Qytaı tóraǵasy Mao Tszedýnnyń kómekshisi bolǵan Qasen general
Qytaı ortalyq halyq radıosy jáne Shynjań telearnasy "Baıterek" baǵdarlamasyndaǵy derekter boıynsha, Qasen Rústemuly Ybraıym 1921 jyly QHR Shyńjań ólkesi, Sháýeshek qalasynyń Qaraqabaq aýylynda ómirge kelgen. Qytaıdaǵy kóp derekterde onyń esimi Qasen Ybyraıym bolyp jazylyp júr. Atasy Ybraıym ótken ǵasyrdyń basynda Shyǵys Qazaqstan oblysy Úrjar aýdany Kóktýma aýylynan Qytaıdyń Shyńjań ólkesine aýyp barǵan eken. Keıin Shyńjańda da el basyna aýyr kún týǵanda Ybraıym úı-ishiniń amandyǵyn oılap, Tarbaǵataı jerinen de aýa kóshedi. Osylaısha aınala kóshken qazaq otbasy Qytaıdyń ishki jerindegi Shanshı ólkesine taban tiregen eken. Biraq onda da qazaq shańyraǵy qasań taǵdyrdan basyn arashalaı almaıdy. Kóp qıyndyq kóredi. Eń aqyry sol jerde 6 jastaǵy Qasendi áke-sheshesi qıyn turmystyń májbúrleýimen qytaılyq otbasyna amalsyzdan asyrap alýǵa beredi eken. Osydan bastap Qasenniń kúrdeli ómir joly kúrt burylyp basqa arnaǵa túsedi. Onyń endigi jaǵdaıy múldem beıtanys ortada, ózgeshe qalyppen órbıdi. Bala Qasen jat bosaǵada kóp azap shegedi. Buǵanasy qatpaǵan jas bala aýyr eńbek pen ashtyqtyń, uryp-soǵýdyń talaıyn basynan keshedi.
1932 jyly kóringenge kóz túrtki bolyp, jábir kórip júrgen, panasyz balaǵa Qytaı qyzyl áskerleri jolyǵady. Osylaısha 12 jasynda Qasen Rústemuly jańadan qurylyp kele jatqan Qytaı jumysshy-dıqandar qyzyl armııasyna qabyldanady. Ol keıin barlaýshy bolyp júrip, Qytaı kompartııasynyń basshylary turatyn ıAnan bekinisine jasalǵan shabýylda keremet erligimen kózge túsedi. Erlik elenedi. Oǵan baılanysshy, vzvod, rota komandıri (1932-1937) sekildi áskerı mindetter júkteledi. Tipten, Qasenniń soǵystaǵy belsendi, senimdi jaýyngerlik erik-jigerin baǵalaǵan basshylyq Qytaı kommýnısteriniń kósemi Mao Tszedýnnyń jeke kúzetshisi ári kómekshisi, telegraf tárjimashysy (1937-1939) sııaqty asa jaýapty qyzmetterdi de senip tapsyrady.
Ol sol ýaqyttardaǵy partııa mektepterinen jáne Qytaıdaǵy birneshe joǵary áskerı oqý oryndarynan bilimin jetildiredi. Ekinshi dúnıejúzilik soǵys jyldarynda polk basqaryp, japon basqynshylaryna qarsy soǵysqa belsene aralasady. Qytaıdaǵy azamat soǵysy kezinde derbes polkti basqaryp, Taı ıÝan qalasyn gomındandyqtardan azat etýge qatysty.
Aıta keterligi, Qasen Rústemuly 9 jasynda qytaısha Jań Jıanmın degen esimdi qabyldaǵan bolatyn. Ol Qytaıdyń Qyzyl armııasynda osy esimmen qyzmet atqardy.
Qytaı Halyq Respýblıkasy qurylǵannan keıin, 1951 jyly polkovnık shenindegi Qasen Rústemuly eldegi tank armııasynyń qurýshysy ári 1-shi tank mektebiniń bastyǵy bolyp taǵaıyndalady. 1953 jyly memlekettik áskerı ister komıtetindegi saýytty avtomashına bóliminiń bastyǵy bolady. 1972-1983 jyldary joǵary áskerı basshylyq qyzmetterde jumys atqardy. 1983 jyly armııa generaly dárejesinde zeınetke shyǵady.
