MÁMS: bir jylǵa aldyn ala tólem jasaý qalaı júzege asady jáne ol kimderge arnalǵan
- Keıingi 12 aıda mende MÁMS jarnalary tólendi, mártebem saqtandyrylǵan. Aldaǵy jylǵa jarna tóleýim mindetti me, álde olardy aı saıyn tóleı alamyn ba?
- Siz endi jarnalardy ózińizge yńǵaıly túrde tóleı alasyz: aı saıyn, toqsan saıyn júıeli túrde tóleýdi jalǵastyra alasyz nemese 12 aıǵa birden tóleı alasyz.
- Eger men MÁMS-ke eshqashan jarna tólemegen bolsam, ıaǵnı mende birde-bir tólem joq, sáıkesinshe mártebe de joq. Osy múmkindikti paıdalanyp, aldaǵy 12 aıǵa tólem jasaı alamyn ba, álde aldyńǵy tólenbegen kezeńdi óteýim kerek pe?
- Aldyńǵy tólenbegen kezeńdi óteýdiń qajeti joq. Bul norma siz sekildi azamattarǵa MÁMS júıesine «aýyrtpalyqsyz» kirýge kómektesýdi maqsat etedi. Siz aǵymdaǵy aıǵa jáne aldaǵy 12 aıǵa jarna tóleý arqyly 3 jumys kúni ishinde saqtandyrý mártebesin ala alasyz.
- Eger men MÁMS jarnalaryn kezeń-kezeńmen tólesem, biraq tólenbegen kezeńder saldarynan qazirgi kezde saqtandyrylmaǵandyqtan, jarnalardy bir jyl buryn aldyn ala tólep, mártebe ala alamyn ba, álde maǵan aldymen buryn tólenbegen aılardy jabý qajet bola ma?
- Sizde eki nusqa bar. Birinshisi, barlyq ótkizip alǵan kezeńderdi ótep, áldeqaıda az soma tóleý jáne ári qaraı saqtandyrý mártebesinde qalý úshin MÁMS-ke aı saıyn tólem jasaý. Ekinshi nusqa, ótken kezeńdi tólemeı, bir jylǵa aldyn ala jarna tóleý.
- Eger men osy jyldyń qyrkúıeginen bastap jańa tólem ádisin qoldanýdy uıǵarsam, onda men jarnalardy qaı kezeńge tóleýim kerek - 2023 jyldyń tamyzyna deıin be?
- Zań normasynda tólemder aldaǵy kezeńder úshin jasalýy kerek dep kórsetilgen. Qyrkúıek aǵymdaǵy kezeń bolyp sanalady. Tıisinshe, bir jylǵa mártebe alý úshin siz jarnany 2022 jyldyń qazany men 2023 jyldyń qyrkúıegi aralyǵyna tóleýińiz kerek. Eger siz 2022 jyldyń qyrkúıegi men 2023 jyldyń tamyzy aralyǵyna tóleseńiz, sizge mártebe berilmeıdi, óıtkeni aǵymdaǵy aı tólemge kirmeıdi. Tıisinshe, júıe tólemdi tek 11 aıǵa eskeredi.
- Men aldaǵy 12 aı úshin tólem jasadym, maǵan 2023 jyldyń qyrkúıegine deıin mártebe berildi. Eger men osydan keıin jarna tóleýdi toqtatsam, mártebem saqtala ma?
- BJT tóleýshilerden basqa tóleýshilerdiń barlyq sanattarynda saqtandyrý mártebesi MÁMS-ke sońǵy tólem tólengennen keıin 3 aı boıy saqtalady. Sońǵy tólem 2023 jyldyń qyrkúıeginde boldy delik, demek saqtandyrylýdyń shartty mártebesi 23 jyldyń jeltoqsanyna deıin saqtalady. Biraq, osy kezeńde sizdiń qaryzyńyz jınaqtalatynyn túsinýińiz kerek, bolashaqta mártebeńizdi saqtaý úshin ony óteý kerek bolady.
- Men tólem jasaýdy toqtattym, mártebem 3 aı boıy saqtaldy, sodan keıin joıyldy delik, men ótken aılar úshin qaryzdy tóleýim kerek pe, álde aldyn ala bir jylǵa jarna tólep, saqtandyrylǵan mártebeni taǵy «satyp ala» alamyn ba?
- Eger Siz jarnany bir jylǵa aldyn ala tóleseńiz, onda ótken kezeńdegi bereshek eskerilmeıdi. Biraq, bul jerde mártebe tek bolashaq kezeńge taǵaıyndalǵanyn eskerý kerek. Mártebeni qazir alý úshin sizge MÁMS-ke aǵymdaǵy aı úshin de aqy tóleý qajet.
- Jyl saıyn AEK jáne ETJ mólsheri ózgerip otyrady, derbes tóleýshiler úshin medıtsınalyq saqtandyrý jarnalarynyń mólsheri sońǵysyna baılanysty bolady. Kelesi jyly eń tómengi jalaqyny 70 myń teńgege deıin ulǵaıtý týraly jarııalandy. Tıisinshe, MÁMS jarnalarynyń mólsheri ózgerýi kerek. Men osy ózgeristerdi eskere otyryp tólem jasaýym kerek pe, álde qazirgi mólsherlemeler boıynsha tóleýime bola ma?
