Maıqaıyń halqyn kóshirý ne sebepti baıaý júrip jatyr
Jyl sońy taıap qalǵanyna qaramastan Maıqaıyń kentiniń «Shanhaı» shaǵynaýdanyndaǵy eski úılerdiń máselesi tolyq sheshilip bolǵan joq. Altyn fabrıkasynyń jańa qojaıyny usynǵan ótemaqyǵa keıbir turǵyndardyń kóńili tolmaı otyrǵany baıqalady.
Ótken jyldyń basynda «Shanhaı» shaǵynaýdanyndaǵy eski úılerdiń problemasyn, turǵyndardyń ár kúnin úreımen ótkizip kele jatqanyn másele etip kótergenbiz.
Altyn kenishi Maıqaıyń kentinen 300–400 metrdeı jerde ornalasqan. «Kenishte jer jarý jumystary júrgizilgende, úıimiz jer astyna opyrylyp túsip ketip, bala-shaǵamyzben opat bolamyz ba» degen qorqynyshyn jetkizgenbiz jurttyń.
Pavlodar oblysynyń ákimi Asaıyn Baıhanov 2024 jyldyń sońynda apattyq úıler turǵyndaryna jańa baspana salynady dep ýáde etkenimen ondaı qarajat bıýdjette qarastyrylmaǵany anyq edi.
Oblys bıligin bul tyǵyryqtan «Maıqaıyńaltyn» AQ-nyń 100 paıyz aktsııasyn ıelengen «Altynalmas AK» AQ qutqardy.
Kompanııanyń basqarýshy býyny bıylǵy sáýir aıynda kent halqymen kezdesý ótkizip, sanıtarlyq-qorǵaý aımaǵynda ornalasqan 76 úı ıeleriniń árqaısymymen jeke-jeke sóılesiletinin jetkizgen. Olardyń barlyǵyna ótemaqy tóleýdi moınyna aldy.
Alaıda turǵyndardyń aıtýynsha, «Altynalmas» kompanııasy túptep kelgende altyndy aımaqtyń halqyna bergen ýádesiniń kóbin oryndaı almaı otyr. Altyn kenishiniń qojaıyndary jaldaǵan táýelsiz baǵalaýshylar baspanany óte az somaǵa baǵalaıdy.
Usynylǵan ótemaqyǵa kentten qazirgi ýaqytta deni durys úı turmaq, mal ustaıtyn qorajaı satyp ala almaımyz dep muńyn shaqty jurtshylyq.
— Kóp jyldan beri apatty úıde turyp jatyrmyz. Dál janymyzdaǵy kenishtiń ıesi aýysqaly jer astyndaǵy jarylystar múlde jıilep ketti. Zeńbirekpen atqylap jatqandaı. Jarylys kezinde onsyz da qaýsap turǵan úıimiz qulap qala ma dep záremiz ushady. Tóbemizden topyraq saýlaıdy. Búıtken ómiri qurysyn. Kóktemde «Altynalmastyń» bastyqtary kelip, ýádeni úıip-tógip ketken. Báıbishem ekeýimiz balalardy kóshemiz dep qýantyp qoıdyq. Sóıtsek, bizge 8,5 mln teńge usynyp tur. Kópbalaly otbasymyz. Bul somaǵa kúıi ortasha bir-eki bólmeli páter ǵana satyp ala alady ekenbiz. Jaqsy úıler 20 mln teńgeniń ústine shyrqap shyǵyp ketti. Álgi azǵantaı soma bizdiń máselemizdi sheshpeıtinin túsingen soń kelisken joqpyz. Erteń bala-shaǵamen qystyń sýyǵynda dalada jaýrap qalatynymyz anyq. Ózge barar jer, basar taýymyz joq, — dep qynjyldy turǵyn Shaqan Meıramov.
Turǵyndardyń sózinshe, kompanııa ótemaqy usyna bastaǵan ýaqyttan kenttegi baspana quny birden kúrt ósken. Buryn 4-5 mln teńge turǵan úıler 10 mln teńgege deıin qymbattaǵan.
Al jaqsy jaǵdaıdaǵy úsh-tórt bólmeli jer úılerdiń baǵasy qazirgi ýaqytta 20-30 mln teńge turady. Kompanııanyń baǵalaýshylary osy faktordy eskerýi kerek edi dep esepteıdi olar.
