«Melıssa» daýyly ıAmaıka, Kýba, Gaıtı jáne Domınıkanǵa qandaı zardap ákeldi
ASTANA. KAZINFORM — «Melıssa» daýylynyń saldarynan ıAmaıka apat aımaǵyna aınaldy. 540 myń turǵyn úı men ǵımarat, ıaǵnı eldiń elektr tutynýshylarynyń 77%-y jaryqsyz qaldy. Karıb araldary kúıredi, Gaıtıde 25 adam kóz jumdy, dep jazdy TASS agenttigi.
«Melıssa» daýyly Karıb óńirin kúıretti
Karıb basseınindegi elder joıqyn tropıkalyq tsıklonmen betpe-bet keldi. ıAmaıka apat aımaǵyna aınaldy, Gaıtı elinde ondaǵan adam qaza tapty, Domınıkan Respýblıkasynda aýyzsý tapshylyǵy týyndady.
«Melıssa» daýyly Karıb aımaǵyn oırandap ótti. Jeldiń eń joǵary jyldamdyǵy sekýndyna 82 metrge (shamamen 295 km/saǵ) jetti. Qýaty jaǵynan ol 2005 jylǵy áıgili «Katrına» ýraganynan asyp túsip, Atlantıka tarıhyndaǵy eń kúshti daýyldardyń biri atandy. Qatty jel men nóserli jańbyr ıAmaıka, Kýba, Gaıtı jáne Domınıkan Respýblıkasyna soqqy berdi, sonymen qatar daýyl tikeleı joly túspegen elderge de zardap tıgizdi. Aldyn ala derekter boıynsha keminde 30 adam qaza taýyp, 750 myńnan astam adam evakýatsııalanǵan.
Agence France-Presse málimetinshe, «Melıssa» sońǵy 90 jylda qurlyqqa jetken eń qýatty ýragan bolyp tirkeldi.
BUU Bas hatshysy Antonıý Gýterrısh tabıǵı apat saldarlaryna alańdaýshylyq bildirip, Gaıtı men Kýbaǵa aldyn ala 4 mıllıon dollar kóleminde kómek bólingenin habarlady. Bul qarajat BUU-nyń gýmanıtarlyq is-qımyldardy úılestirý basqarmasy sheńberinde aldyn alý sharalaryna jáne apat saldaryn jeńildetýge baǵyttalǵan.
Daýyl qaıdan keldi
«Melıssa» joıqyn daýyly shamamen 2025 jyldyń 16 qazanynda Batys Afrıka jaǵalaýynda qalyptasa bastaǵan. 21 qazanda ol tropıkalyq daýyl retinde tirkelip, 27 qazanda AQSh-tyń Ulttyq daýyldy baqylaý ortalyǵy ony Saffır–Sımpson shkalasy boıynsha eń joǵary — 5-kategorııaly daýyl dep tanydy. Osylaısha, «Melıssa» Atlantıka aımaǵyndaǵy eń qýatty ýragandardyń biri boldy.
ıAmaıka — apat aımaǵy
28 qazanda «Melıssa» ıAmaıka jaǵalaýyna jetip, sý tasqyny men qıraýlardy týdyrdy. Shamamen 540 myń turǵyn úı men ǵımarat, ıaǵnı eldiń elektr tutynýshylarynyń 77%-y jaryqsyz qaldy. Úkimet ıAmaıkany «apat aımaǵy» dep jarııalady. 50 myńnan astam adam evakýatsııalanǵan, al el boıynsha nebári 800 baspana daıyn bolǵandyqtan, keı mektepter ýaqytsha panalaý oryndaryna aınaldy.
Premer-mınıstr Endrıý Holness jaýyn-shashyn men kóshkin qaýpine baılanysty azamattardy úıden shyqpaýǵa jáne qaýipsiz oryndarda qalýǵa shaqyrdy.
Shyǵyn kólemi áli eseptelip jatqanymen, alǵashqy boljam boıynsha, 10 mıllıard AQSh dollarynan kem bolmaıdy. Kóptegen úılerdiń shatyry julynyp ketken, tutas aýdandardy sý basqan, kólikter zaqymdalǵan.
