Kúıshi Serikbaı Qusaıynov: Saýdadaǵy dombyralardyń basym bóligi — shalaǵaı
PETROPAVL. KAZINFORM — Soltústik Qazaqstan oblysyndaǵy belgili kúıshi Serikbaı Qusaıynov sanaly ǵumyryn dombyraǵa arnaǵan, ónerdiń qadirin janymen túsingen sanaýly jandardyń biri. Jasy toqsanǵa taıaǵan qarııa áli de qasıetti aspapty qolynan tastamaı, nemeresin baýlyp júr.
Serikbaı Bárıulynyń kúı ónerine alǵashqy qadamy — aýyl sahnasy men mektep úıirmesinen bastalǵan eken. Án men kúıge áýestik ony úlken jolǵa bastady.
— Aýylda bala kezde qaı jerde oıyn-toı bar, qandaı dombyrashy-ánshiler keledi, sony baıqap júrdik. Sosyn dombyraǵa áýestenip, Turlybaı degen kisi dombyra jasap ákelip berdi. Dombyrada úırengen alǵashqy ánim — «Elim-aı». Onynshy klasty bitirgennen keıin ártúrli baıqaýlarǵa, kórkemónerpazdar baıqaýlaryna qatysyp, júldeli oryn alyp júrdim. Keıin Petropavlda Ǵalymjan Áljanov degen dombyrashydan birneshe aı dáris aldym, — deıdi kúıshi.
Ol jerde úsh aı dombyra úırengen bozbala, aýylyna oralady. Keıin ustazymen taǵy qaýyshýdyń sáti túsedi.
Mýzykant arnaıy tapsyrmamen Almatyda ótetin festıvalge Baıan aýylynyń ónerpazdaryn daıarlaýǵa kelgen eken.
— Túkpirde jatqan Baıandy Almatydan biraq shyǵardy. Hory Qurmet gramotasyn aldy. Dombyra ansambli laýreat atandy. Bizge sol kezde jańa shyqqan keremet bir úlken magnıtofondy syıǵa tartty. Ahmet Jubanovty sonda birinshi ret jıýrıde kórdim. 1959 jyly Petropavldyń mýzyka ýchılışesine oqýǵa keldim. Al úshinshi kýrsta muǵalimimiz ketip qalyp, dıplom alý úshin Shymkentke aýystym. Konservatorııada oqı almadym, ol qolym jetpegen arman bolyp qaldy. Áke-sheshemde 16 bala boldy, «kómektesesiń, qaıt» dep shaqyra berdi, — deıdi qarııa.
Serikbaı Qusaıynov kóp jyldar boıy mýzykalyq ýchılışe men ınternatta talantty balalarǵa dombyra tartýdy úıretýden de jalyqpady. Onyń 200-den artyq óner qýǵan shákirti bar.
Dombyra onyń ómirlik serigine aınaldy. Sondyqtan aspapty arnaıy tapsyryspen ǵana jasatty.
— Almaty konservatorııasynyń eksperımentaldyq sheberhanasy bolatyn, sondaǵy sheberlerden dombyra satyp alamyn dep dalada qalyp qoıa jazdaǵanmyn. Іssaparǵa dep bergen bar aqshany jańa aspapty satyp alýǵa jumsaǵanmyn ǵoı. Jolda poıyzdan túsirip kete jazdady, — deıdi kúıshi.
Serikbaı Qusaıynovtyń aıtýynsha, qazir saýdadaǵy dombyralardyń basym bóligi saqaý. Al dombyranyń babyn bilý — naǵyz sheberliktiń belgisi.
Sapaly dombyra — kózdiń nurynan, júrektiń jylýynan týady.
— Dombyranyń babyn bilý kerek. Dombyranyń shanaǵy jeńil bolýy tıis. Aspapty kúnge qaratqanda, mynaý úndikten kún nury kórinýi kerek. Sondaı dombyralar jaqsy shyǵady. Meniń dombyramnyń moıny aýyr shanaqqa qaraǵanda, ol solaı bolýy kerek te. Qazirgilerdiń pernesi durys istelmegen, ne bolmasa tıekteriniń ornalasýy sáıkes kelmeıdi, sonyń bárin baıqaý kerek. Keıbir dombyralardyń moıny shalqaq bolady, keıbiri eńkek etip jasaıdy, ol túzý bolýy tıis, — deıdi kúıshi.
Qarııa «Kúı — qudiret, kúı — óner» degen kitaptyń avtory. Serikbaı Qusaıynov kezinde toqsannan astam kúıdi jatqa tartsa, qazir kópshiligin umytqan.
Alaıda izbasary bar. Atasynyń jolyn qýǵan Dıas nemeresi Segiz Seri atyndaǵy qazaq halyq aspaptar orkestrinde jumys isteıdi.
Esterińizge salaıyq, Petropavl turǵyny Bolat Qanafın qazaqtyń qara dombyrasyn jetildirip, onyń zamanaýı úlgisin jasap shyqqan edi.