LRT ıgiligin elordalyqtar qashan kóredi – Astana ákiminiń suhbaty

ASTANA. KAZINFORM – Elordada mektepter men balabaqshalardaǵy oryn tapshylyǵy qashan joıylmaq? Turǵyn úı qurylysy salasynda qandaı tyń tetikter engizildi? LRT ıgiligin elordalyqtar qashan kóredi? «Jibek joly» telearnasyndaǵy «Ýáde» baǵdarlamasyna suhbat bergen Astana qalasynyń ákimi Jeńis Qasymbek osy saýaldarǵa tushymdy jaýap berdi.

Elordada jylyna 35 myńǵa deıin sábı dúnıege keledi

- Qala kúnde ózgerip jatyr. Eń basty másele – bul qalada turatyn turǵyndardyń sany. Kúnde ósip jatyr. Mysaly, byltyrmen salystyrǵanda bıyl 1,5 mln adam elordada turatyndyǵy jaıly resmı aqparat shyqty. 1,5 mln adam – bul resmı tirkelip, qalada turatyndar. Al kúndelikti mıgratsııany sanasaq, qosymsha 200 myń adam bar. Sodan keıin qurylys qyzatyn jaz mezgilinde tirkelmeı jumys isteıtin azamattardy sanaǵanda qalada 1 mln 700 myń, 1 mln 800 myń adamǵa jetedi. Bul qala aldyna erekshe talaptardy qoıady, - dedi suhbat barysynda qala basshysy.

Onyń atap ótýinshe, osy jyldyń basynda Astananyń 2035 jylǵa deıingi bas jospary ázirlendi. Bul qujat aldaǵy 10 jyldyń ishinde elorda turǵyndary qosymsha 1 mln adamǵa artatyndyǵy eskerile otyryp ázirlengen. Mejeli jylda elordalyqtardyń sany 2,5 mln adamǵa jetpek. Munan bólek, «Astananyń mártebesi týraly» zań jobasy Parlament qaraýynda jatyr. Jospar boıynsha jyl sońyna deıin Parlamentten shyǵyp, Prezıdent Ákimshiligine barýy tıis.

«Búginde elordada 50 myńǵa jýyq otbasy páter kezeginde tur. Olardyń qatarynda kópbalaly otbasylar, jetim balalar, múgedekter, zeınetke shyqqan adamdar bar. Osy máseleni sheshý úshin «Otbasy» bankpen jumys júrgizilip jatyr. Osy bankpen atalǵan sanattaǵy adamdarǵa kómek kórsetýge múmkindik ashyldy», - dedi ol.

Mekteptegi oryn tapshylyǵy qashan sheshiledi

Onyń atap ótýinshe, dúnıege keletin balalardyń da sany ósip keledi. Jyl saıyn elordada 30-35 myń bala dúnıe esigin ashady.

- Máselen, bıyl oqý jylynyń basynda 1 synypqa baratyn bala sany 28 myńǵa jetti. Al mektep bitirgen túlekter sany – 10 myń. Aıyrmashylyǵy – 18 myń bala. 18 myń oqýshyǵa kem degende 10-15 jańa mektep kerek. Mektep salý bir problema, al pedagogterdi daıyndaý kelesi úlken másele. Sondyqtan osyndaı máseleler kúndelikti týyndaıdy. Áleýmettik ınfraqurylym, ınjenerlik ınfraqurylym bar. Qala ósip jatyr, damyp keledi. Sol sebepti problemalar da ózgeredi. Bir problema sheshilse, basqa másele týyndaıdy, - dedi ol.

Qala basshysynyń dereginshe, bıyl 15 jańa mektep paıdalanýǵa berildi. Jyl sońyna deıin taǵy 8 mektep oqýshylardy qabyldaıdy. 24 mekteptiń 15-i – jaıly mektep.

- Memleket basshysynyń «Jaıly mektep» baǵdarlamasynyń arqasynda 15 mektep Úkimet kómegimen salyndy. Jergilikti bıýdjetten 4 mektep, al qalǵany – jekemenshik bilim ordalary. Kelesi jyly keminde 15 mektep salamyz dep josparlap otyrmyz. Qaıtarylǵan qarajat esebinen kelesi jyldyń sońyna deıin jalpy 15 mektep paıdalanýǵa beriledi, - dedi Astana ákimi.

Onyń dereginshe, qalada 8 úsh aýysymdy, tipti 5,5 myń bala oqıtyn mektepter bar. Bıyl 5 mekteptegi másele rettelip, kelesi jyly problema tolyq sheshiledi.