«Shanhaı» turǵyny Mahabbat Absattarova óz otbasy májbúrli túrde az somadaǵy ótemaqymen keliskenin aıtady. Qys jaqyndap qalýyna baılanysty basqa amaldary qalmaǵan. Aıtýynsha, bastapqyda kompanııa keıbir úı ıelerine táýir baǵa usynǵan.
Keıbir úılerdi (turǵyndardyń sózinshe) 16-18 mln teńgege deıin baǵalapty. Biraq keıin baspanaǵa tólenetin ótemaqyny 8-10 mln teńgege deıin tómendetip jibergen.
— Bizdiń úıimizge áýeli 8 mln, odan soń 9 mln teńge usyndy. Sońǵy aılarda bul úıde turmaımyz, sebebi ishi salqyn, únemi syz tartyp turady. Jóndeıik desek, kenishtegi jarylystan sylaqtary túse beredi. Amalsyzdan ulymnyń páterine kóship bardyq. Biraq ulyma qaladan páter satyp alýymyz qajet, baspanany bosatýǵa týra kelip tur. Al bizge kentten basqa úı qajet. Joldasymyz ekeýimiz aqyldasa kele, 9 mln teńgege májbúrli túrde kelistik. Bilýimshe, bizdiń aldymyzdaǵylardyń keıbirine 15 mln teńgege deıin bergen. Baǵalaýshy kompanııanyń qyzmetkerleri úıdi ádiletsiz baǵalaıdy. «Altynalmas» ókilderi sáýir aıynda kelgende garaj, qosalqy ǵımarattar, jer telimderi kiredi degen edi. Alaıda olarǵa ótemaqy múlde tólenbeıdi, tek turǵynjaıdyń, ıaǵnı naqty úıdiń sharshy metri úshin ǵana berip jatyr. Aýdan, oblys bıliginen eshbir kómek, qaıyr joq. Jaǵdaıymyzdy surap kelip jatqan bılik ókilderin de baıqamadyq. Biz sııaqty jap-jaqsy úılerine laıyqty ótemaqy ala almaı júrgender barshylyq, — dep muńyn shaqty ana.
M. Absattarovanyń sózin jaqyn jerde turatyn Tólegen esimdi otaǵasy da quptady. Jaqynda onyń ápkesi ákimdikke baryp, kompanııa ókilderimen kezdesken eken.
Olar menshigindegi baspanany 8 mln teńgege baǵalapty. Kelispegen soń kelesi kúni taǵy shaqyryp, 9 mln teńge usynǵan.
— Bular oıyna kelgen baǵany aıta salatyn sııaqty kórindi. Ótemaqyny esepteýde qandaı erejeler men reglamentterge baǵynatynyn ashyp aıtpaıdy. Eshbir retteý qujattaryn kóre almadyq. Qarapaıym halyqty aldap otyrǵandaı áser qaldyrady. Úı aınalasyndaǵy jerdi de esepke almaıtyny túsiniksiz, — degen renishin jetkizdi otaǵasy.
Ótemaqydan bas tartqandardyń biri — Tóremurat Masǵapov. Ol óz úıin 25 mln teńgege baǵalapty.
Biraq kenish ıeleri ondaı qarajat bere almaıtynyn habarlaǵan. Bul baspana — kenishke eń jaqyn turǵan úıdiń biri.
— Úıim jóndeýden ótken. Qosalqy ǵımarattar salynǵan. Az ǵana ótemaqyǵa aldanyp qalǵym kelmeıdi. Eger men usynǵan qarajatty bermese, ornymyzdan qozǵalmaımyz dep sheshim qabyldadym, — deıdi otaǵasy.
Al «Altynalmas AK» kompanııasy 2025 jylǵy 18 qarashaǵa deıin «Shanhaı» shaǵyn aýdanynda ornalasqan 51 turǵyn úıdi satyp alǵandaryn habarlady.
Úı ıelerine tolyq kólemde aqshalaı ótemaqy berilipti.
