jınaıtyn qoımalar salý, sondaı-aq qurǵaqshylyq kezeńinde paıdalaný úshin sýdy arnaıy ruqsatsyz, biraq naqty talaptarǵa sáıkes jınaýǵa múmkindik beretin normalar engizildi.
Ótken jyly ózender men kólderdi qalpyna keltirý jónindegi Jol kartasy bekitildi. 2027 jylǵa deıin Qazaqstannyń 10 óńirinde 51 ózen men bir kóldiń jalpy uzyndyǵy 815 shaqyrym bolatyn ýchaskeleri tazalanady.
Jańa Sý kodeksi ózenderimizdi tıimdi qorǵaýdy qamtamasyz etedi. Barlyq sheshim azamattardyń múddesin qorǵaý úshin jáne qorshaǵan ortany saqtaý maqsatynda qabyldanady.
Aıta keteıik, bıyl qazaq sý sharýashylyǵy ǵylymı-zertteý ınstıtýty tórt granttyq jobany iske asyryp jatyr.