- Kelesi jyly qalada úsh aýysymdy mektep bolmaıdy, ýáde beremin, - dedi Jeńis Mahmuduly.

Mektepterde pedagog tapshy

Jeńis Qasymbek mektep problemasymen qatar balalarǵa bilim beretin pedagogter máselesi de ótkir turǵanyn jasyrmaıdy. Máselen, bıyl paıdalanýǵa berilgeni bar, beriletini bar 24 mektepke keminde 3 myń pedagog kerek. Al Astanada pedagogtardy, ásirese fızıka, matematıka syndy pán muǵalimderin daıyndaıtyn oqý oryndary joq.

- Sondyqtan Prezıdent byltyr osy máseleni sheshý úshin Úkimetke arnaıy tapsyrma berdi. Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıteti Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetimen birlesip, fılalyn ashty. Bıyldan bastap 1 kýrsqa qabyldady. Sonymen qatar Pedagogıkalyq ýnıversıtet ashyldy. Astana ákimdigi jylyna 1 myń grant beredi. Bul basqa óńirlermen salystyrǵanda 5-6 ese kóp. Bizde tapshylyq bar. Basqa óńirlerden de jas pedagogterdi tartyp jatyrmyz. Elordada pedagog mamandaryn daıyndaıtyn joǵary oqý oryndaryn ashýǵa esh shekteý joq. Óıtkeni, suranys bar. Elordadaǵy joǵary oqý oryndarynyń da muǵalimder daıyndaıtyn fakýltetter ashýyna bolady, - dedi elorda ákimi.

Elordada memlekettik balabaqshalar salynady

Astana basshysynyń aıtýynsha, bıyl qalada 10 memlekettik balabaqshanyń qurylysy bastaldy. Onyń úsheýi kelesi jyldyń 1-toqsanynda paıdalanýǵa berilmek. Jalpy, 2017 jyldan beri alǵash ret jergilikti bıýdjet qarajaty esebinen memlekettik balabaqshalar salý qolǵa alynyp otyr. Al buǵan deıin tek jekemenshik balabaqshalar paıdalanýǵa berilip kelgen edi.

- Olarda balaǵa 1 aıǵa tólenetin soma ár otbasynyń bıýdjetine aýyrtpalyq salyp keldi. Keminde 50 myńnan bastalyp, 150-200 myńǵa deıin jetedi. Mundaı somany kez kelgen otbasy kótere almaıdy. Sondyqtan ákimdik 250-300 balaǵa shaqtalǵan 10 balabaqsha qurylysyn bastap otyr. Qurylystary 1 jyldyń ishinde bitedi. Odan keıin taǵy 10 balabaqsha qurylysyn bastaý josparlanǵan, - dedi qala basshysy.

Qurylys salasyndaǵy ózgerister

Jeńis Qasymbektiń málimetinshe, qalaǵa keletin ınvestıtsııanyń jartysy qurylys salasyna tıesili. Sondyqtan búginde ázirlenip jatqan jańa Qurylys kodeksi elorda úshin de asa mańyzdy qujat.

- Qazaqstan boıynsha jyl saıyn 15 mln sharshy metr turǵyn úı salynsa, onyń keminde 4 mln sharty metri elordaǵa tıesili. Munan bólek, qalada jumys isteıtin azamattardyń úshten biriniń qurylys salasyna qatysy bar», - dedi ol.

Elorda ákimi turǵyn úılerdi ruqsatsyz jáne tıisti qujatsyz salý durys emestigin aıtady. Óıtkeni sapasyna, úleskerlerge qatysty máseleler týyndaıdy. Naqty mysal, osyǵan deıin turǵyn úıge 100 paıyz qarajatyn quıǵan úleskerlermen baılanysty problemanyń eki tolqyny oryn aldy.

- Resmı derekke sáıkes, byltyr elordada 4 myńnan astam úlesker boldy. Osy aıdyń ortasynda olardyń sońǵylaryna páterleriniń kiltin tabystaımyz dep josparlap otyrmyz», - dedi ol.

Onyń aıtýynsha, byltyr elordaǵa qatysty birqatar qujat qabyldandy. Máselen, qazirgi ýaqytta qalanyń jasyl jarǵysy bar. Atalǵan qujatqa sáıkes, qurylysshylar dendrojospardy ákimdikpen kelisedi jáne odan aýytqymaı úıdi tapsyrady. Dendrojosparda qandaı tal egetindigi, mindetti túrde 3 jyl kútip ustaýy kórsetilgen. Eger tal bir jyldan keıin qýrap qalsa, ornasyna basqa tal egýge mindetti.