- Tólemderdiń mólsheri belgili bir qarjy kezeńinen bastap, ádette 1 qańtardan bastap belgilenedi. Qazirgi ýaqytta derbes tóleýshiler 60 myń teńgeniń 5%-yn tóleıdi, bul – 3 000 teńge. Tıisinshe, eger siz kelesi jylǵa osy jyly jarna tóleıtin bolsańyz, jarnalardyń qoldanystaǵy mólsherine qaraı aýdarasyz. Eger siz 2021 jyly ótkizip alǵan aılardy tólegińiz kelse, onda siz 2 125 teńgeden tóleısiz, óıtkeni sol kezde ETJ mólsheri 42 500 teńge deńgeıinde bekitilgen. Eger siz MÁMS-ke jarnalardy 2023 jyldan bastap tóleıtin bolsańyz, onda jarna mólsheri basqa bolýy múmkin.
- Eger men MÁMS-ke jarnany 1 jylǵa aldyn ala tólep, sodan keıin jeńildigi bar sanatqa kóshsem, tólengen somadan aıyrmany qaıtara alamyn ba?
- Joq, bul tólemderdi qaıtarýǵa bolmaıdy, óıtkeni olar artyq nemese qate tólengen dep sanalmaıdy. Alaıda, ár jaǵdaıdy jeke qarastyrýǵa bolady. Adam bir kezeńde jarnany eki ret tólegen nemese tólem jasaý kezinde qandaı da bir qate jibergen bolýy múmkin, mysaly JSN-di durys kórsetpegen shyǵar. Mundaı jaǵdaılarda «Azamattarǵa arnalǵan úkimet» memlekettik korporatsııasyna ótinish jazyp, qarajatty qaıtarý úshin rastaıtyn qujattardy qosa berýge bolady.
- Eger men jeńildik sanatynda bolsam, sodan keıin odan shyqsam, men mindetti túrde bir jylǵa aldyn ala jarna tóleýim kerek pe, álde aı saıyn tólem jasaı alamyn ba?
- MÁMS-ke jarna tóleý mindeti zańmen bekitilgen, biraq tólem ádisin adam ózi anyqtaıdy. Bul jaǵdaıda birneshe nusqa bolýy múmkin.
Birinshi. Eger siz bir jyldan astam ýaqyt boıy úzilissiz jeńildik sanatynda bolsańyz jáne memleket siz úshin shegerim jasaǵan bolsa, jeńildik mártebesinen shyqqannan keıin siz únemi tólemder jasap, saqtandyryla alasyz.
Ekinshi. Eger sizdiń jeńildik mártebeńiz bir jyldan az ýaqyt ishinde belsendi bolsa jáne oǵan kirgenge deıin tólenbegen aılar bolsa, siz mártebeni alý úshin dereý qaryzdy tólep, únemi aýdarymdar jasaýdy jalǵastyra alasyz nemese aǵymdaǵy aı men kelesi 12 aıdaǵy jarnalardy tóleı alasyz. Eger siz jarnalardy kelesi jylǵa ǵana tóleıtin bolsańyz, onda siz birden emes, kelesi aıdan bastap qana saqtandyrylǵan mártebesine ıe bolasyz.
- Eger men BJT tóleýshi bop, qyrkúıek aıyna jarna tólengen bolsa, bir jylǵa mártebe ala alamyn ba?
- Bul mehanızm tek derbes tóleýshiler úshin qarastyrylǵan. Siz tóleýshilerdiń osy sanatyna ońaı aýysa alasyz, sodan keıin bir jyldaǵy mártebe sizge qoljetimdi bolady. Eger siz BJT tóleýshi sanatynda qalǵyńyz kelse, aldaǵy kezeńderge tólemder jasaı alasyz, biraq tek osy jyldyń sońyna deıin ǵana.
Nelikten? Birinshiden, kelesi jyldan bastap biryńǵaı jıyntyq tólem mólsheri ózgerýi múmkin. Ekinshiden, azamattardyń keıbir sanattary – býhgalterlik esep nemese aýdıt, saqtandyrý qyzmeti salasynda jáne quqyq, ádilet jáne sot tóreligi salasynda konsýltatsııalyq, marketıngtik qyzmetter kórsetetinder BJT tóleýshiler qatarynan shyǵarylady.
Búgingi tańda Salyq kodeksiniń 774-babyna sáıkes, biryńǵaı jıyntyq tólemdi sheteldik azamattar, jumyskerler, jeke kásipkerler, jeke praktıkamen aınalysatyn adamdar, azamattyq-quqyqtyq sıpattaǵy sharttar boıynsha jumyskerler, sondaı-aq kommertsııalyq jyljymaıtyn múlikti jalǵa beretinder tóleı almaıdy.
- Taǵy neni bilý mańyzdy?
- Tólemderdiń bolýy jáne bir jylǵa mártebe berý týraly aqparatty saqtandyrý mártebesin tekseretin tásildermen – Qoldau 24/7 mobıldi qosymshasy nemese Telegram SaqtandyrýBot arqyly alýǵa bolady.
Tólemder men mártebe týraly resmı qujatty «Mindetti áleýmettik medıtsınalyq saqtandyrý júıesine medıtsınalyq kórsetiletin qyzmetti tutynýshy retinde qatysý týraly jáne aýdarymdardyń jáne (nemese) jarnalardyń aýdarylǵan somalary týraly aqparat usyný» memlekettik qyzmeti arqyly eGov.kz elektrondyq úkimet portalynan alýǵa bolady.
Buǵan deıin habarlaǵanymyzdaı, bıyl 5 qyrkúıekten bastap MÁMS júıesine qatysýdyń jańa tetigi iske qosyldy.
