Laıyqty eńbek ulttyq baǵdarlamasy jumysshyǵa abyroıly jáne ónimdi eńbek etý múmkindigin berýge baǵyttalǵan - A.Sarbasov
Sonymen qatar elimiz Halyqaralyq eńbek uıymymen tyǵyz qarym-qatynas ornatyp, birlese jumys isteýde. Osy oraıda QazAqparat tilshisi joǵaryda atalǵan uıymmen aradaǵy jumystardyń baǵyt-baǵdaryn bilý maqsatynda QR Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi Eńbek jáne áleýmettik áriptestik departamentiniń dırektory Ahmadı Sarbasovty áńgimege tartqan bolatyn.
- Ahmadı Ádiluly, bizdiń elimiz Halyqaralyq eńbek uıymymen yntymaqtastyq jelisi boıynsha qandaı jumystar júrgizýde?
- Qazaqstan 1993 jyldan beri Halyqaralyq eńbek uıymynyń múshesi ári eńbek salasyndaǵy negizgi quqyqtarǵa qatysty ustanymdardy HEU jarǵysyna sáıkes saqtaýǵa, árekettesýge jáne ómirde júzege asyrýǵa mindetteme alǵan. Elimizde halyqty eńbekpen, jumyspen qamtý jáne áleýmettik qorǵaý máseleleri boıynsha HEU-nyń mańyzdy tujyrymdamasy ratıfıkatsııalaǵan da bolatyn. Bul uıymmen yntymaqtasa jumys istegen jyldar ishinde eńbek qaýipsizdigi júıesin jetildirý, erkekter men áıelderdiń jumyspen qamtylý múmkindigin keńeıtý, áleýmettik suhbattastyqty nyǵaıtýǵa jáne áleýmettik áriptestik negizinde ujymdyq kelissózder júıesin damytý boıynsha birqatar is-sharalar uıymdastyryldy.
Myńjyldyqtyń damý maqsattaryna qol jetkizýde Damý maqsatynda kómek kórsetý jónindegi BUU-nyń Negizdemelik baǵdarlamasyn jáne jumys oryndary týraly HEU-nyń Jahandyq paktisiniń erejelerin júzege asyrý úshin Qazaqstanda 2010-2012 jyldarǵa arnalǵan Laıyqty eńbek baǵdarlamasy ázirlendi.
- Osy baǵdarlama týraly tarqatyp aıtyp berseńiz.- Baǵdarlamanyń úsh baǵyty, atap aıtqanda, halyqaralyq standarttarǵa sáıkes eńbek qatynastary salasyndaǵy máselelerdi retteý, erkekter men áıelderdiń eńbekpen tıimdi qamtylýyna jáne áleýmettik qorǵalýyna járdemdesý, úshjaqty yntymaqtastyqty jáne áleýmettik dıalogty odan ári damytý boıynsha alǵa qoıylǵan maqsattar men nátıjelerge qol jetkizý úshin qajetti basty ındıkatorlar, is-áreket sharalary jáne strategııasy naqty qurylǵan.
Birinshi basymdyqty júzege asyrý barysynda negizgi kúsh-jiger halyqaralyq standarttarǵa sáıkes eńbek qatynastary, áleýmettik qorǵaý jáne genderlik teńdik salasyndaǵy ulttyq zańnamany jetildirýge baǵyttalady. Erkekter men áıelderdiń eńbekpen tıimdi qamtylýy kózdelgen ekinshi basymdyqty júzege asyrý aıasynda Jumys oryndary týraly Jahandyq paktini ilgeriletý, jumyspen qamtý saıasatyn jáne áleýmettik qamtamasyz etýdiń ulttyq júıesin, sondaı-aq eńbekti qorǵaýdy basqarý júıesi men kóshi-qon zańnamasyn jetildirý boıynsha is-sharalar uıymdastyrylatyn bolady.
Al úshjaqty yntymaqtastyqty jáne áleýmettik dıalogty odan ári damytý atty úshinshi basymdyqty júzege asyrýdaǵy negizgi is-sharalar bıznestiń áleýmettik jaýapkershiligin joǵarylatýǵa, balalar eńbeginiń eń aýyr formalaryn túp-tamyrymen joıý salasyndaǵy áleýmettik áriptestikti nyǵaıtýǵa baǵyttalady. Sonymen qatar negizgi josparlanǵan sharalar HEU-nyń 9-konventsııasy úshin jaǵdaıdy saraptaýǵa jáne zerdeleýge baǵyttalǵan.
- Bizdiń ulttyq zańnamamyz HEU konventsııasyna qanshalyqty sáıkes keledi?
- Bul rette qazirdiń ózinde-aq HEU-nyń qatysýymen Qazaqstan Respýblıkasynyń Eńbek kodeksine ózgertýler ázirlengenin atap ótken oryndy. Zańnamany jaqsartý jáne eńbek ınspektsııalarynyń is júzindegi qyzmetterin HEU aýdıtiniń usynystaryna sáıkes keltirý boıynsha birlesken jumystar jalǵasýda. Sonymen qatar eńbekti qorǵaýdyń ulttyq júıesin reformalaýda HEU tarabynan eksperttik kómek kórsetilýi josparlanýda.
- Memleket basshysynyń «Bolashaqtyń irgesin birge qalaımyz!» atty Joldaýynda halyqty áleýmettik qorǵaýdyń jańa ádisteri jaıynda aıtylǵan. Bul ádister Ulttyq baǵdarlamada kózdelgen be?
