Májilis eń tómengi jalaqyny júıeli arttyrýdy kózdeıtin zań jobasyn qaraıdy
ASTANA. KAZINFORM – Búgin Májilistiń jalpy otyrysynda depýtattar eń tómengi jalaqyny júıeli túrde arttyrýdy kózdeıtin zań jobasyn talqyǵa salyp, taǵy birqatar zań jobasyn jumysqa alady.
Májilis spıkeri Erlan Qoshanovtyń tóraǵalyǵymen 5 qyrkúıekte ótken Bıýro otyrysynda búgingi jalpy otyrystyń kún tártibi naqtylanǵan edi. Soǵan sáıkes, depýtattar «Damýshy elderdi erekshe eskere otyryp, eń tómen jalaqyny belgileý týraly konventsııany (131-konventsııa) ratıfıkatsııalaý týraly» zań jobasyn qaraıdy.
Aıta keterligi, Damýshy elderdi erekshe eskere otyryp, eń tómen jalaqyny belgileý týraly konventsııa (131-konventsııa) 1970 jyly 3 maýsymda Halyqaralyq eńbek uıymynyń Bas konferentsııasynda qabyldandy. Qazirgi kezde konventsııany HEU-ǵa múshe 54 memleket ratıfıkatsııalady. TMD memleketteri ishinde Armenııa, Ázerbaıjan ǵana ratıfıkatsııalap úlgerdi. Konventsııanyń maqsaty - eńbek jaǵdaılary osyndaı júıeni qoldanýǵa bolatyn jaldamaly jumys isteıtinderdiń barlyq tobyn qamtıtyn eń tómen jalaqyny belgileý. Qujat ekonomıkalyq qyzmettiń barlyq salasyna jáne jumyskerlerdiń barlyq sanatyna qoldanylady. Jalpy, zańnama konventsııanyń erejelerine sáıkes keledi.
Konventsııany ratıfıkatsııalaý eń tómen jalaqyny belgileý bóliginde halyqaralyq standarttardy odan ári engizýdi qamtamasyz etedi jáne Qazaqstannyń osy saladaǵy halyqaralyq normalardy saqtaý men oryndaýǵa beıildigin rastaıdy.
Májilistiń talqylaýyna shyǵarylatyn kelesi zań jobasy – Qazaqstan men Qatar Memleketiniń úkimetteri arasyndaǵy Qazaqstannan kelgen jumyskerlerdi Qatarǵa jumysqa ornalastyrýdy retteý týraly kelisim. Bul kelisimge 2024 jyldyń aqpanynda Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev pen Qatar Memleketiniń Ámiri sheıh Tamım ben Hamad ál-Tanıdiń kelissózderiniń nátıjesinde qol qoıylǵan edi. Endi ulttyq rásimderge sáıkes odan ári Parlament tarapynan ratıfıkatsııalanýy tıis.
Kelisim Qatarda jumys isteıtin nemese jumys isteýdi josparlap otyrǵan qazaqstandyqtardyń eńbek jáne áleýmettik quqyqtaryn qorǵaýǵa baǵyttalǵan. Oǵan Qazaqstannan eńbekshilerdiń quqyqtaryn qorǵaý jáne jumysqa ornalasý úshin qajetti jaǵdaılar jasaıtyn uıymdastyrýshylyq jáne quqyqtyq jaǵdaılar kiredi.
Qujat aıasynda qazaqstandyqtarǵa Qatardaǵy jumys berýshilerdiń ótinimderi negizinde zańdy jumysqa ornalasý múmkindigi beriledi. Іs-qımyldardy úılestirý, bilikti jumysshylardy tartý jáne eńbek daýlaryn sheshý úshin Qazaqstan men Qatar arasynda Birlesken komıtet qurylady.
Munan bólek, jalpy otyrys barysynda Májilis komıtetteri birqatar zań jobasyn jumysqa alady. Olardyń qatarynda, «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy bankter jáne bank qyzmeti týraly», Perýmen ustap berý jáne sottalǵan adamdardy berý, qylmystyq ister boıynsha ózara quqyqtyq kómek týraly sharttardy ratıfıkatsııalaý, Joǵary bilim berý salasyndaǵy biliktilikti taný týraly Azııa-Tynyq muhıty óńirlik konventsııasy, sondaı-aq 1992 jylǵy Shekaraaralyq sý arnalary men halyqaralyq kólderdi qorǵaý jáne paıdalaný jónindegi konventsııaǵa Sý jáne densaýlyq problemalary týraly hattama bar.