1982 jyly general Jań Jıanmın óziniń ulty qazaq ekenin, áke-sheshesiniń azan shaqyryp qoıǵan aty Qasen Rústemuly ekenin ortalyq bılikke málimdep, halyqqa jarııa etedi. Bul eldegi qaharly saıası naýqandar aıaqtalyp, Qytaı bıligin reformator Den Sıaopın qolǵa alǵan kezeń bolatyn. Osydan bastap general Qasen óz týystaryna izdeý sala bastaıdy. Qasen Rústemuly 1983 jyly Qytaı Halyq Respýblıkasy Іle qazaq avtonomııaly oblysy qurylýynyń 30 jyldyq merekesine oraı onyń ortalyǵy Qulja qalasyna keledi. Osy joly qazaqtar mekendegen oblystan týystaryn izdep, kóp suraý salsa da, taba almaı ketedi. Týys-týǵanyn izdeý maqsatynda Shyńjańǵa odan keıin de arnaıy atbasyn buryp, birneshe márte kelip turady. Aqyry Qasen general uzaq jyl saǵynyp izdegen týystaryn tek 1992 jyly ǵana tabady. Osy jyly Qasen Rústemuly áıeli men balalaryn ertip týǵan jeri Tarbaǵataıǵa kelip, inisi Symaq Rústemulymen qaýyshady. Bul tosyn jaǵdaıǵa kúmánmen qaraǵandar da bolǵan sekildi. Tipti resmı Qytaı bıliginiń ózi buǵan senińkiremegen eken. Sol úshin bıliktegiler Symaq Rústemulynyń qanyn zerthanalyq tekserýden ótkizip, Qasenniń týǵan inisi ekenin anyqtap, oǵan báriniń de kózi jetedi.
Al Aınur Symaqqyzy (Qasenniń inisi Rústemniń qyzy) Shynjań telearnasynyń «Báıterek» baǵdarlamasyna bergen suhbatynda, Qasen Rústemulynyń bir ul, úsh qyzy bar ekenin, olarmen qazir de aralasyp turatyndyqtaryn aıtady. Qasenniń áıeli - ishki Qytaıdyń ońtústiginde mekendeıtin az sandy Mıaýzý ultynyń azamatshasy.
Ómiriniń qanshama jyly qaqtyǵystar, teketirester men soǵystarda ótkizip, qıyn da qasań saıasat kezeńderin bastan ótkergenimen Qasen Rústemuly óz týǵan halqyna degen saǵynysh sezimin, qadir-qurmetin esh joǵaltqan emes. Ol qazaq halqy aldyndaǵy azamattyq paryzyn joǵarǵy bılikte júrgen ýaqytynda da hal-qadirinshe ótegen. General Beıjińdegi 8 bólmeli úıiniń 40 sharshy metrlik bir bólmesin qazaqsha bezendirip, edenine syrmaq tósep, qabyrǵasyna túskıiz ustap, óziniń týǵan halqyna degen saǵynysh maýqyn basqan eken. Onyń tikeleı qoldaýymen Gansý, Shynjań ólkelerinde turatyn qazaq malshylarynyń turmys-tirshiligin jaqsartýǵa den qoıylady. Shynjańdaǵy qazaq mektepteriniń jaǵdaıyn kóterýge, óńirdegi tas joldardyń jóndelýine de atsalysqan. Sondaı-aq, týǵan aımaǵy Tarbaǵataıdaǵy qazaqtyń dástúrli medıtsınasyn negiz etken ulttyq aýrýhananyń jáne Sháýeshek qalalyq 2 orta mektep pen pedagogıkalyq kolledjdiń qurylystarynyń salynýyna da, damýyna da óz úlesin qosypty. 
Qasen Rústemuly Ybraıym Qytaı Halyq Respýblıkasynyń 7-saılanǵan Parlamentiniń múshesi, Qytaıdyń «Derbes erkindik», «Azattyq», «1 tamyz» ordenderimen marapattalǵan. Ol 2006 jyly Beıjiń qalasynda 85 jasynda qaıtys boldy. Aıta keteıik, qazaqtyń ózgeshe taǵdyrly, batyr generaly týraly Asylqan Begenulynyń «Qasen general» atty romany 1992 jyly Qytaıda jaryq kórdi. 