— Ótemaqy alyp, ózge jerge kóshkisi keletin turǵyndardan jalpy sany 98 ótinish tústi. Biraq onyń 6-ýyn keri qaıtardyq, sebebi álgi úıler sanıtarlyq-qorǵaý aımaǵynan tys jerde ekeni anyqtaldy. Komıssııa 79 úıdi tekserip, 66 úıdiń ıelerimen kelissóz júrgizdi. Aldyn ala baǵalaý quny maquldandy. Baǵalaý ǵımarattyń jaı-kúıin, aýdanyn, ınjenerlik jelilerdi, sondaı-aq eldi mekenge tıesili naryqtyq kórsetkishterdi qamtıdy. Qorytyndy qun somasy menshik ıesiniń qolyna qujattary men nysannyń zańdy mártebesine qaraı beriledi. Mámileniń barlyǵy azamattyq-quqyqtyq normalarǵa sáıkes resimdelip, notarıattyq rastaýdan ótedi. 51 úı boıynsha tólengen ótemaqynyń naqty somasy — qupııa, biraq ol tólem aımaqtyń ortasha naryqtyq mánderinen joǵary ekenin aıta alamyz. Kompanııa keı turǵyndardyń ýaıymyn jaqsy túsinedi. Sol sebepti barlyq jaǵdaıda turǵyndarmen jeke sóılesip, ár úı ıesiniń kóńilin taýyp, eki jaqqa da tıimdi ortaq sheshim tabýǵa tyrysyp jatyrmyz, — delingen kompanııa usynǵan aqparatta.
Buǵan qosa aqparatta sanıtarlyq-qorǵaý aımaǵyndaǵy barlyq turǵyn úı zańdastyrý rásimderi men satyp alý aıaqtalǵannan keıin mindetti túrde tolyq qulatylatyny kórsetilgen.
Búgingi kúnge 17 úı qulatylǵan. Ýákiletti organdar bekitken 38 nysandy qulatý (aqyrǵy joıý) týraly sheshim alynǵan.
Bul nysandar aldaǵy qulatý jumystarynyń josparyna engizilgen. Osylaısha aýmaq sanıtarlyq-qorǵaý aımaǵynyń normatıvterine sáıkes etiledi dep kútilip otyr.
— Ǵımarattardy qulatý, syryp tastaý jumystary jobalaý qujattamasyna jáne tıisti normatıvterge sáıkes, qaýipsizdik tehnıkasy men ekologııalyq standarttarda eskerilgen talaptardy saqtaı otyryp júrgizilýde. Kompanııa kóshemin dep ótinish bildirgen ár turǵynmen ýaǵdalasyp, bir kelisimge kelip, taraptardyń barlyǵyna ádil ári zańdy jaǵdaı jasaýǵa daıyn. Bul jumys barlyq turǵyndarmen arada tıisti mámileler jasalǵannan keıin tolyq aıaqtalady. Al eger turǵyn ótemaqyǵa kelispese nemese turyp jatqan úıinde qalǵysy kelse, óz erki, — dep qosty kompanııadan.
Bıyl maýsym aıynda Pavlodar oblysynyń ákimi Asaıyn Baıhanov bizdiń aqparattyq agenttikke bergen suhbatynda: «Jospar boıynsha bul másele osy jazdyń sońyna deıin sheshimin tabady. Másele meniń jeke baqylaýymda» degen edi.
Óńir basshysynyń bul ýádesi ne sebepti sozylyp ketkenin anyqtaý maqsatymen oblystyq ákimdikke suraý saldyq.
Alynǵan jaýapta oblys ákimdigi men «Altynalmas» AQ arasynda Maıqaıyń kentiniń «Shanhaı» shaǵynaýdanyndaǵy turǵyn úılerdi satyp alý jóninde ózara yntymaqtastyq týraly memorandým jasalǵany aıtylady.
— Bizdiń deregimiz boıynsha, bıylǵy 3 maýsymnan beri «Shanhaı» shaǵynaýdanynda ornalasqan 41 turǵyn úı satyp alynǵan (ıaǵnı ótemaqy alǵan). Qujattary joq turǵyndar ózderiniń menshik quqyǵyn sot tártibimen rastap jatyr. Sottyń oń sheshimin alǵannan keıin jer ýchaskelerin jáne turǵyn úılerin kent ákimdigi arqyly rásimdeýge múmkindik beriledi. Qalǵan ótinishter boıynsha jumystar kezeń-kezeńimen júrip jatyr, — dep jaýap berdi oblys ákimi apparaty basshysynyń mindetin atqarýshy Baýyrjan Qapenov.
Ókinishke qaraı, oblys bıligi de, «Altynalmas» ókilderi de «qyzyl aımaqta» ornalasqan úılerdiń taǵdyry qashan tolyq sheshiletinin tap basyp aıtpady. Osyǵan qaraǵanda bul másele jyl sońyna deıin tolyq sheshilýi ekitalaı.
Eske sala keteıik, Maıqaıyńdaǵy altyn kenishi naqty qunynan úsh ese arzanǵa satylyp ketken.