Memleket qoǵamnyń suranysyn eskerip, azamattardyń ál-aýqatyn arttyrý sharalaryn qabyldaıdy – sarapshy
20 qarashada Qasym-Jomart Toqaevtyń prezıdent bolyp qaıta saılanǵanyna bir jyl toldy. Osy jyl ishinde elimizde áleýmettik salada qandaı mańyzdy ózgerister boldy? Bul týraly Kazinform tilshisine QR Prezıdenti janyndaǵy QSZI Strategııalyq taldaý bóliminiń basshysy Ermek Toqtarov aıtyp berdi.
Sarapshynyń aıtýynsha, Memleket basshysynyń byltyrǵy saılaýaldy baǵdarlamasynyń oryndalý josparynda halyqtyń áleýmettik ál-aýqatyn jaqsartýǵa basymdyq berildi.
Byltyr ótken prezıdent saılaýy memlekettik basqarý júıesin tolyǵymen qaıta iske qosýdyń alǵashqy qadamy boldy. Bul referendýmda qabyldanǵan konstıtýtsııalyq túzetýler erterek kúshine enýi úshin qajet edi. Qoǵam tarapynan ózgerister men reformalarǵa degen áleýmettik suranys boldy. Memleket bul suranysqa ýaqytyly jaýap berdi. Saılaý áleýmettik-ekonomıkalyq kún tártibiniń basymdyǵyn arttyrýǵa múmkindik berdi jáne QR Prezıdenttigine kandıdattardyń saılaýaldy baǵdarlamasynda áleýmettik blok negizgi baǵytqa aınaldy deýge bolady. Saılaýdan keıin «Ádiletti Qazaqstan – bárimiz jáne árqaısymyz úshin. Qazir jáne árdaıym» saılaýaldy baǵdarlamasynyń is-qımyl jospary bekitilip, bul is júzinde Úkimet óz jumysynda basshylyqqa alatyn qujatqa aınaldy. Saılaýaldy baǵdarlamanyń iske asyrylýy jeti jyldyq kezeńdi qamtıdy. Degenmen, 2023 jyly osy jospardyń birqatar tarmaǵy iske asyryldy, – dedi sarapshy.
Ermek Toqtarov mysal retinde jyl basynan beri eń tómengi jalaqy mólsheri 70 myń teńgege deıin óskenin atap ótti.
Bul shara jumys isteıtin 1,8 mln qazaqstandyqtyń tabysyn arttyrýǵa múmkindik berdi. Bul qalaı jumys isteıdi? Bir jaǵynan, eń tómengi jalaqy deńgeıinde tabys tabatyndar keminde 10 myń teńgege artyq aqsha ala bastady. Sondaı-aq, zańnamaǵa sáıkes eń tómengi jalaqy mólsherine salyq salynbaıdy, ıaǵnı salyq salynatyn jalpy kiristerden bul soma shegeriledi degen sóz. Sondaı-aq, halyqtyń naqty tabysyn arttyrý baǵdarlamasy bar, oǵan sáıkes búkil el boıynsha ortasha jalaqy kóterilip keledi. Mysaly, dárigerlerdiń ortasha jalaqysyn 30%, al medıtsınalyq personaldy 20% kóterý josparlanǵan. Sonymen qatar, 2023 jylǵy 1 qyrkúıekten bastap grantta oqıtyn barlyq stýdenttiń stıpendııasy 20%, magıstranttar men doktoranttardyń shákirtaqylary 15% ósti, – dep atap ótti ol.
Sonymen qatar, sarapshy áleýmettik saladaǵy ózgerister tek jastar men jumys isteıtin qazaqstandyqtarǵa ǵana emes, zeınetke shyqqandarǵa da áser etkenin aıtty.
2023 jyldyń basynan bastap yntymaqty zeınetaqy mólsheri 10,5% ósti. Jalpy, zeınetaqy men járdemaqylardyń barlyq túriniń mólsherin arttyrý sharalary 4,4 mln azamatqa áser etti, ol úshin respýblıkalyq bıýdjetten 4,6 trln teńge bólindi. Bul qazirgi kezeńde memlekettik saıasat áleýmettik sıpatqa ıe ekenin taǵy bir dáleldeıdi, – dedi ol.
Ermek Toqtarov áleýmettik ózgeristerge qatysty halyqtyń kózqarasyna toqtalyp ótip, áleýmettik zertteýdiń nátıjesin bólisti.
Áleýmettik zertteý memlekettik saıasattyń tıimdiligin taldaý úshin mańyzdy derekter bolyp sanalady. Sondyqtan QR Prezıdenti janyndaǵy Qazaqstandyq strategııalyq zertteýler ınstıtýty toqsan saıyn áleýmettik zertteý júrgizip otyrady. Osy saýalnama nátıjeleri memlekettik saıasatty, sonyń ishinde áleýmettik salany jetildirý boıynsha usynystardy qamtıtyn analıtıkalyq materıaldarǵa enedi.
Memlekettiń kiristi arttyrý jónindegi sharalary qoǵamnyń áleýmettik-ekonomıkalyq jaǵdaıdyń belgili bir aspektilerine narazylyǵynan týyndap otyrǵanyn kórip otyrmyz. Mysaly, QSZI derekteri boıynsha 2022 jylǵy aqpanda saýalnamaǵa qatysqan qazaqstandyqtardyń 66,5% taýarlar men qyzmetterdiń baǵasyna narazy ekenin aıtqan. 2022 jylǵy tamyzda júrgizilgen zertteý taýarlar men qyzmetterdiń baǵasyna qanaǵattanbaý deńgeıi 78,3%-ǵa deıin óskenin kórsetti. Sondyqtan, 2023 jyly memleket halyqtyń tabysyn arttyrý boıynsha belsendi sharalar qabyldap jatqanyn kórip otyrmyz. Sonymen qatar, ınflıatsııany tejeý boıynsha da sharalar qabyldap jatyr. Bul sharalar bir jaǵynan taýarlar men qyzmetterge baǵanyń ósýin báseńdetýi kerek, al ekinshi jaǵynan azamattardyń ál-aýqatyn arttyrýy qajet.
Memleket «halyq únine qulaq asatyn memleket» tujyrymdamasyn dáıekti túrde iske asyryp jatyr, qoǵamnyń suranysyn eskeredi jáne azamattardyń ál-aýqatyn arttyrý jóninde sharalar qabyldaıdy. Bul qaǵıda Prezıdenttiń saılaýaldy baǵdarlamasyn iske asyrý turǵysynan da mańyzdy, sonymen birge búkil memlekettik basqarý júıesine de engen, – dep túıindedi sarapshy Ermek Toqtarov.
