Májilis qurylys qyzmetin qaǵazbastylyqtan aryltatyn qujatty qaraıdy
ASTANA. KAZINFORM – Búgin Májilistiń jalpy otyrysy ótedi. Onda depýtattar Prezıdent tapsyrmasyna oraı ázirlengen jańa Qurylys kodeksin talqylap, kómirsýtekter men ýran salasyndaǵy jer qoınaýyn paıdalanýdy jetildirý máseleleri kózdelgen zań jobasyn qaraıdy.
Aıta keteıik, 3 qazanda Májilis spıkeri Erlan Qoshanovtyń tóraǵalyǵymen ótken bıýro otyrysynda búgingi jalpy otyrystyń kún tártibi naqtylanǵan edi. Soǵan sáıkes, depýtattar «Qazaqstan Respýblıkasynyń Qurylys kodeksiniń jobasyn ilespe túzetýlerimen birinshi oqylymda qaraıdy. Bul qujat Memleket basshysynyń 2022 jylǵy 1 qyrkúıektegi «Ádiletti memleket. Birtutas ult. Berekeli qoǵam» atty Joldaýyn iske asyrý maqsatynda ázirlendi. Joldaý barysynda Prezıdent búginde Qazaqstandaǵy sáýlet-qurylys qyzmetin retteıtin 2,5 myńnan astam qujat bar ekenin atap ótken bolatyn.
- Bul júıe ábden qaǵazbastylyqqa kómilgen. Jemqorlyq az emes. Eski qurylys standarttary men normalary áli de qoldanylady. Sondyqtan, Úkimetke múldem jańa qujat – Qala qurylysy kodeksin qabyldaýdy tapsyramyn, - degen edi qasym-Jomart Toqaev.
Kodeks jobasy qurylys salasyndaǵy júıeli máselelerdi sheshýge, adamnyń ómir súrýine qolaıly ári qaýipsiz ortany qalyptastyrýǵa, onyń ishinde múmkindigi shekteýli toptar úshin nysandardyń qoljetimdiligin qamtamasyz etýge baǵyttalǵan. Onda sáýlet, qala qurylysy jáne qurylys qyzmeti boıynsha qabyldanatyn sheshimderdi talqylaýǵa qoǵamnyń qatysýy, buzýshylyqtarǵa ýaqtyly áreket etý, sondaı-aq jobalaý men qurylys salasyndaǵy mamandar men uıymdardy sertıfıkattaý qarastyrylǵan.
Eske salsaq, 2024 jyldyń aqpanynda Parlament Májilisinde jańa Qurylys kodeksiniń jobasyn jaýapty mınıstrlik tanystyrǵan bolatyn. Sodan beri palatada bul qujat jobasy egjeı-tegjeıli talqylanyp jatyr. Bastapqyda oǵan qatysty depýtattar biraz syn aıqany da esimizde. Osy oraıda atqarylyp jatqan jumystar boıynsha Májilis depýtaty Baqytjan Bazarbekpen suhbattasqan edik.
Májiliske sondaı-aq Parlament depýtattary bastamashylyq etken «Jer qoınaýy jáne jer qoınaýyn paıdalaný týraly» Kodekske kómirsýtekter men ýran salasyndaǵy jer qoınaýyn paıdalanýdy jetildirý máseleleri boıynsha zań jobasyn qaraý usynylady.
Zań jobasy jer qoınaýyn paıdalaný salasynyń ınvestıtsııalyq tartymdylyǵyn arttyrýǵa jáne ýran ónerkásibinde memlekettiń múddelerin qorǵaýǵa baǵyttalǵan. Jer qoınaýyn geologııalyq zertteý lıtsenzııasynan jer qoınaýynyń az zerttelgen aýmaqtarynda ornalasqan ýchaskeler boıynsha barlaý jáne óndirýge arnalǵan úlgilik kelisimshartqa kóshý quqyǵyn jer qoınaýyn paıdalanýshyǵa basymdyqpen berý bóliginde ózgerister engiziledi.
Sonymen qatar kómirsýtekterdi barlaý jáne óndirý jónindegi kelisimsharttardy alǵashqy úsh jyl ishinde ıelikten shyǵarýǵa tyıym salý, ulttyq kompanııalar úshin aýmaqtardy rezervteýdiń úsh jyldyq shekteýin engizý, az zerttelgen aýmaqtarda aýktsıon ótkizý merzimderin qysqartý, geologııalyq barlaý jumystarynyń eń tómengi kólemin belgileý qarastyrylǵan. Sondaı-aq ýran salasyndaǵy ulttyq kompanııa úshin ýran ken oryndary men ýran ken zalejderin barlaý aýmaqtaryn rezervteý mehanızmi engiziledi.
Esterińizge sala ketsek, ótken aptadaǵy Májilistiń jalpy otyrysynda Táýelsiz Memleketter Dostastyǵyna múshe elderde radıoaktıvti materıaldardy transshekaralyq tasymaldaý týraly kelisimdi jáne Qazaqstan men Túrikmenstan úkimetteri arasyndaǵy qylmyskerlikke qarsy kúrestegi yntymaqtastyq týraly kelisimdi ratıfıkatsııalady.
Birinshi kelisim boıynsha baıandama jasaǵan Atom energııasy jónindegi agenttiktiń tóraǵasy Almasadam Sátqalıevtiń aıtýynsha, bul qujat transshekaralyq tasymaldardy baqylaý tıimdiligin arttyrýǵa, radıoaktıvti materıaldardy memlekettik shekaralar arqyly ótkizý kezinde negizsiz kidiristerdi boldyrmaýǵa, oryn aýystyrý monıtorıngi júıesin jetildirýge, sondaı-aq radıoaktıvti materıaldardy zańsyz tasymaldaýdyń jolyn kesýge yqpal etetin bolady.
