Kúzde nege adamdar jıi kúızeliske túsedi
ASTANA. KAZINFORM – Kúz kelisimen kún qysqaryp, aýa raıy salqyndap, adamdardyń kóńil kúıinde ózgerister baıqalatyny anyq. Bireýler jalqaýlyqqa berilse, endibiri sebepsiz sharshaǵysh, ashýshań ketedi. Bul qubylysty mamandar «kúzgi apatııa» dep ataıdy. Psıholog praktık Іńkár Tólegenova Jibek joly telearnasyndaǵy «Búgin LIVE» baǵdarlamasyna suhbat berip, kúzgi kóńilsizdiktiń sebepteri, belgileri jáne ony jeńý joldary týraly aıtyp berdi.
Mamannyń sózinshe, «apatııa» sózi grek tilinen «sezimsizdik, qushtarlyqtyń bolmaýy» dep aýdarylady. Ejelgi fılosoftar ony artyq emotsııalardan arylyp, rýhanı tynyshtyqqa jetý kezeńi retinde ǵana sıpattaǵan. Al, qazirgi medıtsınada bul sóz jaǵymsyz sıpatqa ıe bolǵan. 1980 jyldary amerıkalyq psıhıatr Norman Rozental maýsymdyq klımattyń ózgerisine baılanysty adamdarda energııanyń tómendep, ómirge qyzyǵýshylyqtyń azaıýyn zerttep, «kúzgi apatııa» uǵymyn engizgen.
Sondaı-aq psıholog kúzgi apatııa – maýsymdyq qubylys ekenin, ol ádette bir aptadan úsh aptaǵa deıin sozylatynyn atap ótti. Bul kezde adamnyń tábeti tómendep, uıqysy buzylyp, jumysqa nemese oqýǵa degen qyzyǵýshylyǵy azaıady.
– Apatııa men depressııany shatastyrýǵa bolmaıdy. Apatııa maýsymdyq ózgeristerge baılanysty bolsa, depressııa kóbine adamnyń ishki jaraqattarynan týyndaıdy, - deıdi psıholog.
Onyń sózinshe, kúzgi kóńilsizdiktiń negizgi sebebi – kúnniń qysqaryp, túnniń uzarýy, bıologııalyq yrǵaqtyń ózgerýi. Buǵan qosa, jazǵy demalystan keıingi jumysqa beıimdelý kezeńi de adam psıhologııasyna áser etedi.
Psıholog apatııadan shyǵýdyń birneshe jolyn atady:
• adamǵa demalysqa ýaqyt bólý qajet;
• pozıtıvti oılaýdy daǵdyǵa aınaldyrý kerek;
• sportpen shuǵyldanyp, kún sáýlesin kóbirek qabyldaǵan jón;
• durys tamaqtaný men dárýmenderdi qoldaný mańyzdy;
• jaqyndarmen qarym-qatynasty úzbeý qajet.
– Kópshilik kúzdi kóńilsizdikpen baılanystyrady jáne kún qysqaryp, aýa raıy sýytyp, aınala balshyqqa tolady degen sekildi negatıv tustaryn ǵana kóredi. Biraq bul mezgil molshylyqtyń, tabystyń jáne jańa múmkindikterdiń kezeńi. Kúzge degen kózqarasty ózgertsek, apatııanyń da áseri azaıady, - deıdi maman.
Eger kóńilsizdik úsh aptadan uzaqqa sozylsa, psıholog mamandarǵa júginýge keńes beredi.
Aıta keteıik, Astanada jastar ortalyqtarynda psıhologtar, zańgerler jáne dárigerler tegin kómek kórsetedi.