Marǵasqa jyraý

Marǵasqa jyraý (týǵan jáne ólgen jyldary belgisiz) – aqyn, jaýyngerlik rýhtaǵy jyrlardy shyǵarýshy, qazaq poezııasyndaǵy kóne dástúrdi jalǵastyrýshy.

Jalpy jyraýdyң өmiri, shyғarmashylyғy týraly bizge jetken derekter tym az. Degenmen қolda bar derekterge қaraғanda Marғasқa jyraý Esim hannyң joryқ jyraýy, қol bastaғan batyry bolғan. Қıly zamandarda shapқynshylyқtar men joryқtardan halyқtyң janyn saқtap, malyn қorғaý hanmen қatar osy tұlғalardyң da jaýapkershiliginde bolғan. Esim hannyң joryқ jyraýy retinde eldiң tynyshtyғy үshin aıanbaı eңbek etken ol halyқty jəbirlegen meıirimsiz handardy aıaýsyz synaғan. 1627 jyly Tashkent өңirine bıligin jүrgizip tұrғan Tұrsyn hannyң Esim hanғa қarsy bүligin basýғa қatysқan. Jyraý Esim hannyң өmiri men erlik isteri sýrettelgen «Eңsegeı boıly er Esim» atty tarıhı jyrdy alғash jyrlaýshy bolғan degen boljam bar. Marғasқa jyraýdyң bizge jetken sanaýly ғana jyrlary onyң ot tildi, oraқ aýyzdy jyraý bolғandyғyn kөrsetedi. «Eı, Қataғannyң han Tұrsyny» atty өleңinde: «Eı, Қataғannyң hany Tұrsyn, Opasyzғa laғynet bolsyn. Kinəsiz halyқty jylatқan Jer Təңirisi sııaқtysyң. Altyn taқta otyrsaң daғy Ajalғa tөtep bermessiң», - dep Tashkent hanynyң қazaқ aýylyna opasyzdyқpen shabýyl jasaғanyn, jazyқsyz jandardy қyryp-joıғandyғyn betine basady. Derekkөzi: Қazaқstan ұlttyқ entsıklopedııasy, 6 tom