Made in KZ: Qazaqstandyq ǵalym otandyq drondardy jasap shyǵarmaq

ASTANA. KAZINFORM — Elimizde dron salasyn ǵylymda qoldanýǵa tyrysyp júrgen zertteýshi, alǵashqy ǵalymnyń biri turady. «Qazaq dron qyz» atanyp ketken Zarına Qutpanova «Búgin LIVE» baǵdarlamasyna suhbat berip, ózi zerttep júrgen salanyń qyr-syryn aıtyp berdi. 

— Meniń PhD taqyrybym osy salaǵa baılanysty bolǵandyqtan, ony zertteı bastadym. Bul on shaqty jyl buryn aldyma kelgen taqyryptardyń biri. Ol kezde bizdiń elimizde kompanııalar óte sırek boldy jáne drondy qoldanatyn adamdar az edi. Sol ýaqyttan bastap ártúrli elderge baryp, tálim-tárbıe alýǵa umtyldym. Úndistan, Qytaı, Koreıa memleketterinde ártúrli sabaqtardy ótip, daıyndaldym, — deıdi ǵalym.

Drondardy qalaı durys paıdalaný kerektigin úıretip júrgen arý ne sebepti dál osy salany tańdaǵanyn aıtyp berdi.

— Bári «Nege mýzyka emes? Nege basqa sala emes? Dál osy drondy tańdadyń?» dep suraıdy. Biz úıde 2 qyzbyz. Sol sebepti men ákemniń úlken uly sııaqty boldym. Kóliktiń qosalqy bólshekterin jınap, shashý sııaqty jumystardy jaqsy isteıtinmin. Sol ýaqyttan bastap osyndaı tehnıkalyq mamandyqqa qyzyǵa bastadym. Sóıtip, avtomattandyrý jáne basqarý salasyn oqyp bitirdim. Bul sala maǵan kishkentaı kezimnen beri óte qyzyqty. Ol úshin ákeme rahmet aıtamyn, — deıdi ol.

Ǵalym óz shákirtterimen birge otandyq ushqyshsyz ushý apparattaryn jasap jatyr. Onymen qoımaı, jańa tehnıkany túrli salalarda tıimdi paıdalaný joldaryn da aldyna basty maqsat etken.

— Qazirgi ýaqytta biz oqýshylarymmen birge otandyq drondardy jasap jatyrmyz. Ony jeke bıznes ıdeıa retinde jetildirý ústindemiz. Biz drondardy jasap shyǵaramyz, shetelderden de túrli tehnıkalar alyp kelemiz. Biraq ony kim qoldanady? Bizde drondardy qoldanatyn maman jetispeıdi. Bul — bizdiń adamdar bilmegennen emes, jalpy bul sala endi damyp kele jatqandyqtan. Meniń negizgi maqsatym — drondardy qalaı basqarý kerektigin, pýltti basqara otyryp A pýnktinen V pýnktine qalaı barýǵa bolatynyn adamdarǵa úıretý, — deıdi dron qyz.

Ol mundaı qurylǵylardy qalaı tıimdi qoldanýǵa bolatynyn da túsindirdi.

— Biz drondardy sý tasqyny, órt sekildi tótenshe jaǵdaılarda paıdalana alamyz. Máselen, sý tasqyny kezinde sýdyń tereńdigi, odan qansha adam zardap shekti, jaqyn mańdaǵy ahýal qandaı — bárin qashyqtan anyqtaı alamyz. Odan bólek, kún panelderiniń de jumysyn baqylaı alamyz. Qaı kún paneli qansha ýaqytta isten shyǵýy múmkin, qandaı aqaýlary bar, onyń qaı uıashyǵyn aýystyrý kerek degen sekildi máselelerdi bile alamyz. Eger adam óz aıaǵymen júrip, 1 gektar jerdegi kún panelderin tekserer bolsa, bul óte uzaq ýaqytty alady. Al drondarmen óte yńǵaıly. Odan bólek, joǵary voltty elektr jelileriniń symdarynda qandaı aqaýlyqtar baryn jerde otyryp-aq tekserýge bolady. Sondaı-aq munaı salasynda drondar qarqyndy qoldanylyp jatyr. 200 kılometr munaı qubyryn zerttep shyǵý úshin úlken brıgada qajet. Al ony 1 ǵana dronnyń kómegimen anyqtaýǵa bolady, — deıdi maman.

Alaıda jumysyńyzdy jeńildetýge kez kelgen dron jaramaıdy. Olardy da óz keregińizge saı etip tańdaýyńyz qajet.

— Keıbir adamdar 10 myń teńgege dron satyp alyp, bárin baqylaı alamyn dep oılaıdy. Biraq drondar túr-túrge bólinedi. Túrli sensorlarmen jabdyqtalǵan, termodatchıgi bar ushý qurylǵylary bar. Eń aldymen dron sizge qandaı maqsatta kerektigin anyqtap alý qajet. Vıdeo túsirýge arnalǵan qarapaıym drondar Astananyń jeline shydas bermeı jatady, — deıdi ol.

Drondy satyp alyp, ony basqarýdy úırengenmen, másele bitpeıdi.

— Ol drondy alǵannan keıin de kez kelgen jerde usha almaısyzdar. Elimizdiń megapolısterinde drondardy ruqsatsyz ushyrýǵa bolmaıdy. Jáne ushqyshsyz ushý apparattaryn basqarý úshin sizge kádimgi júrgizýshi kýáligi sekildi arnaıy ushqyshtyń kýáligi qajet. Odan keıin sizder satyp alǵan drondaryńyzdy tirkeýlerińiz kerek. Jáne drondy ushyrǵylaryńyz keletin aımaqtardyń koordınatalaryn belgilep, jiberip otyrasyzdar.

Aıta keteıik, Tótenshe jaǵdaılar mınıstrligi kópqabatty úılerdiń qaýipsizdigin dron arqyly baqylamaq.

Odan bólek, BQO-da ulymen birge adasyp ketken áıel dronnyń kómegimen tabyldy.