Májilis medıtsına qyzmetkerlerine zorlyq-zombylyq kórsetkenderge jazany qatańdatpaq
ASTANA. KAZINFORM – Búgin Májilistiń jalpy otyrysy ótedi. Onda depýtattar asa mańyzdy birqatar zań jobasyn birinshi jáne ekinshi oqylymda talqyǵa salýdy josparlap otyr.
Aıta keteıik, 21 qarashada Májilis spıkeri Erlan Qoshanovtyń tóraǵalyǵymen bıýro otyrysy ótip, búgingi jalpy otyrystyń kún tártibi naqtylandy. Soǵan oraı birinshi oqylymda medıtsına qyzmetkerlerine fızıkalyq zorlyq-zombylyq pen qatygezdik kórsetkeni úshin jazany qatańdatý jónindegi Prezıdent tapsyrmasyn oryndaý úshin ázirlengen depýtattardyń túzetýleri qaralady.
«QR Qylmystyq kodeksine jáne QR Qylmystyq-protsestik kodeksine tolyqtyrýlar engizý týraly» zań jobasy Májilisiniń qaraýyna 21 qarashada túsken edi. Sol kezde depýtat Ashat Aımaǵambetov bul mańyzdy zań jobasy dárigerler men medıtsına qyzmetkerlerin qorǵaý úshin ázirlengenin aıtqan bolatyn.
- Onda medıtsına ókilderine qatysty zorlyq-zombylyq úshin jazany aıtarlyqtaı qatańdatý jónindegi naqty normalardy usyndyq. Sońǵy jyldary mundaı jaǵdaılar kóbeıip barady. Bir dáriger jumys ornynda soqqyǵa jyǵylsa, taǵy biri jedel járdem shaqyrǵan úıden qorlyq kórdi. Osyndaı kórinisterge jol berýge bolmaıdy, — dedi ol.
Bıyl 23 shildede Memleket basshysy Úkimetke medıtsına qyzmetkerlerine shabýyl jasaǵany jáne qatygezdik kórsetkeni úshin jazany qatańdatý maqsatynda ulttyq zańnamaǵa ózgerister engizýge baǵyttalǵan zańnamaǵa túzetýler ázirleýdi tapsyrdy.
- Bizdiń dárigerlerimizdiń densaýlyǵy men ál-aýqatyna nuqsan keltiretin mundaı oqıǵalardyń «Zań jáne tártip» qaǵıdatyna sáıkes quqyqtyq quraldarmen túbegeıli jolyn kesý kerek, - dep atap ótken edi Prezıdent.
Sonymen Qylmystyq kodekske medıtsına mamandary men jedel járdem júrgizýshileriniń qyzmettik mindetterin atqarý kezinde olardyń ómirine, densaýlyǵyna jáne qaýipsizdigine qol suqqany úshin jaýapkershilik júkteıtin normalar engiziledi. Quqyq buzýshylyqtyń aýyrlyǵyna qaraı aıyppul men bas bostandyǵyn shekteýden bastap, bas bostandyǵynan aıyrýǵa deıingi jaza qarastyrylady.
Munan bólek, depýtattar ekinshi oqylymda Qurylys kodeksi jobasyn talqylaıdy. Qujattaǵy qala qurylysy saıasatynyń normalary naqtylanyp, qurylystyń sapasy men qaýipsizdigine qoıylatyn talap kúsheıedi, sondaı-aq tsıfrlyq rásimder men jarııa talqylaý tetikteri keńeıedi. Budan bólek ǵımarattardyń negizgi qurylymyna kepildik merzimin eki jyldan on jylǵa deıin uzartý usynylady.
Bul zań jobasy 8 qazanda birinshi oqylymda maquldandy. Sol kezde qujat boıynsha negizgi baıandama jasaǵan Ónerkásip jáne qurylys mınıstri Ersaıyn Naǵaspaevtyń sózine qaraǵanda, Kodeks aıasynda qurylys jobalarynyń oryndalýyn qosymsha baqylaý úshin Memlekettik qala qurylysy kadastrynyń avtomattandyrylǵan aqparattyq júıesin engizý kózdelip otyr.
Sonymen qatar ulttyq qaýipsizdik pen ornyqty damýdy qamtamasyz etý maqsatynda jańa Qurylys kodeksinde seısmıkalyq máselege arnalǵan jeke taraý engiziledi. Normalar keshendi túrde seısmıkalyq qaterdi baǵalaýdy, jańa nysandardy seısmo-oqshaýlaý tehnologııasymen jobalaýdy, qurylys alańdaryn tańdaý men birinshi deńgeıdegi mańyzdy nysandarǵa ınjenerlik-seısmometrııalyq baqylaý júrgizýdi qarastyrady.
