Májilis tóraǵasy Jenevada Parlament spıkerleriniń VI Dúnıejúzilik konferentsııasyna qatysty
JENEVA. KAZINFORM – Májilis tóraǵasy bastaǵan delegatsııa Jeneva qalasynda ótip jatqan Parlament spıkerleriniń VI Dúnıejúzilik konferentsııasyna qatysty. Erlan Qoshanov jalpy debatta sóz sóılep, ekijaqty kezdesýler ótkizdi.
Bıyl spıkerler konferentsııasy «Almaǵaıyp álem: barshaǵa ortaq beıbitshilik, ádilet jáne órkendeý jolyndaǵy parlamenttik yntymaqtastyq pen kópqyrlylyq» taqyrybyna arnaldy. Otyrysqa 115 eldiń ókili qatysty, sonyń ishinde 80-nen astam Parlament spıkeri bas qosyp otyr.
Taraptar kópjaqty qarym-qatynasty nyǵaıtý, beıbitshilik pen turaqtylyqty damytý úshin parlamentaralyq is-áreketti kúsheıtý máselesin jan-jaqty talqylady.
Alqaly jıynda Májilis tóraǵasy sóz sóılep, qazirgi kezeń ózara syılastyqty, senimdilikti, ádilettilikti, dıalog pen ortaq sheshimder qabyldaýdy qajet etetin ýaqyt ekenin atap ótti. Sondaı-aq bıylǵy konferentsııanyń Birikken Ulttar Uıymynyń 80 jyldyǵy qarsańynda ótip jatqanynyń sımvoldyq máni zor ekenine nazar aýdardy.
– Osy aıtýly kúnge oraı Qazaqstan Birikken Ulttar Uıymynyń Jarǵysy men jahandyq basqarýdyń kópjaqty júıesin berik ustanatynyn erekshe atap ótemin. Elimiz daýlardy dıplomatııalyq jolmen sheshý, kúsh qoldanbaý, egemendik pen aýmaqtyq tutastyqty qurmetteý baǵytyn basshylyqqa alady. Bul – bizdiń Prezıdentimiz Qasym-Jomart Kemeluly Toqaevtyń berik ustanymy, - dedi Erlan Qoshanov.
Májilis spıkeri búginde jahandyq qarýsyzdaný rejımin nyǵaıtý jáne jappaı qyryp-joıý qarýyn taratpaý ózekti máselege aınalyp otyrǵanyna mán berdi. Osy rette, ıadrolyq memleketter arasyndaǵy órship kele jatqan shıelenisti eskere otyryp, «Parlamentarııler – ıadrolyq qarýdy taratpaý jáne qarýsyzdandyrý úshin» alańyn belsendi túrde paıdalanýǵa shaqyrdy.
Taǵy bir jahandyq másele – klımattyń ózgerýi. Bul taqyryptyń tóńireginde de qyzý pikirtalas órbidi. Erlan Qoshanov klımatqa qatysty áreketterdi jedeldetip, Ornyqty damý maqsattaryna jetý jolynda kúsh-jigerdi jumyldyrý mańyzdy ekenin aıtty.
Kelesi jyly Qazaqstan Birikken Ulttar Uıymymen birlesip, Óńirlik ekologııalyq sammıtin ótkizedi. BUU Bas Assambleıasy Qazaqstanda Ortalyq Azııa men Aýǵanstan úshin Ornyqty damý maqsattary jónindegi óńirlik ortalyq ashty. Munyń bári – ortaq murattarǵa qol jetkizýge baǵyttalǵan úlken qadamdar.
Sonymen qatar Májilis tóraǵasy parlamentarıılerge ádilettilik, teńdik jáne ınklıýzıvtilik prıntsıpterin ilgeriletý isinde erekshe jaýapkershilik júktelgenin atap ótti. Osyǵan baılanysty BUU-nyń «Bolashaq úshin paktisin» qoldaýdyń mańyzyn aıtty. Sondaı-aq halyqaralyq mindettemelerdi ulttyq is-áreketke aınaldyrýdaǵy birikken kúsh-jigerdiń máni zor ekenine nazar aýdardy.
