Maman saýda ortalyqtarynda ornatylǵan Wi-Fi jelilerin paıdalanbaýǵa keńes berdi

ASTANA. KAZINFORM — Bas prokýratýranyń dereginshe, 2025 jyldyń alǵashqy segiz aıynda elde 14 myńnan astam ınternet-alaıaqtyq faktisi tirkelgen. Al jalpy shyǵyn 6 mlrd teńgeden asty.

Internet-alaıaqtary qandaı tásilderdi jıi qoldanady? Olardan qalaı qorǵaný kerek? «Búgin LIVE» baǵdarlamasyna suhbat bergen ІT mamany jaýap berdi.

— Eń kóp taraǵan alaıaqtyqtardyń biri — call-center qyzmeti. ıAǵnı alaıaqtar sizge ne týystaryńyzǵa belgili bir uıymnan habarlasýy múmkin. Túrli jaǵdaılardy aıtyp, máseleniń aldyn alý úshin kod suraýy yqtımal. Ondaı kodtardy eshqashan aıtýǵa bolmaıdy. Óıtkeni qandaı da bir resmı uıymnyń qyzmetkerleri sizge WhatsApp, Telegram ne jaı qońyraý shalý arqyly kod suramaıdy. Bul tıisti memlekettik qosymshalarda ǵana atqarylatyn jumys, — deıdi Ǵalıjan Tolybaev.

Maman túrli saýda ortalyqtarynda ornatylǵan Wi-Fi jelilerin paıdalanbaýǵa keńes berdi.

— Ekinshi keń taraǵan túri — túrli saýda oryndaryndaǵy jalǵan Wi-Fi jelileri. Kúmándi ınternet jelilerine kirmeýge tyrysý kerek. Mysaly, belgili bir saýda ortalyǵynda túrli ashyq Wi-Fi jelileri tur delik. Olar alaıaqtardyń ornatqan ınternet jelisi bolýy múmkin. Sol arqyly sizdiń baılanys nómirińizdi nemese telefonyńyzdaǵy, kompıýterińizdegi derekterge qol jetkizýi múmkin. Mundaı jaǵdaıdyń aldyn alý úshin eń birinshi kezekte qurylǵyńyzǵa antıvırýs qoıý kerek. Ol mundaı qaýipten 80 paıyz qorǵaıdy, — deıdi stýdııa qonaǵy.

Keń taraǵan ınternet-alaıaqtyqtyń taǵy bir túri — fıshıng. Ǵalıjan Tolybaev bul tásildiń qalaı jumys isteıtinin túsindirdi.

— Alaıaqtar túrli tanymal ári senimdi saıttardyń analogyn jasaıdy. ıAǵnı sol Kaspi syndy saıttardy tolyq kóshirip, atyna deıin uqsatyp qoıady. Sol arqyly sizge «Kaspi sizge 200 myń teńge jiberdi» dep silteme jiberýi múmkin. Ondaı siltemege múlde kirmeý kerek. Jalpy siltemelerdiń bárine kire bermeýge tyrysý kerek. Kúmándi siltemelerdi mindetti túrde tekserý qajet, — deıdi ol.

Tsıfrlyq dáýirde jasandy ıntellekt te alaıaqtardyń tıimdi quralyna aınaldy.

— Qazir JI qarqyndy damyp kele jatyr. Sizdiń týysyńyzdyń daýysyn da aınytpaı qaıtalaı alady. Qazir ınvestıtsııa týraly jarnama halyq arasynda tarap ketti. Olar tanymal adamnyń atynan «osyndaı saıtqa kirip, tirkelińizder, 300 ese paıda kóresizder, 1 aıda mıllıarder bolasyzdar» degen ótirik aqparattardy jarııalaıdy. Mundaı mıǵa syımaıtyn aqparattarǵa aldanbaý kerek. Bul dıpfeık dep atalady. ıAǵnı belgili bir adamdy JI arqyly tolyqtaı kóshirý, — deıdi maman.

Stýdııa qonaǵy alaıaqtarǵa aldanǵan jaqynynyń oqıǵasyn bólisti.

— Alaıaqtyqtyń taǵy bir tásiline jaqynda tanysym aldandy. Oǵan kútpegen jerden jetkizý qyzmeti arqyly gúl kelgen. Artynan call-center habarlasyp, gúldiń qate mekenjaıǵa ketkenin habarlap, keshirim suraǵan. Solaı basqa mekenjaıǵa alyp ketetinderin aıtqan. Ol úshin tanysymnan kod suraıdy. Al qyz eshteńeden kúdiktenbeı, kodty aıta salǵan. Solaı aqshasynyń bárinen aıyrylyp qaldy, — deıdi Ǵalıjan Tolybaev.

Eske sala keteıik, Pavlodar qalasynda turatyn jyldar boıy bankte jınaǵan qarajatynan bir sátte aırylyp qala jazdaǵan. Ony sheshýshi sátte qurbysynyń qyraǵylyǵy qutqaryp qaldy.