Endi profılaktıkalyq baqylaý qashyqtan, ıaǵnı obektige barmaı-aq júrgiziletin bolady. Bul úshin memlekettik organdardyń derekteri men aqparattyq júıeler paıdalanylady, qajet bolǵan jaǵdaıda dereý shara qabyldanady. Sonymen qatar, ákimdikterdiń jumysyna da baqylaý artyp, zań buzýdyń aldyn alý sharalary kúsheıtiledi.
- Qurylys kodeksi jobasynda nysandy qabyldaý kezinde memlekettik sáýlet-qurylys baqylaý men tótenshe jaǵdaı organdarynyń mindetti túrde qatysýy qarastyrylǵan. Olar nysannyń paıdalanýǵa daıyn ekendigi týraly qorytyndy beredi. Jańa zańnamalyq ózgerister qurylys tsıkliniń basynan aıaǵyna deıin memlekettik baqylaýdy kúsheıtýdi kózdep otyr, - dedi mınıstr.
Sondaı-aq jalpy otyrystyń kún tártibi jobasyna Quqyq buzýshylyqtardyń aldyn alý týraly biryńǵaı zań jobasyn ekinshi oqylymda talqylaý engizilgen. Atalǵan qujat arqyly barlyq aldyn alý júıesin qaıta qaraý jáne qoldanystaǵy bes zańdy aýystyrý kózdelgen. Zań jobasy jaıynda tolyǵyraq depýtat Magerram Magerramovtyń Kazinform tilshisine bergen suhatynan oqı alasyzdar.
Sondaı-aq bank sektorynyń turaqtylyǵyn arttyrýǵa, tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaýdy kúsheıtýge jáne ulttyq tsıfrlyq ınfraqurylymdy damytýǵa baǵyttalǵan bankter jáne bank qyzmeti týraly zań jobasy da ekinshi oqylymda talqylanady.
Zań jobasynyń maqsattary men mindetteri mynalar:
- bank qyzmetin retteý men qadaǵalaýdy jetildirý arqyly bank júıesiniń turaqtylyǵy men ornyqtylyǵyn qamtamasyz etý;
- ashyqtyqty arttyrý, tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý standarttaryn saqtaý jáne qarjylyq daǵdarystardyń aldyn alý arqyly azamattardyń bank júıesine degen senimin nyǵaıtý;
- qolaıly jaǵdaılar jasaý jáne bank qyzmetteriniń sapasyn arttyrý úshin qarjy naryǵynda adal básekelestik pen ınnovatsııalardy damytýdy yntalandyrý.
Zań jobasynyń tujyrymdamalyq negizderi: - Qazaqstandaǵy bank qyzmetin memlekettik retteýdiń maqsattaryn, mindetteri men qaǵıdattaryn belgileýdi;
- bankterdi ashý jáne lıtsenzııalaý tártibine qoıylatyn talaptardy keńeıtýdi;
- bank qyzmetine qoıylatyn talaptardy, bankterge ruqsat etiletin ınvestıtsııalyq jáne ózge de qyzmetti belgileýdi, sondaı-aq enshiles uıymdardy retteýdi jetildirýdi;
- bankterdi korporatıvtik basqarý qaǵıdattaryn aıqyndaýdy; - ıslamdyq bank qyzmetin keńeıtýdi;
- bank qyzmetterin tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaýǵa qoıylatyn talaptardy jetildirýdi;
- qarjylyq turaqtylyqty qalpyna keltirý jáne tólemge qabiletsiz bankti retteý tetikterin damytýdy qamtıdy.
Esterińizge sala ketsek, ótken aptadaǵy Májilistiń jalpy otyrysynda «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine qaýipsiz eńbek jaǵdaılaryn jetildirý jáne jumyskerlerdiń eńbek quqyqtaryn qorǵaý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» zań jobasy birinshi oqylymda maquldandy.
- Biz bul zań arqyly ákelerdiń de quqyǵyn qorǵap otyrmyz. Qazirgi qoldanystaǵy júıege toqtalsaq, eger jumyssyz ana úsh jasqa deıingi bala kútimimen úıde otyrsa, bul kezeń onyń eńbek ótiline esepteledi. Alaıda, dál osy quqyq ákelerge berilmegen. Biz bul teńsizdikti joıýdy usyndyq. Endi zań qabyldansa, eger bala kútimine áke shyqsa, bul kezeń onyń da eńbek ótiline qosylady. Bul – tek áleýmettik ádilettilik emes, sonymen qatar qoǵamdaǵy otbasylyq rólder men ata-analyq jaýapkershiliktiń teńdigin qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan qadam, - degen edi sol kezde Májilis depýtaty Ashat Aımaǵambetov.
Sonymen qatar depýtattar Joǵary bilim berý salasyndaǵy biliktilikti taný týraly Azııa-Tynyq muhıty óńirlik konventsııasyn ratıfıkatsııalady. Tokıo konventsııasy retinde belgili bul qujat akademııalyq jáne kásibı utqyrlyqty keńeıtýge, dıplomdardy, dárejelerdi jáne ózge de biliktilikterdi tanýdy jeńildetýge baǵyttalǵan.
