Májilis úsh jyldyq respýblıkalyq bıýdjetti talqylaıdy
ASTANA. KAZINFORM – Búgin Májilistiń jalpy otyrysynda depýtattar 3 jyldyq respýblıkalyq bıýdjet pen jalpy sıpattaǵy transfertterge qatysty zań jobalaryn talqyǵa salady.
Aıta keteıik, 17 qazanda Májilis spıkeri Erlan Qoshanovtyń tóraǵalyǵymen ótken bıýro otyrysynda jalpy otyrystyń kún tártibi naqtylanǵan edi. Soǵan oraı depýtattardyń qaraýyna 2026-2028 jyldarǵa arnalǵan respýblıkalyq bıýdjet týraly jáne respýblıkalyq jáne oblystyq bıýdjetter, respýblıkalyq mańyzy bar qalalar, astana bıýdjetteri arasyndaǵy 2026-2028 jyldarǵa arnalǵan jalpy sıpattaǵy transfertterdiń kólemi týraly zań jobalary engiziledi.
Zań jobalary Bıýdjet kodeksiniń talaptaryna sáıkes, eldiń áleýmettik-ekonomıkalyq damý boljamy, 2026-2028 jyldarǵa arnalǵan bıýdjet parametrleri jáne Prezıdenttiń tapsyrmalary negizinde ázirlendi.
Zań jobasyna sáıkes, 2026 jylǵa respýblıkalyq bıýdjet mynadaı kólemderde bekitilmek:
1) kirister – 22 889 008 204 myń teńge, onyń ishinde:
- salyqtyq túsimder boıynsha – 18 886 018 913 myń teńge;
- salyqtyq emes túsimder boıynsha – 330 466 775 myń teńge;
- negizgi kapıtaldy satýdan túsetin túsimder boıynsha – 2 200 000 myń teńge;
- arnaýly túsimder – 20 375 447 myń teńge;
- transfertter túsimderi boıynsha – 3 649 947 069 myń teńge;
2) shyǵyndar – 27 275 015 382 myń teńge;
- 3) taza bıýdjettik kredıtteý – 168 713 361 myń teńge, onyń ishinde:
- bıýdjettik kredıtter – 415 000 000 myń teńge;
- bıýdjettik kredıtterdi óteý – 246 286 639 myń teńge;
4) qarjy aktıvterimen jasalatyn operatsııalar boıynsha saldo – 39 984 618 myń teńge, onyń ishinde:
- qarjy aktıvterin satyp alý – 39 984 618 myń teńge;
5) bıýdjet tapshylyǵy – 4 594 705 157 myń teńge nemese eldiń jalpy ishki óniminiń 2,5 paıyzy;
6) bıýdjettiń munaıǵa qatysty emes tapshylyǵy – -9 059 225 157 myń teńge nemese eldiń jalpy ishki óniminiń 4,9 paıyzy;
7) bıýdjet tapshylyǵyn qarjylandyrý – 4 594 705 157 myń teńge.
2026 jylǵa arnalǵan respýblıkalyq bıýdjette oblystyq bıýdjetten, respýblıkalyq mańyzy bar qalalar, astana bıýdjetterinen respýblıkalyq bıýdjetke bıýdjettik alyp qoıý kólemderi 879 947 069 myń teńge somasynda kózdeledi. Onyń ishinde:
- Atyraý oblysynan – 262 404 282 myń teńge;
- Almaty qalasynan – 491 887 501 myń teńge;
- Astana qalasynan – 125 655 286 myń teńge.
2026 jylǵa arnalǵan respýblıkalyq bıýdjette Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq qorynan kepildendirilgen transfert mólsheri 2 770 000 000 myń teńge somasynda bolady.
2026 jylǵy 1 qańtardan bastap:
- jalaqynyń eń tómen mólsheri – 85 000 teńge;
- memlekettik bazalyq zeınetaqy tóleminiń eń tómen
mólsheri – 35 596 teńge; - zeınetaqynyń eń tómen mólsheri – 69 049 teńge;
- aılyq eseptik kórsetkish – 4 325 teńge;
- bazalyq áleýmettik tólemderdiń mólsherlerin esepteý úshin eń tómen kúnkóris deńgeıiniń shamasy – 50 851 teńge bolyp belgilenedi.
Oblystyq bıýdjetterge, respýblıkalyq mańyzy bar qalalardyń, astananyń bıýdjetterine:
- «Aýyldyq densaýlyq saqtaýdy jańǵyrtý» pılottyq ulttyq jobasy sheńberinde jergilikti deńgeıde densaýlyq saqtaý uıymdaryn materıaldyq-tehnıkalyq jaǵynan jaraqtandyrýǵa;
- jergilikti deńgeıde densaýlyq saqtaý uıymdaryn materıaldyq-tehnıkalyq jaǵynan jaraqtandyrýǵa;
- «Astana qalasynyń jańa kólik júıesi. LRT (áýejaıdan jańa temirjol vokzalyna deıingi ýchaske)» jobasy sheńberinde qurylys úshin zańdy tulǵalardyń jarǵylyq kapıtalyn ulǵaıtýǵa;
- halyqaralyq qarjy uıymdarynyń qaryzdaryn óteýge jáne olarǵa qyzmet kórsetýge tabıǵı monopolııalar sýbektileriniń shyǵyndaryn sýbsıdııalaýǵa 2026 jylǵa arnalǵan aǵymdaǵy nysanaly transfertterdi bólý Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń sheshimi negizinde aıqyndalady.
