Qurylysy bitpegen úıdiń qujattaryn qalaı tekserý kerek – resmı nusqaýlyq
ASTANA. KAZINFORM – Qazaqstanda kópqabatty úı salyp jatqan 348 qurylys kompanııasynyń úleskerdiń aqshasyn tartýǵa ruqsaty joq. Qazir bul kompanııalar el aýmaǵyndaǵy 394 nysannyń qurylysyn júrgizip jatyr. Bul - osy 394 úıden páter tańdap, aldyn ala aqsha salǵan adamdar erteń sazǵa otyryp qalýy múmkin degen sóz. Respýblıka boıynsha eń kóp ruqsatsyz salynyp jatqan nysandar: Mańǵystaý oblysynda (125 úı), Almatyda (83 úı), Atyraý (37 úı), Shyǵys Qazaqstan (31 úı) oblystarynda, Astanada (26 úı), Aqmola oblysynda (24 úı). Kazinform tilshisi «Qazaqstan turǵyn úı Kompanııasy» mamandarynyń keńesi negizinde oqyrmanǵa osyndaı kúmándi mámilege urynbaý úshin qalaı áreket etý kerektigi jóninde materıal usynady.
Áleýmettik jelide áli salynyp bitpegen úılerdiń kóz jaýyn alatyn jarnamasy jeterlik. Bul ásirese jıǵan-tergeni ıpotekanyń bastapqy jarnasyna jetpeıtin, borysh merzimin 10-15 jylǵa sozǵannyń ózinde aı saıynǵy tólemi tabysynan asyp túsetin adamdarǵa tıimdi jol bolyp kórinedi. Sebebi qurylysy endi bastalǵan páterdiń baǵasy daıyn páterdiń baǵasynan shamamen 30 paıyzǵa arzan shyǵady. Artylǵan az ǵana aqshasyn jyljymaıtyn múlikke ınvestıtsııalaǵysy keletinder de úlestik qurylysqa qarajat quıyp jatady. Іrgetas kezinde arzan baǵaǵa «satyp alǵan» páter erteń qurylys bitip, qoldanysqa berilgende ondaǵan paıyzǵa qymbattap shyǵa keledi. Salynǵan úıdiń ornalasqan jeri neǵurlym elıtaly aýdanda bolsa, kiretin marja da soǵurlym kóbirek. Alaıda, bul jerde eskerý qajet kóptegen faktordyń bar ekenin bilgen abzal.
Sońy sotqa deıin jetken úleskerlik daýlardyń kóptigine qaramastan, mundaı ónimderge suranystyń túspeı turǵanyn osyndaı motıvtermen baılanystyrýǵa bolady.
Sondyqtan bul jaǵdaıǵa túspes úshin árbir úlesker óz quqyqtaryn bilýi qajet. Onyń eń negizgisi – qurylysy salynyp jatqan nysan boıynsha úleskerdiń qarajatyn tartýǵa jergilikti ákimdikten alǵan ruqsaty nemese Qazaqstan turǵyn úı kompanııasynyń biryńǵaı operator retinde bergen kepildigi bolýy qajet. Qazir bul aqparatty tekserý óte ońaı, sebebi arnaıy ruqsaty bar nysandardyń tizimi men nysan týraly tolyq aqparat ashyq túrde myna portalda jarııalanyp tur. Bul tizimdi jergilikti ákimdikter berip otyrady.
Resýrsty «Qazaqstan turǵyn úı Kompanııasy» aktsıonerlik qoǵamy ázirlegen. Atalmysh uıymnyń málimeti boıynsha, el aýmaǵynda úleskerdiń qarajatyn tarýǵa ruqsaty jáne biryńǵaı operatordyń kepildigi bar 892 nysan tirkelgen. Onyń 703-i aıaqtalǵan, 189-sy áli salynyp jatyr. Osy salynyp bitpegen 189 úıdiń 41-inde «Qazaqstan turǵyn úı Kompanııasy» AQ kepildigi bar, 23-ine ákimdikterdiń, al 125-ine ekinshi deńgeıli bankterdiń arnaıy ruqsaty berilgen.
Al úlesker qarjysyn tartýǵa eshqandaı ruqsaty joq 394 nysan salynyp jatqanyn sóz basynda aıttyq. Bul úılerge úlesker retinde aqsha salǵandar qurylys aıaq astynan toqtap, qoldanysqa berilmeı jatsa, máseleni azamattyq negizde, tek sot arqyly ǵana sheshe alady. Óıtkeni ákimdik te, «QTK» AQ da kepildik bermegen.