Konventsııany ratıfıkatsııalaý Qazaqstanǵa mynadaı múmkindikterdi ashady:
- Otandyq joǵary oqý oryndarynyń bilim qyzmetterin eksporttaý naryǵyn keńeıtedi.
- Ulttyq joǵary bilim júıesine halyqaralyq senimin nyǵaıtady.
- Qazaqstanda alynǵan dıplomdardy Azııa-Tynyq muhıty óńirinde tanýǵa qoıylǵan kedergiler joıylady.
- Zamanaýı bilim berý tájirıbeleri men tehnologııalaryn almasýǵa jaǵdaı jasaldy.
Munan bólek, Májilis «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine olardy QR Konstıtýtsııasynyń normalaryna sáıkes keltirý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Zańyn ekinshi oqylymda qarap, qabyldady.
Atalǵan zań keıbir zańnamalyq aktilerdi Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýtsııasynyń normalaryna sáıkes keltirý maqsatynda ázirlendi.
- Konstıtýtsııalyq Sottyń normatıvtik qaýlysyna sáıkes «Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl týraly» Qazaqstan Respýblıkasy Zańynyń 13-baby Konstıtýtsııaǵa sáıkes kelmeıdi dep tanyldy. Konstıtýtsııalyq Sot memlekettik qyzmetshilerge teńestirilgen adamdarǵa qatysty qoldanylatyn sybaılas jemqorlyqqa qarsy shekteýler olardyń kásipkerlikpen aınalysý erkindigine quqyqtaryn buzatynyn anyqtady. Osyǵan baılanysty zań jobasynda sybaılas jemqorlyqqa qarsy shekteýler máselelerin retteıtin zańnamaǵa birqatar túzetý engizildi. Atap aıtqanda, memlekettik fýnktsııalardy oryndaýmen syıyspaıtyn qyzmetpen aınalysýǵa tyıym salýǵa baılanysty sybaılas jemqorlyqqa qarsy shekteýler qoldanylatyn laýazymdy adamdardyń toby naqtylanady. Bul shekteýler respýblıkalyq memlekettik kásiporyndarda, kommýnaldyq kásiporyndarda, kommýnaldyq memlekettik mekemelerde basqarý fýnktsııalaryn júzege asyratyn, memlekettik qyzmetshilerge teńestirilgen adamdarǵa qoldanylmaıdy, - dedi Májilis depýtaty Qaırat Balabıev.
Depýtattar qabyldaǵan kelesi Zań - «Jer qoınaýy jáne jer qoınaýyn paıdalaný týraly» QR Kodeksine ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly».
Qujatqa sáıkes, Jer qoınaýyn paıdalanýdyń biryńǵaı platformasy tek memlekettiń menshiginde bolady. Bul atalǵan platformanyń quramynda strategııalyq mańyzdy memlekettik resýrs sanalatyn geologııalyq aqparattyń bolýyna baılanysty. Jer qoınaýyn paıdalanýdyń biryńǵaı platformasynyń jumys isteýin qamtamasyz etý geologııa salasyndaǵy Ulttyq operatorǵa júktelgen. Ulttyq operator (Ulttyq geologııalyq qyzmet) jekeshelendirýge jatpaıdy.
Munan bólek, Májilis «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine tarıhı-mádenı mura obektilerin qorǵaý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Zańdy qabyldady.
Qujatta tarıhı-mádenı mura obektilerin qorǵaý ári paıdalaný salasyndaǵy qyzmetti lıtsenzııalaý júıesin ózgertý jáne lıtsenzııalardyń jańa túrlerin berýge qoıylatyn biliktilik talaptaryn qaıta qaraý eskerilgen. Arheologııalyq jumystar barysynda anyqtalǵan tarıhı-mádenı mura obektileri týraly barlyq málimetti jınaqtaý úshin Arheologııalyq jumystar boıynsha biryńǵaı avtomattandyrylǵan aqparattyq júıeni qurý qarastyrylǵan. Jappaı arheologııalyq oljalar men materıaldardy ortalyqtandyrylǵan túrde jınaý, ornalastyrý jáne saqtaý maqsatynda Memlekettik qor men Ulttyq depozıtarıı qurý nazarǵa alynǵan.
Jalpy otyrys sońynda depýtattar ózekti áleýmettik-ekonomıkalyq máseleler boıynsha memlekettik organdarǵa 19 depýtattyq saýal joldady. Máselen, depýtat Amanjol Áltaı oqýshylar men sarbazdardy jylqy etimen tamaqtandyrý kerektigin alǵa tartty.
Al Qaırat Balabıev jeke turǵyn úı qurylysyna bólingen jerlerdi alyp qoıý máselesine qatysty alańdaýshylyq tanytsa, Abzal Quspan Qylmystyq kodeksiniń 339 jáne 339-1-baptarynyń jalpyǵa birdeı qoldanylýyn qamtamasyz etý máselesin kóterdi.