«Máńgilik El» ıdeıasynyń bastaýy tym tereńde
«Máńgilik el» ıdeıasynyń mańyzdylyǵyn Elbasy N.Nazarbaev «Qazaqstan joly - 2050: bir maqsat, bir múdde, bir bolashaq» atty joldaýynyń negizi etip alyp, bul týraly óz sózinde: «Bir jyl buryn men elimizdiń 2050 jylǵa deıingi damýynyń jańa saıası baǵdaryn jarııa ettim. Basty maqsat - Qazaqstannyń eń damyǵan 30 memlekettiń qataryna qosylýy. Ol - «Máńgilik Qazaqstan» jobasy, el tarıhyndaǵy biz aıaq basatyn jańa dáýirdiń kemel kelbeti... Ótken tarıhymyzǵa taǵzym da, búgingi baqytymyzǵa maqtanysh ta, gúldengen keleshekke senim de «Máńgilik El» degen qudiretti uǵymǵa syıyp tur» degen bolatyn. Halyqty bir maqsatqa, bir múddege, bir bolashaqqa úndegen Elbasynyń bul joldaýynda el halqyna úlken jaýapkershilik júktelgen.
Máńgilik elge aınalý úshin táýelsizdikti saqtap, eldigimizdi nyǵaıtý basty maqsat bolyp tabylady. Óıtkeni, táýelsizdik uǵymy halqymyzdyń muraty, ǵasyrlar boıǵy armanyna aınalǵan, sonaý alash tulǵalarynyń zerdesi men ónegesimen kelgen amanat dúnıe bolatyn.
«Máńgilik El - ata-babalarymyzdyń san myń jyldan bergi asyl armany.
Ol arman - álem elderimen terezesi teń qatynas quryp, álem kartasynan oıyp turyp oryn alatyn Táýelsiz Memleket ataný edi.
Ol arman - turmysy baqýatty, tútini túzý ushqan, urpaǵy erteńine senimmen qaraıtyn baqytty El bolý edi.
Biz armandardy aqıqatqa aınaldyrdyq. Máńgilik Eldiń irgetasyn qaladyq.
Men qoǵamda «Qazaq eliniń ulttyq ıdeıasy qandaı bolýy kerek?» degen saýal jıi talqyǵa túsetinin kórip júrmin. Biz úshin bolashaǵymyzǵa baǵdar etetin, ultty uıystyryp, uly maqsattarǵa jeteleıtin ıdeıa bar. Ol - Máńgilik El ıdeıasy.
Táýelsizdikpen birge halqymyz Máńgilik Murattaryna qol jetkizdi.
Biz elimizdiń júregi, táýelsizdigimizdiń tiregi - Máńgilik Elordamyzdy turǵyzdyq.
Qazaqtyń Máńgilik Ǵumyry urpaqtyń Máńgilik Bolashaǵyn baıandy etýge arnalady.
Endigi urpaq - Máńgilik Qazaqtyń Perzenti. Endeshe, Qazaq Eliniń Ulttyq Ideıasy - Máńgilik El!» dep Elbasymyz atap kórsetkendeı táýelsizdiktiń turaqtylyǵy men máńgiligi qazirgi urpaqtyń ony túısinip, túsinýinde jatyr. Osyndaı qasıetti uǵymnyń mánin jete uǵynyp, baǵasyn bilip, zerdesine sińirý qazirgi urpaqqa júkteler úlken mindet bolyp tabylady.
Tarıhı qundylyǵymyz bolǵan táýelsizdik ıdeıasynyń negizinde sol ulttyń taǵdyry, uly tulǵalardyń eren eńbegi jatyr. Táýelsizdiktiń babalarymyzdyń san ǵasyrǵy armanymen kelgenin Elbasymyz árdaıym qazirgi urpaqtyń esine salyp otyrady: «Máńgilik El» ıdeıasynyń bastaýy tym tereńde jatyr. Osydan 13 ǵasyr buryn Tonykók abyz «Túrki jurtynyń muraty - Máńgilik El» dep ósıet qaldyrǵan. Bul bizdiń jalpyulttyq ıdeıamyz memlekettigimizdiń tamyry sııaqty kóne tarıhtan bastaý alatynyn kórsetedi.
