Májilis búgin raqymshylyq týraly zańdy talqyǵa salady
ASTANA. KAZINFORM – Búgin Májilistiń jalpy otyrysy ótedi. Onda depýtattar el Konstıtýtsııasynyń 30 jyldyǵyna oraı raqymshylyq jasaý týraly zań jobasyn talqyǵa salyp, qarjy naryǵyn damytý máselelerine qatysty zańdaǵy Senat jańa redaktsııada usynǵan baptardy pysyqtaıdy.
9 maýsymda Májilis spıkeri Erlan Qoshanovtyń tóraǵalyǵymen ótken palatanyń otyrysynda búgingi jalpy otyrystyń kún tártibi naqtylanǵan edi. Soǵan sáıkes, aldymen depýtattardyń talqylaýyna Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń jáne Joǵary aýdıtorlyq palatanyń 2024 jylǵy respýblıkalyq bıýdjettiń atqarylýy týraly esepteri usynylýy tıis-ti. Biraq, keshe Májilistiń baspasóz qyzmeti usynǵan kún tártibinde Úkimet pen Joǵary aýdıtorlyq palatanyń esebi usynylatyndyǵy týraly málimet bolmady.
Sonymen búgingi otyrysta qaralatyn basty qujattyń biri – «Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýtsııasynyń otyz jyldyǵyna baılanysty raqymshylyq jasaý týraly» zań jobasy bolmaq.
Qujat Memleket basshysynyń tapsyrmasyn oryndaý maqsatymen depýtattar tarapynan ázirlenip, qylmystyq saıasatty izgilendirýge baǵyttalǵan. Zań jobasy azamattar men memlekettiń qaýipsizdigine eleýli qaýip tóndirmeıtin qylmystar jasaǵan adamdardy qylmystyq jaýapkershilikten nemese jazadan bosatýdy kózdeıdi.
Raqymshylyq qylmystyq quqyq buzýshylyqtar men asa aýyr emes qylmys, sondaı-aq aýyrlyǵy ortasha qylmys jasaǵan adamdarǵa zalal kelmegen nemese ol tolyq ótelgen jaǵdaıda usynylady.
Sonymen qatar zalaldyń nemese azamattyq talaptyń bolýyna qaramastan aýyrlyǵy ortasha qylmys jasaǵan azamattardyń áleýmettik osal sanattaryna qoldanylýy múmkin. Negizgi baıandamashy - Zańnama jáne sot-quqyqtyq reforma komıtetiniń múshesi Abzal Quspan.
Zań jobasy Májilis qaraýyna 4 maýsymda túsken edi.
Zańnama jáne sot-quqyqtyq reforma komıtetiniń tóraǵasy Snejanna Imashevanyń sózine qaraǵanda, zań jobasy Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýtsııasynyń otyz jyldyǵyna baılanysty gýmanızm qaǵıdasy negizinde qylmystyq saıasatty izgilendirý maqsatynda depýtattardyń bastamasymen ázirlendi.
- Qujatta azamattarmen memlekettiń qaýipsizdigine eleýli qater tóndirmeıtin qylmystar jasaǵany úshin sottalǵandardy, onyń ishinde azamattardyń áleýmettik osal sanattaryn, kámeletke tolmaǵandardy, kámeletke tolmaǵan balalary bar áıelderdi, júkti áıelderdi, UOS qatysýshylary men múgedekterdi jáne olarǵa teńestirilgen adamdardy, zeınetkerlerdi, múgedekterdi jáne basqalardy bosatý usynylady, - dedi S. Imasheva.
Al Májilis depýtaty Únzıla Shapaq tilshilerge bergen suhbatynda naqty bosatylýy múmkin adamdardyń sanyn atady.
- 4,1 myń adam bosatylady. Aldyn ala esepteýlerge toqtalsaq, qylmystyq atqarý mekemelerinen shamamen 632 sottalǵan, probatsııa qyzmetiniń tiziminde turǵan 3,5 myń adam bosaıdy. Al bas bostandyǵynan aıyrý oryndaryndaǵy 5,4 myń sottalǵanǵa jáne probatsııa qyzmetiniń esebinde turǵan 5,5 adamǵa jazanyń ótelmegen merzimin saralap qysqartý qoldanylady. Sonda, barlyq merzim qysqartý 11 myń adamdy qamtıdy, - dedi Ú. Shapaq.