— Kelisim Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti 2025 jylǵy 26 qyrkúıekte Ǵylym jáne tehnologııalar jónindegi Ulttyq keńestiń otyrysynda belgilegen saıasat kontekstinde erekshe mánge ıe bolady. Memleket basshysy atom energetıkasy men ıadrolyq tehnologııalardy damytý energetıkalyq qaýipsizdikti, ǵylymı-tehnıkalyq progresti jáne eldiń atomdy beıbit maqsatta paıdalaný salasyndaǵy halyqaralyq mindettemelerin qamtamasyz etýdiń negizgi baǵyttarynyń biri ekenin atap ótti. Osy turǵyda Qazaqstan joǵary halyqaralyq qaýipsizdik standarttaryna sáıkes keletin zamanaýı normatıvtik-quqyqtyq bazany dáıekti túrde qalyptastyrady, bul osy Kelisimdi ratıfıkatsııalaýdyń qosymsha ózektiligin beredi, — dedi agenttik basshysy.
Al ekinshi kelisimge byltyr 10 qazanda Memleket basshysynyń Túrikmenstanǵa sapary barysynda qol qoıylǵan. Іshki ister mınıstriniń orynbasary Sanjar Ádilovtiń atap ótýinshe, qujat qylmysqa qarsy kúres salasyndaǵy ekijaqty yntymaqtastyqtyń quqyqtyq negizin qurady.
— Qujatta aqparattyq tehnologııalar men aqparattyq qaýipsizdik, terrorıstik jáne ekstremıstik qylmystar, uıymdasqan qylmysqa qarsy kúres, esirtkiniń zańsyz aınalymy, sondaı-aq zańsyz kóshi-qon jáne adam saýdasy salasynda eki eldiń quzyretti organdarynyń qarym-qatynasyn damytý eskerilgen. Kelisim halyqaralyq sharttarǵa jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń zańnamasyna sáıkes keledi, — dedi ol.
Jalpy otyrys sońynda Májilis depýtattary ózekti áleýmettik-ekonomıkalyq máseleler boıynsha memlekettik organdarǵa 20 depýtattyq saýal joldady. Máselen, Májilis depýtaty Aıan Zeınýllın moıyndaryna zańsyz nesıe ilingen múgedekterge arasha túsip, Bas prokýror men Ulttyq bank basshysynyń atyna saýal joldady.
— Mysaly, Qaraǵandyda 66 jastaǵy zeınetker G.I. Týtýchkına 2001 jyldan beri psıhonevrologııalyq esepte turǵanyna qaramastan, onyń atynda jalpy somasy 5 081 543 teńge bolatyn qaryz bar. Búkil memlekettik platformalarda onyń densaýlyq jaǵdaıy týraly rastaıtyn qujattar bar, — deıdi depýtat.
Al Ashat Rahymjanov kredıtpen baılanysty alaıaqtyq shemalarǵa bank menedjerleriniń qatysy bar degen málimeti alǵa tartty. Depýtat osy kúmándi adamdardy Іshki ister mınıstrligi tekserý kerek dep esepteıdi.
— Іshki ister mınıstrligi ekinshi deńgeıdegi bank menedjerleriniń qyzmetine jan-jaqty tekserý júrgizip, jalǵan senimhat arqyly kredıt resimdeý faktilerine quqyqtyq baǵa bersin. Óz tarapymyzdan josyqsyz qyzmetkerlerdiń tolyq tizimin usynamyz jáne tergeý sheńberinde, onyń ishinde Shyǵys Qazaqstan oblysy boıynsha organdarmen ózara is-qımyl jasaımyz, — dedi Ashat Rahymjanov.
Erbolat Saýryqov Jambyl oblysy dıqandarynyń nesıe men lızıng tólemderine alańdaýshylyq tanytty. Sondaı-aq ol dıqandardyń problemasyn sheshý úshin Úkimet basshysyna mynadaı usynystar jasady:
- óńir dıqandarynyń nesıe jáne lızıng tólemderin bir jylǵa eshqandaı ósimpulsyz shegerý;
- 2024–2025 jyldarǵa arnalǵan sýbsıdııalar men ınvestıtsııalyq sýbsıdııalar boıynsha bereshekterdi tolyq óteýdi qamtamasyz etip, tólem kestesin naqty bekitý;
- sýbsıdııalaý júıesin qaıta qarap, túsiniksiz, qaıshylyqty normalardy joıyp, tek naqty baǵyttalǵan, ádil qoldaý mehanızmin engizý;
- qaryzyn ýaqytyly óteı almaǵany úshin sharýalardy sýbsıdııadan aıyrý tájirıbesin toqtatyp, qaıta sýbsıdııa alý múmkindigin berý;
- «QazAgroQarjy» men Agrarlyq nesıe korporatsııasyn tarta otyryp, fermerlerdiń jappaı bankrot bolýyna jol bermeıtin daǵdarysqa qarsy sharalar paketin ázirleý;
- elimizdiń ońtústik óńirlerine arnalǵan jeke memlekettik baǵdarlama jasaý;
- kúzgi dala jumystaryna, tuqym men janar-jaǵarmaıǵa arnalǵan óńirlik turaqtandyrý qoryn jasaqtaý.