«Qyz alyp qashyp... qolǵa tústi» - respýblıkalyq basylymdarǵa sholý
«Jer sharyn qaýipsiz meken jasaıyq! 27-29 tamyz kúnderi Astanada, Semeı men Kýrchatov qalalarynda ıadrolyq qarýsyz álem qurýǵa arnalǵan halyqaralyq konferentsııa ótedi. Qylyshynan qan tamǵan keńestik ımperııanyń ozbyr saıasatynyń saldarynan qazaq jastaryn qyrǵynǵa ushyratqan jeltoqsan oqıǵasynyń azaly taby 1989 jyly Semeı ıadrolyq synaq polıgonyn jabýǵa baǵyttalǵan "Nevada-Semeı" qozǵalysynyń qurylýyna serpin bergen bolatyn»,-dep jazady «Egemen Qazaqstan» basylymy búgingi sanynda. Biraq Keńes ókimetiniń ortalyq bıligi Qozǵalys maqsatynyń oryndalýyna múmkindik bermedi. Ol arman tek egemendik alǵan 1991 jyly ǵana iske asty. El seniminiń arqasynda memleket tizginin qolǵa alǵan Nursultan Nazarbaev halqymyzǵa esepsiz radıatsııalyq náýbet ákelgen, jer asty men ústinde jáne atmosferada 40 jyl boıy 500-ge jýyq ıadrolyq tajal synaqtar ótkizilgen, ekologııalyq zardaby áli tolyq tyıylmaǵan Semeı ıadrolyq polıgonyn óktemshildikten áli aryla qoımaǵan burynǵy ortalyqtyń tegeýirindi qarsylyǵyna qaramastan, óz pármenimen jaýyp, onyń sońyn ala, el aýmaǵynda ornalasqan ıadrolyq zymyrandar júıesin joıýǵa da birden kirisken bolatyn. Bul jaı ǵana erlik emes, búkil álemniń sanasyn selt etkizip, kilt ózgertken, Elimiz ben Elbasynyń halyqaralyq arenadaǵy abyroıyn asqaqtatqan jáne ózge memleketterdiń ıadrolyq synaq polıgondarynyń birinen soń biriniń jabylýyna tikeleı yqpal etken, kúlli adamzat múddesinen shyǵyp, álem qaýymdastyǵynan jappaı qoldaý tapqan, úlgi bolarlyq aıbyndy erlik bolatyn. Bul jaıyndaǵy maqala «Bul - úlgi alarlyq aıbyndy erlik» taqyrybymen berildi.
Osy basylymda «Kóshe ataýlaryn birizdendirý máselesi sheshiletin ýaqyt jetti» atty maqala basyldy. Atap aıtqanda, Qazaqstan Respýblıkasy Mádenıet jáne aqparat mınıstrliginiń uıymdastyrýymen jáne Shyǵys Qazaqstan oblystyq tilderdi damytý basqarmasynyń uıytqy bolýymen Óskemende «Óńirlerdegi onomastıka máseleleri: kóshe ataýlary jazylǵan taqtaıshalardy birizdendirý» atty respýblıkalyq dóńgelek ústel ótkizildi. Onyń jumysyna belgili ǵalymdar, respýblıka, oblys, qalalyq onomastıka komıssııalarynyń músheleri, oblystardaǵy til basqarmalarynyń basshylary, onomastıka mamandary, sarapshylar, jergilikti atqarýshy bılik ókilderi qatysty.
«Búgingi dóńgelek ústeldi Astana nemese Almatyda ótkizbeı, elimizdiń shyǵysyndaǵy Óskemende ótkizýdiń máni tereńde jatsa kerek. Batys pen ońtústik, soltústikten kelip otyrǵan til mamandary, onomastıka salasynyń bilgirleri tabıǵaty tamyljyǵan ólkeniń adamdarymen jaqyn tanysyp, mundaǵy atqarylyp jatqan jumystardy óz kózderimen kórsin, pikir almassyn degen nıetten týǵan bastama. Aldaǵy ýaqytta da osyndaı paıdasy mol jıyndardy óńirlerde ótkizýdiń tıimdi jaqtary kóp bolady degen oıdamyn», - dedi jıyndy ashqan respýblıkalyq Til komıteti tóraǵasynyń orynbasary, fılologııa ǵylymdarynyń doktory, professor Sh.Qurmanbaıuly.
***
«Aıqyn» gazetiniń jazýynsha, Qostanaı óńirinde buryndary tek qana kınodan kóretin oqıǵa boldy. Qyz alyp qashqan aq «Djıp» kóligi jol polıtsııasy qyzmetkerleriniń talabyn oryndamaǵandyqtan, tártip saqshylary amalsyz qarýdy qoldanyp, kóliktiń dóńgelekterine atýǵa týra keldi. «Oqıǵa bylaı bolǵan. Іshki ister departamentiniń «102» jedel qyzmetine 23 jasar boıjetken bireýler sińilisin urlap, «Toıota» kóligimen alyp qashqandyǵy jóninde habarlaǵan. Іle-shala Qostanaı - Áýlıekól baǵytyndaǵy úlken jolǵa jol polıtsııasy tosqaýyl qoıdy. Shuǵyl izdestirý barysynda joǵaryda atalǵan 20 jasar qyzdy Áýlıekól aýlyna qaraı aq tústi kólikpen alyp qashqany anyqtaldy. Bul jaıynda tolyq bilgińiz kelse «Qyz alyp qashyp... qolǵa tústi» taqyrybymen berilgen materıaldy oqyńyz.
Osy basylymnyń jazýynsha, tamyzdyń 28-30 aralyǵynda Óskemende halyqaralyq ІІІ bal festıvali ótedi. Oǵan álemniń 16 elinen omartashylar keledi. Bul týraly Qazaqstannyń «Bal-ara» omartashylar odaǵynyń vıtse-prezıdenti Igor Rýkavıtsın habarlady. Festıval baǵdarlamasynda «Omartashylyqta ınnovatsııalyq tehnologııalardy paıdalaný jáne bal aralarynyń genoqoryn saqtaý» atty ǵylymı-tájirıbelik konferentsııa, dóńgelek ústelder, bal jármeńkesi ótedi.
***
Qazaqstan-Ózbekstan shekarasynda keptelip qalǵan júk kólikteriniń sany júzge deıin qysqardy. Qazaqstandyq taraptyń ótishini boıynsha ózbestan jaǵy bos jáne salmaǵy 40 tonnadan tómen kólikterge jol ashty, dep jazady «Ekspress-K» basylymy. Atap aıtqanda 1 shaqyrymnan astam qashyqtyqqa sozylǵan júk kólikteriniń keptelisi keden beketiniń aýdanynda oryn aldy. Bir aptaǵa jaqyn ýaqyt merziminde Qazaqstannan, Keden odaǵy men Eýropalyq odaq elderinen tasymaldaýshylar kórshi memlekettegi kólik zańnamasyndaǵy ózgeristerge baılanysty Ózbekstanǵa kire almaı álek boldy. Birinshi kezekte bul zańnama salmaǵy 40 tonnadan asatyn kólikterge baılanysty. Endi qazaqstandyq taraptyń ótinishi boıynsha kórshilerimiz taýary tez búlinetin kólikterdi de kezeksiz ótkize bastady.