Jalpy otyrystyń kún tártibi jobasynda «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine qarjy naryǵyn damytý, qarjylyq kórsetiletin qyzmetterdi tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý, baılanys jáne artyq zańnamalyq reglamentteýdi bolǵyzbaý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Zańynyń Senat jańa redaktsııada usynǵan jekelegen baptary bar.
Este bolsa, 29 mamyrda ótken Senattyń jalpy otyrysynda depýtattar osy zańdy qaraǵan edi. Talqylaý barysynda senatorlar zańdy kontseptýaldy túrde qoldap, oǵan birqatar túzetý engizdi. Naqty aıtqanda, memlekettik organdar men kredıttik bıýrolardyń aqparattyq júıeleri arasynda merzimdi áskerı qyzmetke shaqyrý týraly aqparat almasýǵa qatysty ózgerister bar. Odan bólek, depýtattar bank qupııasy men mıkrokredıt berý qupııasyn quraıtyn aqparatqa zańsyz qol jetkizýdiń saldaryn joıý jóninde sharalar qabyldaý merzimderin naqtylaýdy usyndy. Senatorlar usynǵan túzetýler aıasynda Ulttyq banktiń Antıfrod-ortalyǵynyń derekqorlaryn uıaly baılanys operatorlarynyń bazalarymen ıntegratsııalaý reglamentteledi, almasýǵa jatatyn málimetterdiń tizbesi naqtylanady jáne alaıaqtyq belgileri bar qońyraý anyqtalǵan jaǵdaıda uıaly baılanys operatorlarynyń is-áreketteri aıqyndalady.
4 maýsymda ótken Májilistiń jalpy otyrysynda depýtattar Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń, onyń vedomstvolyq baǵynysty uıymdarynyń halyqty jáne densaýlyq saqtaý obektilerin dárilik zattarmen jáne medıtsınalyq maqsattaǵy buıymdarmen qamtamasyz etý boıynsha qyzmetiniń tıimdiligine júrgizilgen aýdıt nátıjeleri týraly Joǵary aýdıtorlyq palatanyń esebin tyńdady.
Aýdıt nátıjesimen Joǵary aýdıtorlyq palatanyń tóraǵasy Álıhan Smaıylov tanystyrdy. Ol elimizde óndiriletin dári-dármekter sany eki ese azaıyp ketkenin aıtty.
- Otandyq taýar óndirýshilerden satyp alýdyń jalpy kóleminiń ósýine qaramastan, otandyq kompanııalar jetkizetin dári-dármekter assortımenti 968-den 507-ge deıin, ıaǵnı 2 esege jýyq azaıǵan. Basqasha aıtqanda, otandyq taýar óndirýshiler óndirisi jeńil medıtsınalyq buıymdar shyǵarýdy ulǵaıtqanymen, elimizde óndiriletin dári-dármekter sany qysqaryp jatyr, – dedi ol.
Talqylaý qorytyndysy boıynsha Májilis tóraǵasy Erlan Qoshanov Memleket basshysy otandyq farmatsevtıka ónerkásibin damytýdyń mańyzdylyǵyn únemi atap keletinin, osyǵan oraı depýtattyq korpýs salaǵa zańnamalyq turǵydan qajetti qoldaý kórsetýge daıyn ekenin jetkizdi. Bul rette Palata spıkeri Memleket basshysynyń 2025 jylǵa qaraı otandyq óndiristegi dári-dármek pen medıtsınalyq buıymdardyń úlesin 50 paıyzǵa deıin jetkizý jónindegi maqsat oryndalmaǵanyn atap ótti.
– Kórip otyrǵanymyzdaı, dári-dármekpen jáne medıtsınalyq buıymdarmen qamtamasyz etý deńgeıin arttyrý boıynsha mindetter áli de jetkilikti. Sala júıelengen tásil men neǵurlym ozyq kózqarasty talap etedi. Esepti tyńdaý qorytyndysy boıynsha biz Úkimetke, ýákiletti organdar men ákimdikterge usynymdar daıyndadyq. Depýtattar saladaǵy jaǵdaıdy jaqsartý boıynsha naqty sharalar usyndy. Úkimet búgingi talqylaý qorytyndysy boıynsha depýtattardyń barlyq usynysyn eskerýi qajet. Óz tarapymyzdan qajetti kómek kórsetýge daıynbyz, – dedi E. Qoshanov.