El taǵdyrynyń máni azattyqtyqqa qol jetkizip, táýelsiz memlekettilikti saqtaý bolsa, osy jolda qanshama alash zııalylary táýelsizdik úshin kúres jolyn jalǵastyrdy. Keshegi keńestik kezeńde de ǵasyrlarǵa sozylǵan tarıhy bar qazaq elin joqqa shyǵarýǵa baǵyttalǵan áreketterge toıtarys berilip, «qazaq jeri» degen uǵymnyń saqtalyp qalý jolynda eren eńbekter atqaryldy.
Qazaq halqynyń tarıhynda ǵundardan bastaý alatyn «Máńgilik el» ıdeıasyn tasqa qashalǵan Orhon-Enıseı jazbalarynan bastap qaıda barsa kórge kezikken Qorqyt ata men ómir boıy jeruıyqty izdep ótken Asan qaıǵy babamyzdan kezdestirýge bolady. Olardyń áreketteriniń negizinde de osy máńgilik el bolýǵa umtylǵan, máńgilik eldi ornatýǵa degen qushtarlyq jatty. Asan qaıǵy - eldiń erteńiniń jarqyn, erkindigi men baqytynyń baıandy bolǵanyn armandap, qazaq jeriniń túkpir-túkpirin aralap, jaıly qonys tabýdyń jolyn izdegen danyshpan. Onyń ańsaǵany eldi ornyqtyratyn jaıly meken taýyp, eldiń máńgiligin jańǵyrtý edi. Onyń izdegen jeruıyǵynyń máni halqy táýelsizdik qundylyǵyn ulyqtaıtyn, el-jurty beıbit ómir súretin, adamgershilik pen baýyrlastyqty tý etip, tatýlyqta uıysyp ómir súretin qutty qonysty tabýda boldy.
Qazaqstandy jarqyn bolashaqqa jeteleıtin jastarymyz babalarymyz ańsap ótken táýelsizdiktiń týyn jyqpaı, jelbirete bilýi tıis. Óıtkeni, babalarymyzdyń ulan baıtaq jerin qalaı qorǵaǵanyn, bostandyqty qalaı ańsap-qadirlegenin bilemiz. Jastar sondaı tekti urpaqtyń urpaǵy ekendikterin sezinip, osy «táýelsizdik», «máńgilik el» uǵymdaryn sanalaryna sińirip, qasterleýge mindetti.
Jańarýdyń, ómirsheńdiktiń negizi jastarda. Bul úshin azamattar tálim-tárbıe men ǵylymǵa basa mán berip, bilimmen myqtap qarýlanýy qajet. Eldiń ekonomıkalyq, rýhanı jaǵdaıynyń damyp, órkendeýi, ulttyń básekege qabilettiligin arttyrý eldiń bilim deńgeıimen de tyǵyz baılanysty. Qazirgi kezde bul baǵytta nátıjeli jumystar atqarylyp ta jatyr. Jastar «Bolashaq» baǵdarlamasynyń aıasynda shetelderde bilim alyp, shetel tájirıbesiniń artyqshylyqtary men kemshin tustaryna kóz jetkizip, sanasyna toqyp kelip, elimizdegi mańyzdy qyzmet salalarynda sol tájirıbelerin qoldanyp eńbek atqarýda.