Munan bólek, depýtattar jumysqa birqatar jańa zań jobasyn qabyldaıdy. Olardyń qatarynda atqarýshylyq is júrgizýdi jáne qylmystyq zańnamany jetildirýge baǵyttalǵan túzetýler, sondaı-aq 2021 jylǵy 16 aqpandaǵy Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaqtyń tehnıkalyq reglamentteri talaptarynyń saqtalýyna memlekettik baqylaýdy (qadaǵalaýdy) júzege asyrý qaǵıdattary men tásilderi týraly kelisimge engizilgen ózgerister bar. Bul qujat Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaqqa múshe memleketterdiń kórsetilgen saladaǵy zańnamasyn úılestirýge baǵyttalǵan.
Sonymen qatar Halyqaralyq azamattyq avıatsııa týraly konventsııanyń 50 a)-babynyń jáne 56-babynyń ózgerýine qatysty hattamany ratıfıkatsııalaý usynylǵan.
Esterińizge sala ketsek, ótken aptadaǵy Májilistiń jalpy otyrysynda «Quqyq buzýshylyq profılaktıkasy týraly» zań jobasy men oǵan ilespe túzetýler birinshi oqylymda maquldanyp, eki halyqaralyq qujatty ratıfıkatsııalady.
«Quqyq buzýshylyq profılaktıkasy týraly» zań jobasy men oǵan ilespe zań jobalary boıynsha baıandama jasaǵan Іshki ister mınıstri Erjan Sádenovtiń aıtýynsha, qujattarda quqyq buzýshylyqqa yqpal etetin sebepterdi joıýǵa nazar aýdarylady.
Birinshiden, ortaq jaýapkershilik engiziledi. Ákimder óńirdegi quqyqtyq tártiptiń jaı-kúıi úshin, memlekettik organdar quzireti boıynsha profılaktıka úshin, máslıhattar olardyń esebin tyńdaý boıynsha jáne aqsaqaldar, jurtshylyq keńesteri sekildi jergilikti qoǵamdastyqtardyń róli kúsheıtiledi.
Ekinshiden, profılaktıka jónindegi vedomstvoaralyq komıssııanyń mártebesi joǵarylaıdy. Endi komıssııanyń quramy men quzyretin Prezıdent bekitedi. Baǵa ulttyq baıandamada beriledi.
Úshinshiden, profılaktıka jasalatyn sýbektiler tizbesi 13-ten 26-ǵa deıin keńeıtiledi. Olardyń ıdeologııalyq túsindirý jáne tárbıe jumysy, áleýmettik beıimdeý jáne ońaltý, tsıfrlyq sheshimderdi engizý boıynsha quzyretteri naqtylanady.
Sondaı-aq azamattardyń, kásipkerlerdiń profılaktıkaǵa qatysý tásilderi bekitiledi. Endi barlyq quqyq qorǵaý organdary qoǵamdyq kómekshiler tarta alady.
– Jańa tetikter de engiziledi: resmı eskertý, ómirlik qıyn jaǵdaıdaǵy adamdardy esepke alyp, olardyń áleýmettik beıimdeý jáne ońaltý, joǵary nazardy talap etetin jasóspirimderdi pedagogıkalyq súıemeldeý, jaqyndaýǵa tyıym salý, ilespe zań jobalary sheńberinde ákimshilik jaýapkershilik, quqyqqa qarsy kontentti jarııalaý jáne tartý úshin engiziledi, – dedi vedomstvo basshysy.
Sondaı-aq depýtattar «Shekaraaralyq sý arnalary men halyqaralyq kólderdi qorǵaý jáne paıdalaný jónindegi 1992 jylǵy konventsııaǵa Sý jáne densaýlyq problemalary týraly hattamany ratıfıkatsııalaý týraly» zańdy qabyldady.
Munan bólek, Qazaqstan men Reseı arasyndaǵy Chelıabi memlekettik ýnıversıtetiniń Qostanaı fılıalynyń qyzmeti týraly kelisimdi ratıfıkatsııalady.
Jalpy otyrys sońynda Májilis depýtattary ózekti áleýmettik-ekonomıkalyq máseleler boıynsha memlekettik organdarǵa 14 depýtattyq saýal joldady. Máselen, Májilis depýtaty Aıdos Sarym Mádenıet jáne aqparat mınıstri Aıda Balaevaǵa saýal joldap, sońǵy ýaqytta elde keńinen taralyp ketken ezoterıkalyq, psevdopsıhologııalyq jalǵan ilimder men sektalardyń ásire belsendiligi qatty alańdatyp otyrǵanyn jetkizdi.
Al Qaraqat Abden túıe sharýashylyǵyn damytý úshin memlekettik qoldaýdy kúsheıtý kerektigine nazar aýdartsa, Nartaı Sársenǵalıev áleýmettik kásipkerler zańda kórsetilgen jeńildikterge qol jetkize almaı otyrǵanyna qynjylys bildirdi.