- Úsh jyldan keıin múlik ıeleri birlestigine nemese aýdanǵa tapsyrady. Ótken jyly kóp qurylys kompanııasy munymen kelispegen. Sonymen qatar parkıngsiz birde-bir jobany qabyldamaımyz. Qandaı sanatta bolsa da mindetti túrde parkıngi bolýy shart. Úıdiń astynda bolmasa, onda janynan kópqabatty parkıng salady. Mundaı shart oryndalmaǵan úıler qabyldanbaıdy, - dedi Jeńis Qasymbek.

«Elorda qurylys» kompanııasy taratylady

- Kezinde arnaıy qurylǵan «Elorda qurylys» kompanııasy bar. Kelesi jyly biz ol kompanııany taratamyz. Kelesi jyldan bastap Úkimet bul máselelerge (úleskerler máselesi) jaýapty bolmaıdy. Ózderi jaýapty bolady. Máselen, men qurylys kompanııasymyn, siz qalanyń turǵynsyz. Siz menen páterdi satyp alasyz. Ol ekeýimizdiń qarym-qatynasymyz. Kelisimshart bar. Sol kelisimshart boıynsha qurylys kompanııasy sizge 2 jyldyń ishinde páterdi tabystaýǵa mindetti. Al siz 2 jyldyń ishinde aqshasyn tóleısiz. Boldy. Arasynda memleket joq. Sondyqtan bolashaqta memleket bul máselege kirispeıdi jáne eshteńe tólemeıdi, - dedi elorda ákimi.

Osy oraıda qala basshysy Prezıdent tapsyrmasymen memleket elordalyq úleskerlerdiń 2 márte problemalaryn sheship bergenin alǵa tartady.

- Endi halyq ony túsinýi kerek. Basqasha bolmaıdy. Biraq, bul máseleni baqylaýda ustaý úshin zańdarǵa kóptegen ózgeris engizilip jatyr. Qurylys máselesin retteıtin zańǵa, qalanyń erekshe mártebesi týraly zańǵa birneshe ózgeris engizilýde. Bul qurylys salasyn erekshe baqylaýda ustaýǵa múmkindik beredi, - dedi Jeńis Mahmuduly.

LRT qurylysy qashan aıaqtalady

Onyń atap ótýinshe, LRT qurylysyn 6-7 qytaı kompanııasynan jasaqtalǵan konsortsıým salyp jatyr. Sonymen qatar Qazaqstannan da merdiger kompanııalar bar. Bıyl jobada 2,5 myń adam jumys istese, kelesi jyly olardyń sany 4,5 myńǵa jetedi. Onyń úshten biri – jergilikti azamattar.

- Bıyl estakadasyn tolyǵymen bitirdik. Kelesi jyly jazǵa deıin stansalaryn bitiremiz. Premer-mınıstr 1 aı buryn áýejaıdaǵy 101-shi stansany aralap kórdi. Ol stansanyń da qurylys jumystary bitti. Jalpy, osy jyly úsh stansanyń qurylysyn aıaqtaımyz dep josparlaǵan edik. 18 stansa josparlanǵan. Onyń bári kelesi jyldyń tamyz aıyna deıin daıyn bolady, - dedi Astana ákimi.

Jeńis Qasymbek qurylys barysynda týyndaıtyn problema da az emestigin jasyrmady.

«Máselen, aýa raıyna baılanysty qazir jumysshylar úsh aıǵa ketip jatyr. 3 aı tek stansalardyń, deponyń ishindegi jumystar júrgiziledi. Internette, áleýmettik jelide «jumysshylar joq, qurylys toqtap qaldy» dep jazyp jatyr. Ol aýa raıyna baılanysty jaıt. 15 poıyz keledi, alǵashqysy jazda jetkiziledi. Kelesi jyly qurylys tolyǵymen aıaqtalady jáne iske qosý men retke keltirý jumystaryn qarashada bastaımyz. Oǵan 3-4 aı kerek bolady. Bári durys bolsa, jyldyń sońyna deıin daıyn bolady», - dedi elorda basshysy.

Aldaǵy 2-3 jyldyń ishinde qalada 13 myń jataqhana ornyn ashý kózdelgen. Osy jyldyń sońyna deıin 4,5 myń oryn paıdalanýǵa beriledi. Jalpy, jataqhana orny elordadaǵy basty máselelerdiń biri emes.