Qyzyl Kresttiń jahandyq áreket jónindegi menedjeri Aleksandr Pendrı bul apatty «aral tarıhyndaǵy buryn-sońdy bolmaǵan tragedııa» dep atady.
— Ókinishke qaraı, tájirıbe kórsetkendeı, mundaı apattardyń saldary qoǵam men adamdar úshin uzaq merzimdi ári aýyr bolmaq, — dedi ol.
ıAmaıka Densaýlyq saqtaý jáne ál-aýqat mınıstrliginiń deregi boıynsha, qazirgi ýaqytta úsh adamnyń qazasy rastalǵan, alaıda bul sannyń ósýi múmkin.
Kýbada 750 myńnan astam adam evakýatsııalandy
«Melıssa» daýyly jaqyndaǵan kezde Kýba bıligi shamamen 750 myń adamdy evakýatsııalaý jóninde sheshimge keldi. Eldiń halqy shamamen 11 mıllıon adam ekenin eskersek, bul óte aýqymdy operatsııa boldy. Gavanada túngi ýaqytta kúshti jel men jaýyn-shashyn baıqaldy, al birneshe saǵat boıy elektr energııasy berilmedi.
Keıin Kýba prezıdenti Mıgel Dıas-Kanel respýblıkada aýqymdy zalaldar týraly habarlady. Ol turǵyndardy saq bolýǵa, qaýipsiz baspanada qalýǵa shaqyrdy. Adamdardy qutqarýǵa áskerı qyzmetkerler tartyldy.
Shamamen 1 myń AQSh Qarýly kúshteri mınıstrliginiń qyzmetkeri, áskerı týystary jáne merdigerler Gýantanamo qalasyndaǵy AQSh áskerı-teńiz bazasynan evakýatsııalandy.
Qazirgi ýaqytta zalaldyń naqty kólemi belgisiz. Daýylǵa deıin Kýbaǵa gýmanıtarlyq kómek jiberile bastady.
Gaıtıde keminde 25 adam qaza tapty
Eń aýyr saldar Gaıtıde boldy, munda «Melıssa» apatty sý tasqynyn týdyrdy. Keminde 25 adam qaza tapty (sonyń ishinde 10 bala), 18 adam habar-osharsyz ketti. Baspanalarda 11 600-den astam adam qutqaryldy.
— Bul el úshin qaıǵyly sát, — dedi Gaıtıdegi ýaqytsha prezıdenttik keńestiń tóraǵasy Loran Sen-Sır.
Ol qaza tapqandar sany artýy múmkin ekenin aıtyp, zardap shekkenderge jedel kómek kórsetýge ýáde berdi.
Aralda 160-tan astam úı zaqymdandy, 80 úı tolyqtaı qırady. Jergilikti sheneýnikter Gaıtıdiń ońtústik aımaǵyndaǵy 152 múgedekke jedel azyq-túlik kómek qajet ekenin eskertti.
Domınıkandaǵy aýyzsý tapshylyǵy
Daýyl Domınıkan Respýblıkasynyń aýmaǵy arqyly ótkende kúshti jel, jaýyn-shashyn men tolqyndar boldy, aǵashtar qulady jáne laı kóshkinderi oryn aldy. «Melıssa» keminde 750 turǵyn úıdi joıdy. Úısiz qalǵandar sany shamamen 3,8 myń adamdy qurady.
Sý jabdyqtaý júıelerindegi apattar saldarynan shamamen 1,27 mln adam aýyzsýǵa qol jetkize almaı qaldy. Prensa Latina agenttiginiń respýblıkadaǵy Tótenshe jaǵdaılar ortalyǵyna silteme jasaýynsha, daýyldan 63 sý jabdyqtaý júıesi zaqymdanǵan.
Eske sala keteıik, buǵan deıin ıAmaıkada «Melıssa» daýylyna daıyndyq kezinde úsh adam qaza tapqanyn jazǵan edik.