- Joǵaryda atap ótkenimdeı, erkekter men áıelderdiń eńbekpen tıimdi qamtylýy negizdelgen ekinshi basymdyqty júzege asyrý aıasynda josparlanǵan negizgi sharalarda jumyspen qamtý saıasatyn jetildirý kózdeledi. Básekege qabiletti ulttyq sáıkestikti damytý jáne jahandaný turǵysynda bul sharalar ózin-ózi eńbekpen qamtyǵan halyqtyń qurylymy men jaǵdaıyn, halyqtyń maqsatty toptaryn, onyń ishinde áıelder men jastardy shaǵyn nesıelendirý tetikterin jetildirý týraly zertteýler júrgizýge baǵyttalatyn bolady. Kásipkerlik bilimge qol jetimdilik múmkindikterin keńeıtý, jastardy jumyspen qamtýǵa erekshe nazar aýdara otyryp, olardy oqytý jáne genderlik teńdikke qol jetkizý boıynsha keshendi túrli mindetterge baǵyttalǵan jańa tásilder usynylǵan.
- HEU elimizdegi eńbek zańnamasyn jetildirý jumystaryna qandaı qoldaý kórsetýde?
- Birinshi kezekte, uıymdardaǵy eńbekti qorǵaý jáne qaýipsizdigi boıynsha ishki baqylaý, eńbekti qorǵaýdy basqarý júıesin engizý jáne kásiporyndardaǵy qaýipsizdik jónindegi komıtetterdi uıymdastyrý máselelerinde QR Eńbek kodeksin jetildirý boıynsha jumystar júrgizý aıasynda konsýltatıvtik kómek kórsetedi.
Áleýmettik qamtamasyz etý, jalaqy óteý koeffıtsıentteri máselelerinde tehnıkalyq saraptama júrgizý jáne keńes berý, sonymen qatar aralyq kúnkóris mınımýmyn anyqtaý ádistemesin jetildirý máseleleri boıynsha tehnıkalyq keńes berý qarastyrylady. Jańa mindetterdi oryndaý úshin eńbekti qorǵaý boıynsha jumysshylardan ókilder daıyndaýǵa kómek berý maqsatynda Eńbekti qorǵaý jónindegi ulttyq ınstıtýtqa konsýltatıvtik qoldaý bildiredi.
Eńbekti qorǵaýdy basqarý júıesinde eńbek salasyndaǵy AQTQ/JQTB-tiń aldyn alý máselelerin engizý boıynsha jumystarda júrgizilýde. Úshjaqty áriptester HEU-men yntymaqtastyqta HEU-nyń «AQTQ/JQTB jáne eńbek salasy» praktıkalyq erejeler jıyntyǵynyń prıntsıpteri negizinde jumys oryndaryndaǵy AQTQ/JQTB-nyń aldyn alý boıynsha qyzmetterdi retteý tetikterin is-júzinde ázirlep, qoldanatyn bolady. Áleýmettik áriptestermen úshinshi basymdyqty júzege asyrýda HEU-nyń № 87, 98 jáne 135-shi konventsııalaryn júzege asyrý baǵytyndaǵy jumystar, sonymen qatar eńbek daýlaryn retteý salasyndaǵy saraptamalyq kómek berý jalǵasatyn bolady.
- Laıyqty eńbek ulttyq baǵdarlamasyn júzege asyrý aıasynda taǵy qandaı sharalardy júzege asyrý josparlanyp otyr?
- Áleýmettik áriptester uıymdarynyń áleýetin damytýǵa baǵyttalǵan, onyń ishinde 2008 jylǵy 12 jeltoqsanda Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti men respýblıkalyq jumysshylar birlestigi jáne respýblıkalyq jumys berýshiler birlestikteri arasynda qol qoıylǵan 2009-2011 jyldarǵa arnalǵan bas kelisimdi júzege asyrýǵa járdemdesý maqsatynda naqty is-sharalar qabyldanatyn bolady. Bul kelisimde HEU-nyń konventsııasyna jáne bıznestiń áleýmettik jaýapkershiligi týraly BUU-nyń jahandyq kelisimine sáıkes keletin ereje qoldanylǵan. Áleýmettik áriptesterge HEU-nyń №182-shi Konventsııasyn jáne balalar eńbeginiń eń aýyr formalaryn túp-tamyrymen joıý jumystaryndaǵy birlesken jospar boıynsha jumystar jalǵasady. Usynystar eńbek salasyndaǵy pandemııaǵa jan-jaqty qarsy turý, ıaǵnı negizgi quqyqtary men erkindikpen, genderlik teńdikpen, áleýmettik dıalogty nyǵaıtýmen, jumys oryndaryndaǵy pandemııaǵa qatysty táýekelderdiń aldyn alýmen, eńbekti qorǵaýdyń júıeli jáne perventıvti máselelerimen baılanysty negizgi ustanymdardy qamtıtyn ulttyq saıasaty qalyptastyrý múmkindigin keńeıtedi.
Osylaısha Laıyqty eńbek baǵdarlamasyn júzege asyrý aıasynda áleýmettik áriptestermen jáne HEU-men syndarly yntymaqtasý erkindik, teńdik, áleýmettik kepildik jáne adam abyroıyn qurmetteý jaǵdaıynda laıyqty jáne ónimdi eńbek etý múmkindigin jumysshylarǵa qurý nátıjesine qol jetkizýge múmkindik beredi.
- Subatyńyzǵa rahmet!