Sonymen qatar depýtattar orman sharýashylyǵy jáne erekshe qorǵalatyn tabıǵı aýmaqtar máseleleri týraly zańdy ekinshi oqylymda qabyldady.
Zań jobasynyń negizgi normalary:
- erekshe strategııalyq mańyzy bar sý sharýashylyǵy qurylys jaılaryn jáne selden, qar kóshkinderinen, kóshkinderden qorǵaý qurylys jaılaryn salý, sondaı-aq olardyń jumys isteýi úshin sýarmaly aýyl sharýashylyǵy alqaptaryn, aýyl sharýashylyǵy, bıologııalyq jáne ırrıgatsııalyq-melıoratsııalyq, balyq sharýashylyǵy beıinindegi ǵylymı-zertteý jáne oqý oryndarynyń tájirıbelik alqaptarynyń jerlerin, orman jáne sý qoryn alyp qoıýǵa ruqsat berý;
- aýyldy eldi mekenderdiń nemese áleýmettik, ınjenerlik ınfraqurylym obektileriniń jumys isteýin qamtamasyz etý úshin erekshe qorǵalatyn tabıǵı aýmaqtardyń jerlerin aýystyrýǵa;
- qaraýynda erekshe qorǵalatyn tabıǵı aýmaqtar bar memlekettik organdardyń quzyretin belgileý;
- Alakól memlekettik tabıǵı qoryǵynyń arnaıy bólingen ýchaskelerinde jergilikti halyqtyń muqtajy úshin shóp shabý múmkindigi máselesin ýákiletti organnyń belgilegen tártippen sheshýi.
Zań jobasyn ekinshi oqylymǵa daıyndaý barysynda depýtattar kelesideı túzetýler engizdi:
- erekshe qorǵalatyn tabıǵı aýmaqtar qurylǵanǵa nemese keńeıtilgenge deıin salynǵan densaýlyq saqtaý, bilim berý obektileriniń, zırattardyń, tazartý qurylys jaılarynyń, elektr berý jelileriniń jumys isteýi úshin olardyń nysanaly maqsatyn ózgertpeı, erekshe qorǵalatyn tabıǵı aýmaqtardyń jerin aýystyrýǵa ruqsat berý múmkindigin qarastyrý. Bul rette olardyń nysanaly maqsaty ózgertilmeıdi;
- erekshe qorǵalatyn tabıǵı aýmaqtarda týrıstik obektilerdiń qyzmetin qamtamasyz etý úshin jol, kópir, baılanys jáne ózge de ınjenerlik ınfraqurylymdy jobalaý, salý jáne paıdalanýdyń tártibin belgileý;
- orman sharýashylyǵy salasynyń mamandaryna shóp shabýǵa jáne mal jaıýǵa jer telimderin berý;
- tabıǵı órtterdi sóndirý úshin janar-jaǵarmaı materıaldary men avıaotyn rezervin qurý.
- Astana qalasynyń orman saıabaq aımaǵy jerlerin basqarý jáne paıdalaný tártibin belgileý.
Munan bólek, Májilis «Báıterek» ǵaryshtyq zymyran keshenin qurý týraly Qazaqstan-Reseı kelisimine ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly hattamany ratıfıkatsııalady. Hattama arqyly ushý synaqtarynyń bastalý kúnin 2025 jyldyń jeltoqsanyna aýystyrý týraly túzetý engiziledi. Sondaı-aq Reseı tarapynyń 2028-2039 jyldar aralyǵy kezeńinde «Báıterek» kesheninen jylyna kepildendirilgen ushý sany ekiden úshke deıin ulǵaıtylady. Bul jobanyń ótelýine qol jetkizýge múmkindik beredi. Ózgerister salyqtyq preferentsııalarǵa da qatysty. «Báıterek» keshenin ýaqtyly paıdalanýǵa berý Qazaqstanǵa ǵarysh apparattaryn ázirleý men jasaýdan bastap olardy «Báıterek» kesheninen ushyrýǵa deıin tıimdi kommertsııalyq qurylymy bar tolyqqandy ǵarysh salasyn qurýǵa múmkindik beredi.