Qytaı koronavırýspen qalaı kúresti - Ýhan dárigerimen suhbat

NUR-SULTAN. QazAqparat - Koronavırýspen álem jurtshylyǵynyń aldynda eń birinshi bolyp betpe-bet kelgen Qytaı indetti eńsere aldy. Ótken jeksenbi kúni osynaý juqpaly aýrýdyń taralý oshaǵy bolǵan Hýbeı ólkesi Ýhan qalasynyń aýrýhanalarynda koronvırýs ınfektsııasy bar birde-bir patsıent qalmady. 29 sáýirdegi derekterge sáıkes, indet bastalǵan sátten beri Ýhanda vırýs juqtyrýdyń 50 333 jaǵdaıy tirkelip, 3 869 adam qaza tapty. Sońǵy úsh táýlikte juqtyrýdyń birde-bir jaǵdaıy tirkelmedi. Al sońǵy saýyqqan 12 patsıent 26 sáýir kúnderi medıtsınalyq mekemelerden úılerine jiberildi.

Ýhan ýnıversıteti janyndaǵy «Chjýnnan» aýrýhanasy qarqyndy terapııa bólimshesiniń meńgerýshisi Pen Chjııýn COVID-19-ben barynsha aýyr naýqastanǵan patsıentterdi emdeýge jumyldyrylǵan dáriger-reanımatologtar tobyna basshylyq jasady. AQSh-tyń Pıttsbýrg ýnıversıtetiniń Medıtsına ortalyǵy kúrdeli medıtsına kafedrasynda oqytýshylyq jáne ǵylymı tájirıbe jınaǵan Pen Chjııýn QazAqparat tilshisine bergen eksklıýzıvti suhbaty barysynda koronavırýs ınfektsııasyn emdeýdegi tájirıbesimen bólisip, koronavırýstyń aldyn alýdyń birinshi kezektegi sharalary týraly sóz qozǵady.

- Koronavırýsty emdeýdiń tıimdi preparaty bar ma?

- Sońǵy málimetterge qaraǵanda, COVID-19-dy emdeýdiń tıimdili dáleldengen preparattary nemese ádisteri joq. Remdesıvırdiń de, gıdroksıhorınniń de, totsılızýmabtyń da klınıkalyq synaqtary sátsiz bolyp shyqty. Degenmen, klınıkalyq synaqtar shynaıy tájirıbemen saıma-saı bolmaýy da yqtıaly. Bul preparattar patsıenttiń jaı-kúıine baılanysty qoldanylýy múmkin. Aıtalyq, arbıdoldy koronaırýstyń alǵashqy satysynda onyń aldyn alý úshin qoldanýǵa bolady.

- Dástúrli qytaı medıtsınasy jaıynda ne aıtar edińiz?

- Qytaı medıtsınasynyń COVID-19-dy emdeýde tıimdi ekendigine eshqandaı da senimdi dálel joq. Degenmen, klınıkalyq tájirıbege sáıkes, COVID-19-dyń bastapqy satysynda qytaı medıtsınasynyń tıimdiligi bar.

- Sábılerdi, balalardy jáne qart adamdardy koronavırýstan qalaı qorǵaý kerek?

- Analar balalarymen birge qoǵamdyq oryndarǵa barmaýǵa tyrysýy qajet. 5 jasqa tolmaǵan balalar úılerinde bolýy jáne adamdar kóp jınalatyn jerlerge barmaýy kerek. jasy 60-tan asqan qart adamdarǵa durys tamaqtanýǵa, uıqylaryn qandyrýǵa, zoryqpaýǵa jáne úreıge boı aldyrmaýǵa keńes beremiz. Eger olar kóshege shyqqylary kelse, onda maskany taǵyp qana qoımaı, ony durys kııýleri de asa qajet.

- Al koronavırýstan qalaı qorǵanýǵa bolady?

- Menińshe, ımmýndyq júıeni jaqsartýǵa dári-dármekke qaraǵanda, dıetologııalyq statýs pen kóńil-kúıde jaqsartý barynsha tıimdi bolmaq. Aqýyzdy molynan tutynyp, birqalypty fızıkalyq júkteme jaqsy ımmýnıtetti ustap turý úshin barynsha mańyzdy. Jemis-jıdektiń ne bolmasa S dárýmeniniń de kómegi bar. Ózim tabletka túrindegi S dárýmenin kúnsaıyn 2 ret qabyldaımyn. Kúıgelektenýden jáne jabyrqaýdan arylý qajet. Qytaı medıtsınasynda «Lıanhýa Tsınven» (Lianhua Qingwen) kapsýlasy keńinen taraı bastady jáne koronavırýstyń alǵashqy satysynda paıdaly ekendigi aıtylýda. Sonymen qatar, keıbir medıtsınalyq brıgadalar Ýhanǵa jolǵa shyǵar aldynda Tımozın (Thymosin) qabyldaǵan.

- Jaýyr bolǵan másele bolsa da maska taǵýǵa qatysty pikirińizdi bilsek...

- Ýhanda sapaly karantın men maska taǵyp júrý COVID-19 indetimen kúrestegi bizdiń jeńisimizdiń ómirlik mańyzdy faktoryna aınaldy. Óıtkeni, bul vırýs eń aldymen tynys alý júıesin zaqymdap, tozańdaný jolymen adamnan adamǵa beriledi. Tipti, medıtsınalyq mekemelerde masqa taǵyp júrgen medıtsına qyzmetkerleriniń taqpaǵandarǵa qaraǵanda indetti juqtyryp alý qaýpi tómen boldy. Degenmen bul, maskanyń jetkilikti kólemin jáne ony durys taǵýdy talap etedi.

- Kúndelikti ómirde ustaný úshin qandaı keńes berer edińiz?

- Eger siz jumys baratyn bolsańyz, máselen keńselik ǵımaratta bolsańyz, onda biz maska taǵýǵa jáne múmkindiginshe qoldy jıi zalalsyzdandyrýǵa keńes beremiz. Al eger siz sýpermarket, metro syndy qoǵamdyq oryndarǵa baratyn bolsańyz, onda da maska taǵyp júrýge keńes beremiz jáne qol berip amandasý, qushaqtasý jáne súıisý syndy jaqyn baılanystardan qashý qajet. Adam joq jerde maskany sheship qoıýǵa bolady. Úıde qart ana-analaryńyzben jáne balalaryńyzben birge bolǵan kezde maska taǵyp, qoldy zalalsyzdandyryp otyrýdy usynamyz. Sóz sońynda aıtarym, jeke qorǵanys quraldaryn paıdalanyp, jeke tazalyq erejesin, qatań karantın talaptaryn saqtaý - bul, ásirese, erte satyda indetpen kúrestiń mańyzdy sharasy.

- Suqbatyńyzǵa rahmet!

Aıta keterligi, sońǵy málimetterge qaraǵanda, Qytaıda koronavırýspen aýdyrǵandar sany 647-ge deıin qysqaryp otyr. Al resmı statıstıka málimetterine sáıkes, QHR-da indet juqtyrǵandardyń 93,6 paıyzy jazylyp shyqty. Aýrý tirkelgennen bastap vırýs juqtyrǵandardyń sany 82,8 myń adamnan asyp ketti. Elde birneshe kún boıy vırýstan ólim-jitim tirkelgen joq.