Memleket qarjysynyń kóbi bankter arqyly aınalymǵa jiberilgen – depýtat Jańbyrshın
«Qazirge deıin kóptegen iri ınvestıtsııalyq jobalar: «Qýatty óńirler – el damýynyń draıveri», «Jaıly mektep», ınjenerlik, kóliktik jáne áleýmettik ınfraqurylymdar men basqa da jobalardy damytý memleket bıýdjetinen, Ulttyq qordan 3 trıllıon teńgeden astam somaǵa qarjylandyrylyp otyr. Keıingi úsh jylda túrli jobalarǵa memlekettiń kepildigimen tartylǵan nesıe 2,2 trıllıon teńgeni, al Úkimettiń alǵan qaryzy 1,8 trıllıon teńgeni qurady», - dedi E. Jańbyrshın Úkimet basshysy Álıhan Smaıylovtyń atyna joldaǵan saýalynda.
Bul rette ol osy ınvestıtsııalyq jobalarǵa bólingen aqshanyń negizgi bóligi ekinshi deńgeıdegi jekemenshik bankterge ornalastyrylǵanyn aıtty. Sonymen qatar, 2022 jylǵy 30 qyrkúıektegi jaǵdaı boıynsha «Samuryq-Qazyna» qorynyń jekemenshik bankterde ornalastyrylǵan qarjy aktıvteri men aqshasy 5,9 trıllıon teńgeni qurady.
«ıAǵnı memlekettegi qarjynyń kóbi jekemenshik bankter arqyly aınalymǵa jiberilgen. Máselen, joǵaryda aıtylǵan qarajattyń 1 trln teńgesin bir jekemenshik bankke ornalastyrsaq, bul bank jylyna ortasha eseppen 150 mıllıard teńge tabys tabady eken. Endi esepteńiz, qansha memleket qarjysy men Úkimet alǵan qaryzdar osy jekemenshik bankter arqyly ótti? Aı saıyn ınvestıtsııalyq kirister men qyzmet kórsetýden túsip jatqan mıllıardtar jekemenshik bankterdi Qazaqstan ekonomıkasyn damytýǵa múmkindik beretin bıznes jobalardy qarjylandyrýǵa yntalandyrmaıdy. Óıtkeni olar basyn aýyrtyp, oılanbaıdy. Op-ońaı tabys kelip tur. Bular ábden qarjylyq monopolıst bolyp alǵan. Aqıqatyna kelgende biz olıgarhtardy ári olardyń bankterin halyqtyń, memlekettiń qarajaty esebinen qarjylandyryp otyrmyz jáne ony teksere de almaımyz. Sonda Úkimet, quzyrly organdar men agenttikter qaıda qarap otyr?», - dedi depýtat.
Onyń aıtýynsha, jeke bankter sııaqty qyzmet kórsete alatyn birqatar memlekettik qarjy ınstıtýttary eldegi aqsha aktıvterin ornalastyrýdan shettetilgen jáne olar úlken qarjylyq shyǵynǵa ushyrap jatyr. Memleket olardy bankrot qylmas úshin qarjylaı kómek jasap otyr. Osyndaı jaǵdaı ulttyq operator - «Qazposhta» aktsonerlik qoǵamynda oryn alyp otyr. Qolda bar aqparatqa sáıkes, «Samuryq-Qazyna» 2022 jyly ǵana Qazposhtaǵa áleýmettik shıelenisti tómendetý úshin eskirgen kólik bazasyn jańartý men jalaqyny ındeksatsııalaýǵa shamamen
11 mıllıard teńge baǵyttady. Sonyń ózinde Qazposhta byltyr 12 mlrd teńgege shyǵynǵa ushyrady.
«Bul jaǵdaıdy qalaı retteımiz? Sheshim bar. Máselen, jekemenshik bankterge ornalastyrylǵan «Samuryq-Qazyna» qorynyń 6 trıllıondaı qarjylyq aktıvteriniń 10% ǵana «Qazposhtaǵa» ornalastyrylsa, onda memlekettik kompanııamyzdyń jyldyq tabysy shamamen 40 mıllıard teńgeni quraıdy. ıAǵnı «Qazposhta» donor kompanııaǵa aınalady. Bıýdjet únemdeledi, «Samuryq-Qazyna» dıvıdent alyp, el qazynasyna qarjy quıady. Memleket qarjysy jeke bankterdiń dıvıdentin kóbeıtýge jumsalmaıdy. Taǵy bir aıta ketetin jaıt, memlekettik qarjy ınstıtýttary arqyly ótetin qarjylardy Parlament te, Úkimet te tolyq baqylaı alady», - dedi Edil Jańbyrshın.
Onyń paıymynsha, memlekettik kompanııalardyń qarjysyn halyqqa tıimdi paıdalaný jóninde jan-jaqty taldaý jasalynyp, tıisti sheshim qabyldanýy kerek.
«Úkimettiń ınvestıtsııalyq jobalarǵa alatyn nesıeleri, qaryzdary, oǵan bólinetin bıýdjettik qarajattary memlekettik qarjy ınstıtýttarynda, birinshi kezekte «Qazposhtada» ornalastyrylsyn. «Samuryq-Qazyna» qorynyń qarjylaı aktıvterin kezeń-kezeńmen memlekettik qarjy ınstıtýttaryna, onyń ishindi «Qazposhtaǵa» ornalastyrý máselesi qaralsyn», - dedi depýtat.