Esterińizge sala ketsek, ótken aptadaǵy Májilistiń jalpy otyrysynda depýtattar «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy saılaý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýtsııalyq zańyna ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Konstıtýtsııalyq zańnyń jobasyn qaraýǵa qabyldady.
Saılaý júıesin jetildirýge qatysty Memleket basshysynyń tapsyrmasyn iske asyrý úshin ázirlengen Konstıtýtsııalyq zań jobasynyń negizgi maqsattary mynalar:
- Májilis depýtattyǵyna bir kandıdatty bir saılaý okrýginen artyq saılaý okrýginde usynýǵa tyıym salý;
- bir adamdy bir mezgilde Májilis pen máslıhattyń bir mandatty okrýgteri boıynsha da usynýǵa tyıym salý;
- ákimge kandıdattyń saılaý qoryn qurý, prezıdenttikke, depýtattyqqa, ákimge, saılaý komıssııasy múshesine kandıdattarǵa aýyr jáne asa aýyr qylmystar boıynsha sottylyǵynyń bolmaýy boıynsha talaptardy kúsheıtý;
- úgit-nasıhat máselelerin jáne taǵy basqa máselelerdi retteý;
- saılaý ótkizý rásimderin jetildirý;
- saılaý zańnamasynyń normalaryn saqtamaǵany úshin ákimshilik jaýapkershiligin engizý.
Sondaı-aq depýtattar Armenııa úkimetimen aradaǵy kóshi-qon salasyndaǵy yntymaqtastyq jáne saparlar men azamattardyń bolý tártibi týraly kelisimderdi ratıfıkatsııalady.
Osylaısha, memleket azamattarynyń elde 30 kún bolǵannan keıin polıtsııada tirkelý mindeti engiziledi. Bul kóshi-qon baqylaýynyń tıimdiligin arttyrady. Sondaı-aq kelisimde ulttyq zańnamaǵa sáıkes 90 kúnnen astam elde bolý múmkindigi kózdelgen. Ol úshin ýaqytsha turýǵa ruqsat alý jetkilikti. Nátıjesinde eki jaq úshin vızalyq rejım joıylady. Bul azamattardyń elge kelý kezinde shyǵyndaryn azaıtady.
Elge kirý úshin qajetti qujattar tizbesine mynalar engiziledi:
- Armenııa azamattary úshin sáıkestendirý kartasy;
- Qazaqstan azamattary úshin jeke kýálik.
Jalpy otyrystyń kún tártibine shyǵarylǵan máseleler qaralyp bolǵannan keıin májilismender áleýmettik-ekonomıkalyq máseleler boıynsha memlekettik organdarǵa 12 depýtattyq saýal joldady. Máselen, depýtat Bolatbek Nájmetdınuly Premer-mınıstr Oljas Bektenovtiń atyna joldaǵan saýalynda «Taza paraqtan» reformasynyń oıdaǵydaı iske aspaı jatqanyn atap kórsetti. Ol Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń bastamasymen qolǵa alynǵan «Taza paraqtan» reformasynyń iske asyrylý deńgeıine keshendi baǵa berý qajet dep esepteıdi.
- Memlekettik organdardyń zań jobalaryn jáne normatıvtik-quqyqtyq aktilerdi daıyndaǵan kezde maquldatý rásimderin saqtaýyna, onyń ishinde retteýshilik áserge taldaý júrgizýdiń durystyǵy men sapasyna tekserý júrgizý kerek. Úkimet janyndaǵy kásipkerlik qyzmetti retteý máseleleri jónindegi vedomstvoaralyq komıssııanyń qyzmetine baǵa berilsin. Salalyq mınıstrlikterdiń ústemdigin boldyrmaý úshin Parlament depýtattary komıssııanyń jumysyna mindetti túrde qatysýy kerek, - deıdi Májilis depýtaty.
Al Baqytjan Bazarbek Bas prokýror Berik Asylovtyń atyna saýal joldap, Almaty irgesindegi quıqaly telimderdi túgendeýdi talap etti.
- Almaty qalasynyń Medeý, Bostandyq jáne Naýryzbaı aýdandary boıynsha meniń memlekettik organdarmen jazǵy reıdterimde taý jotalaryn zańsyz bólip alý, ózender men jylǵalardy ruqsatsyz biteý, Іle Alataýynyń búkil bókterine jappaı qurylys salý faktileri anyqtaldy, - dedi ol.