Maıqaıyń turǵyndary úılerimen qosa jer astyna túsip ketýden qorqady
PAVLODAR. KAZINFORM - Maıqaıyńdaǵy «Shanhaı» yqsham aýdanynyń turǵyndary «Úıimiz jer astyna opyrylyp túsip kete me?» dep alańdap otyr. Olar altyn kenishinen nebári 300-400 metr jerde turady.
«Kenishte jer jarý jumystary júrgizilgende úıimiz opyrylyp túsip, bala-shaǵymyzben opat bolamyz ba?» Jurttyń boıynda osyndaı qorqynysh bar. Al kásiporyn basshylyǵy shahtanyń úıler astymen ótpeıtinin aıtady.
Shahta mańaıyn jaǵalaı ornalasqan kóne úılerdiń, atap aıtqanda «Shanhaı» yqsham aýdanynyń jurty sońǵy tórt-bes jylda jer astyndaǵy dúmpýler men burǵylardyń daýsy aıqyn estile bastaǵanyna, úıleriniń irgetasy men qabyrǵalary jarylyp, úı tóbesin ustap turǵan aǵash tireýlerdiń qaqyraı túskenine alańdaýly. Olardyń aıtýynsha, kenish úılerdiń astyn keýlep qazyp, ken baıytý kombınatyna qaraı jyljyp barady. Kópshilik «Bir kúni álgi avtobýs qulaǵan sııaqty jer opyrylyp, astyna túsip ketemiz be?» dep úreılenedi.
«Altyn dala kóshesi, №3 úıde turamyn. Úıimizdiń sylaǵy túsip, qabyrǵalary jarylyp jatyr. Jer astynda jarylys jasaǵan saıyn janymyzdy shúberekke túıip otyramyz. Tún ortasynda uıyqtap jatqanda úıimizdiń astynan gúrildegen tehnıka men shaq-shuq etken dybystardan kishkentaı balalarymyz shoshyp oıanyp, jylaıdy. Kenishtiń tóńireginde ornalasqan úılerdiń asty shahta ekenine kúmánimiz joq. Ózimniń jasym 60-tan asty. Bul úıde 8 jan barmyz. Nemerelerimiz únemi úıde, usaq. Ekinshiden, bizdiń úıler ornalasqan aýmaqta deni durys jol joq. Kóktem men jazda taksı shaqyrsaq, úıimizge kelmeıdi. Oıdym-oıdym, shalshyq jerge kim jolasyn?! Onyń ústine, kóp úıge aýyzsý tartylmaǵan, sýdy kádimgi qudyqtan alyp iship júr», - dep shaǵymdandy Kájen Synǵadolla.
Tájik-aýǵan soǵysynyń ardageri Tólegen Botaev – kópbalaly otbasynyń otaǵasy. Aıtýynsha, úıiniń irgetasy qaqyrap, sógilip barady.
«Keshkilik úıde jatqanda kenshilerdiń qımylyn, ekskavatordyń jer jynystaryn oıyp jatqanyn anyq estımiz. Túneýgúni shahtada qatty jarylys boldy. Úıimiz teńselip ketkendeı sezildi. Qoryqqanymyzdan dalaǵa atyp shyqtyq. Jyl saıyn úıimizdi jóndeı-jóndeı shyǵynǵa battyq. Myna túrimizben bir kúni qulaıtyny anyq. Bizge kenttiń ózge qaýipsiz jerinen úı salyp berip, sonda kóshirsin. Úı satyp alýǵa jaǵdaıymyz joq. Onsyz da bir jalaqyǵa, zeınetaqyǵa qaraǵan adamdarmyz. Shamamen 40-50-deı úı bar bolýy kerek. Jańadan úıler salýdy mıllıardtap tabys tabatyn kásiporynnyń qaltasy kóteredi. Olaı etpese, jaqyn jyldary adam ólimi bolatyny anyq», - deıdi ol.
Turǵynnyń bul aıtqandaryn kórshileri Úmit Kýdıkenova, Merýert Qabykenova, Aqnııa Qaırat, Aınash Hákim, Bekishev Jarylǵasyn, Mızamhan Altybaıym, Áteıhan Erkebulan, Dınashqan Malqaı, Kúlátaı Kálpeı jáne ózgeleri qostap otyr.
Al Mahabbat Absattarova qaýip kózinde turǵan úıiniń jaǵdaıynan qorqyp, qazirgi kúni kent ortasynda baspana jaldap turyp jatqanyn aıtty. Kenish janyndaǵy úıleriniń qabyrǵalarynan qysta únemi yzǵar soǵyp, 15 jasar qyzy syz ótip aýyryp qalǵan. Dárigerler sozylmaly tsıstıt jáne búırek aýrýy dıagnozyn qoıyp otyr. Áıeldiń ózi de aýrýshań, «otbasymyzben densaýlyǵymyzdy joǵalttyq» dep muńyn shaqty.
Endi bir adamdar jarylys bolǵan saıyn úılerimizdiń tóbesinen topyraq saýlaıdy, kenishten shyqqan ýly gaz aýzy-murnymyzǵa kirip tunshyqtyrady deıdi.