Qazirgi kezdegi jahandaný úderisi, qoljetimdi aqparattar legi jastardyń boıynda aqparattardy elekten ótkize bilý, teris pıǵyldy ıdeologııalarǵa qarsy tura biletin ımmýnıtetti qalyptastyrýdy qajet etedi. Óıtkeni qazirgi tańda jat pıǵyldy aǵymdardyń yqpalyna erip, ekstremıstik áreketterdiń qataryn tolyqtyrýshylar osy jastar bolyp otyrǵany belgili. Jastardyń mundaı áreketke barýynyń basty sebebi retinde olardyń bilim, saýattylyq deńgeıiniń tómendigin aıtýǵa bolady. Ekstremıstik ıdeıalar halyqty óziniń erteden kele jatqan baı rýhanı qundylyqtary men salt-dástúrinen bas tartqyza otyryp, mádenı, tarıhı, rýhanı sanasyn joıyp jiberýdi kózdeıdi. Mundaı ıdeologııa kez kelgen memleket sekildi Qazaqstan qoǵamynyń da ishki turaqtylyǵyna eleýli qater tóndiredi.
Buǵan qarsy tura bilýdiń joly jastardyń dinı saýatyn arttyrý, olardy adamgershilikke, súıispenshilikke tárbıeleý, ulttyq salt-dástúrimizdi boılaryna sińirip, dáripteý, olardy eline, jerine, dástúrine, dinine janashyr azamat etip tárbıeleý bolyp tabylady. Qazaq eliniń birliginiń qalyptasýy men órkendeýi dəstúrli ulttyq tərbıe men rýhanı qundylyqtarmen sabaqtasqan túrde júzege asady. Sol sebepten de jastardyń boıyna qazaqı qundylyqtardy sińirip, qazirgi jahandyq damý jaǵdaıynda olardy batys mədenıetiniń negizinen alystatyp, ózimizdiń rýhanı baı muramyzdyń qundylyqtary turǵysynan tərbıeleý - alda turǵan basty mindetterdiń biri. Elbasymyz jarııalaǵan «Máńgilik el» ıdeıasynyń kózdegeni de osy bolatyn, ıaǵnı, tól dástúrimizdi, ádebıetimiz ben mádenıetimizdi jańǵyrtý, dinimiz ben tilimizdi órkendetý.
«Máńgilik el» ıdeıasyn júzege asyryp, odan ári damytatyn jastar bolǵandyqtan olar eń aldymen bilimdi, ulttyq qundylyqtar men zamanaýı ıgilikterdi óz boıyna biriktirip, ushtastyra bilgen, óz eliniń naǵyz janashyr azamattary retinde qalyptasýǵa talpynýy kerek. Memlekettiń osy baǵytta atqaryp jatqan izgi jumystary az emes, solardyń biri osy - «Máńgilik el» ıdeıasy.
Sonymen qatar Elbasy N.Nazarbaev «Máńgilik el» ıdeıasyn Qazaqstan halqynyń jarqyn bolashaǵy úshin qabyldaǵan óte mańyzdy jáne tarıhı mánge ıe qujat «Bes ınstıtýtsıonaldy reformany júzege asyrýǵa baǵyttalǵan naqty júz qadam» atty baǵdarlamanyń ıdeologııalyq negizi etip aldy. Mundaǵy «Birtektilik pen birlik» reformasynda «Máńgilik el» patrıottyq aktisi jobasyn ázirleý, Qazaqstan halqy Assambleıasynyń «Úlken el - úlken otbasy» keń kólemdi jobasyn ázirleý jáne júzege asyrý, azamattyq birtektilikti nyǵaıtýdyń «Meniń elim» ulttyq jobasyn ázirleý jáne júzege asyrý, «Nurly bolashaq» ulttyq jobasyn ázirleý jáne júzege asyrý, t.b. naqty qadamdar júzege asyrý kózdeldi.
Qazaqstan taǵdyry úshin, ótken ata-babalar men bolashaq urpaq aldynda eń baǵaly qundylyǵymyz - egemendigimizdi saqtap, muratymyzǵa aınalǵan «Máńgilik el» bolý ıdeıasyn júzege asyrý jolynda aıanbaı eńbek ete bileıik!