– Bul rette, Qazaqstan Parlamenti el Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń Ádiletti Qazaqstan – zań ústemdigi negizinde barlyǵy jáne árkim úshin teń múmkindikter memleketin qurý bastamasyn iske asyrýǵa belsendi qatysyp jatyr. Áleýmettik ádilettilik qaǵıdatyn iske asyratyn birqatar zań qabyldandy. Aýqymdy saıası jańǵyrý júrip jatyr, ekonomıkalyq reformalar júzege asyrylýda. Ol jaı ǵana naýqan nemese saıası dıskýrstyń bóligi emes. Bul – adamnyń saıası jáne ekonomıkalyq quqyqtaryn qamtamasyz etý, onyń qadir-qasıetiniń qurmettelýi úshin myzǵymas jaǵdaı qalyptastyrý. Bul – táýelsiz Qazaqstannyń ósip-órkendeýiniń kepili. Sondaı-aq ol bizdiń jalpyǵa ortaq beıbitshilik pen qaýipsizdikti qamtamasyz etý isine qosqan úlesimiz, - dedi Erlan Qoshanov.
Konferentsııa qorytyndysy boıynsha arnaıy deklaratsııa qabyldandy.
Sonymen birge Májilis spıkeri sammıt alańdarynda birqatar ekijaqty kezdesý ótkizip, parlamentaralyq baılanysty tereńdetý máselesin talqylady. Erlan Qoshanov áriptesterine Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń syrtqy saıasattaǵy basymdyqtaryna toqtalyp, Qazaqstanda júrgizilip jatqan aýqymdy saıası-ekonomıkalyq reformalar men irgeli ózgeristerdiń mán-mańyzyn túsindirdi.
Búkilqytaılyq halyq ókilderi jınalysy Turaqty komıtetiniń tóraǵasy Chjao Letszımen eki el arasyndaǵy saýda-ekonomıka, ınvestıtsııa men týrızm salasynda áriptestikti tereńdetý máselesi sóz bolyp, mádenı-gýmanıtarlyq yqpaldastyqty arttyrýǵa erekshe mán berildi.
Vetnam Ulttyq jınalysynyń tóraǵasy Chan Than Manmen kelissózder barysynda taraptar eki eldiń qarym-qatynasy strategııalyq deńgeıge jetkenin atap ótti. Májilis tóraǵasy aldaǵy ýaqytta da eki eldiń yntymaqtastyǵy qarqyndy damı beretinine senim bildirdi.
Shvetsııa Parlamentiniń spıkeri Andreas Norlenmen júzdesýde taraptar parlamentaralyq yntymaqtastyqty jandandyrýǵa múddeli ekenin aıtty. Qazaqstan men Shvetsııa arasyndaǵy ekijaqty qatynastardy keńeıtý úshin eki el Parlamentteriniń áleýeti zor. Spıkerler osy baǵytta jumysty kúsheıtýge ýaǵdalasty.
Mońǵolııanyń Uly Memlekettik Hýralynyń Tóraǵasy Dashzegvıın Amarbaıasgalanmen kezdesýde ekonomıka, mádenıet salasyndaǵy yntymaqtastyq pen zań shyǵarýshy organdardyń yqpaldastyǵy qozǵaldy.
Sonymen qatar Sıngapýr Parlamentiniń tóraǵasy Sea Kıan Penmen de mazmundy áńgime boldy. Taraptar eki eldiń dostyǵy men yntymaqtastyǵyna erekshe toqtalyp, parlamentaralyq baılanysty nyǵaıtý jaıyna erekshe nazar aýdardy.
Budan bólek, Erlan Qoshanov Reseı, Ózbekstan, Ázerbaıjan, Tájikstan, Moldova, Grýzııa jáne Pákistan Parlamentteriniń basshylarymen de pikir almasyp, parlamentaralyq yntymaqtastyq jaıyn sóz etti.
Aıta keteıik, Parlament spıkerleriniń Dúnıejúzilik konferentsııasy – álem elderi Parlamentteriniń tóraǵalary bas qosatyn irgeli alań. Alqaly jıyn 5 jylda bir ret ótip turady. Konferentsııa BUU-men tyǵyz yntymaqtastyqta uıymdastyrylady jáne atalǵan uıym jumysynyń parlamenttik aspektisin nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan.
Buǵan deıin Úkimet zańǵa bastamashylyq etýdiń ornyna Parlamentke hat jazý arqyly máseleni sheshýdi ádetke aınaldyra bastaǵanyn jazǵan edik.