«Ekologııalyq tekseris múlde júrgizilmeıdi. Jazda kenishten fabrıkaǵa ken tasyǵan júk kólikteri aınalanyń bárin shańdatyp, dalaǵa kir jaıa almaı qalamyz. Qysta qar betinde kádimgideı qyzyl shań turady. Zııandy aýa jutyp otyrǵanymyzdy bilemiz. Alaıda osyny tekserip, zııandylyǵyn dáleldeıtin ekologter joq. Jergilikti bılik máselemizdi elemeı otyr», - desedi kópshilik.
Al taǵy bir turǵyn Aınash Hákim 4 qańtar kúni keshkilik kenishte alapat jarylystar bolyp, qabyrǵada ilinip turǵan shkaf qulap, ydys-aıaǵy kúl-talqan bolǵanyn ashyna jetkizdi. Bul turǵynnyń úıi kenishten nebári 300 metrdeı jerde ǵana tur. «Sol kúni shahta ústinde qara shań kóterilip, aınalanyń bárin tumshalap tastaǵanyn» aıtady kýágerler.
Qabyrǵalary jarylyp, sylaqtary túsip jatqan úıler Á. Moldaǵulova, Kenshi, Altyn dala kóshelerinde ornalasqan. Adamdar úıleriniń tóbeleri opyrylyp túspes úshin bólme ishindegi beldeý aǵashtarǵa tireý qoıyp jatyr. Keıbir baspanalarda tóbedegi bóreneler kádimgideı jarylyp, syna bastaǵany kórinedi. Bul zardaptardyń barlyǵy – kenishte tynbaı júrgiziletin jarylystardyń saldary ekenin aıtady.
Baıanaýyl aýdanynyń ákimi Ardaq Kisentaevtiń aıtýynsha, qazirgi kúni Eńbek jáne áleýmettik qorǵaý mınıstrliginiń buıryǵymen qurylǵan arnaıy komıssııa kenttegi oqys oqıǵanyń sebep-saldaryn búge-shigesine deıin tekserip jatyr. Arnaıy saraptamalar júrgizip, mamandar barlyq jaǵdaıdy esepke alady. Komıssııanyń qorytyndysy shyqqan soń ǵana apattyń mán-jaıy tolyq habardar etilmek.
«Eger úılerińizdiń qaýip kózinde turǵany dáleldense, máseleni sheshýge ábden bolady. Tek komıssııanyń nátıjesi shyqqanyn kútińizder. Ekinshiden, qazir shyn máninde apattyq jaǵdaıda, qulaǵaly turǵan baspanalar bolsa, olarǵa kezekten tys úı alyp berý múmkindigi bar. Ol úshin arnaıy saraptama jasatyp, qujatyn bizdiń qolymyzǵa tıgizseńizder bolǵany», - deıdi ákim.
Al «Maıqaıyńaltyn» AQ bas dırektory Qýanysh Botın «úılerdiń asty shahta degen qur qaýeset, shyndyqqa janaspaıdy» dep otyr.
«Meniń úıim de sol «Shanhaıda» ornalasqan, qaýip joq ekenin jaqsy bilemin. Seısmologterdiń pikirinshe, jer astynda bolatyn jarylystardyń dúmpýi óte alysqa taraıdy. Sonyń tolqyny sizderdiń úılerińizge jetýi múmkin, sebebi baspanalar kenishtiń dál irgesinde tur. Sondyqtan bul máseleni qazir tekserý júrgizip jatqan komıssııa anyqtaıdy degen senim zor. Bizdiń kásiporynda jasyryp qalatyn eshteńe joq. Sońǵy ret 3 qańtar kúni keshkilik saǵat 7 men 8 arasynda kenishte ken jarý is-sharalary boldy. Mundaı jarylystar kún saıyn júrgizilip kelgen. Qaıǵyly jaǵdaıda baılanysty ázirge jer jarý jumystary toqtap tur. Al aktsıonerlik qoǵam paıda bolǵaly kentte jańadan baspanalar salmaǵany ras. Oǵan qarjylyq múmkindik joq. Esesine, kenttiń sýy men jylýyna, káriz júıesine bizdiń kásiporyn jaýapty. Jyl saıyn jergilikti bıýdjetke 3,5 mln teńge tóleımiz. Jylý ınfraqurylymyn qalypty ustaýǵa 400 mln teńge shyǵyndasaq, tarıf tólemderi arqyly tek 72 mln teńgesi qaıtaryldy. Qalǵan shyǵyndy ózimiz kóterip otyrmyz», - dedi Qýanysh Sovetuly.
Buǵan qosa ol qazirgi kúni kásiporynda 1 myńnan asa adam isteıtinin, ortasha eńbekaqynyń mólsheri 500 myń teńge ekenin atap ótti.
Qorytyndylaı aıtqanda, arnaıy komıssııa apattyń sebep-saldaryn jarııa etken soń ǵana sheshim qabyldanady. Sol kezde shahtanyń shyn máninde úılerdiń astynda bar-joǵy da anyqtalady. Al ázirge bir nárse aıqyn – kenish mańynda turatyndardyń kópshiliginiń barar jer, basar taýy joq...