«Jobalaý-smetalyq qujattary men úlesker aqshasyn tartý ruqsatyn kórsetpegen kompanııadan aýlaq bolǵan durys. Ondaı ruqsatty jergilikti ákimdik nemese Qazaqstan Turǵyn úı Kompanııasy beretinin aıttym. Osy eki qujatty suraý kerek. Bul qujattar bolmasa, erteń satyp alǵan úıińiz salynyp bitpeı qalsa, zań da, ákimdik te sizge kómektese almaıdy. Quqyǵyńyz 100 paıyz buzylady. Ákimdikke barsańyz quqyq qorǵaý organdaryna silteýmen shekteledi. Óıtkeni ákimdik kepildik bermegen nysanǵa aqsha salǵan bolyp shyǵasyz», - deıdi «QTK» AQ basqarma tóraǵasy Altaı Kúzdibaev.
Sonymen Homeportal portalynda memleket kepildik bergen úleskerlik qurylystardy izdeý úshin myna áreketterdi jasaý kerek:
1. Portalǵa kirgennen keıin oń jaqtaǵy joǵarǵy buryshtan qazaq nemese orys tilin tańdaısyz.
2. Budan keıin «Jeke tulǵalarǵa» arnalǵan aqparattar bazasyn tańdaısyz.
3. «Úlestik qurylys obektileri» batyrmasyna ótý kerek.
4. Bul batyrmany basqanda ekranda Qazaqstannyń kartasy bar ıntrefeıs ashylady. Odan ózińiz qyzyǵýshylyq tanytqan turǵyn úıdiń málimetterin tekserý úshin turǵyn úı kesheniniń resmı ataýyn nemese ony salyp jatqan kompanııanyń bıznes sáıkestendirý nómirin (BSN) bilýińiz kerek. Osy eki málimettiń birin izdeý jolyna terip, «izdeý» pármenin basý qajet.
5. Eger siz izdep otyrǵan turǵyn úı keshenine aqsha salýshylarǵa jergilikti ákimdik nemese «Qazaqstan Turǵyn úı Kompanııasy» aktsıonerlik qoǵamy kepildik bergen bolsa, ashylǵan paraqshanyń astyńǵy bóliginde siz izdegen nysannyń ataýy shyǵady.
Sol jerden «Jobany qaraý» batyrmasyna kirip, nysandy salyp jatqan merdiger kompanııanyń tolyq ataýy, qashan qoldanysqa beriletini, neshe qabatty, neshe páterli úı ekeni t.b. málimetter shyǵady.
Bul – osy turǵyn úıge úlesker retinde aqsha salyp, qurylys bitpeı qalǵan kúnniń ózinde memleket sizdiń quqyǵyńyzdy qorǵaıdy degen sóz. Eger ákimdik kepildik bergen bolsa, merdigerdi aýystyryp, qurylysty aıaqtaıdy da, bastapqy kelisimshartta kórsetilgen baǵamen sizge satady. Al úıdiń salynyp bitkenin kútkińiz kelmese, úleskerlik kelisimsharttyń normalary iske qosylady. Qarapaıymdap aıtsaq, kepil berýshi ákimdik nemese «QTK» AQ qurylysqa tartqan basqarýshy kompanııa nysandy aıaqtap, siz bas tartqan páterdi satyp, sonyń aqshasynan sizdiń aldyn ala tólem retinde aýdarǵan aqshańyzdy qaıtaryp beredi.
6. Eger siz izdegen nysanǵa ákimdik te, «Qazaqstan turǵyn úı Kompanııasy» AQ da kepildik bermegen bolsa, izdeý paraǵynyń aıaq jaǵynda mynandaı jazý shyǵady.
7. Ózińiz izdegen úıdi tezirek tabý úshin ınfografıkalyq kartadan qajet óńirdi terip te izdeýge bolady. Kerek oblystyń ústine basyp, kepildik berilgen nysandardyń tizimin kórip shyǵýǵa bolady.
8. Alǵashqy izdeý tásilinen siz izdegen nysan tabylmasa, memleket kepildigi berilmegenine kóz jetkizý úshin (kompıýterden) «Úlestik qurylys obektileri» batyrmasyna qaıta ótip, «Ruqsatsyz/kepildiksiz nysandar» batyrmasyna ótý qajet.
Batyrma paraqshasynan ne turǵyn úı kesheniniń ataýy arqyly, ne kartadaǵy óńirdi basý arqyly kepildik almaǵan nysandardyń tizimin teksere alasyz.
Telefonnan izdegen jaǵdaıda «Negizgi menıýdiń» «Ruqsatsyz/kepildiksiz nysandar» batyrmasyna ótý kerek.
A)
Á)
B)
Tańdaǵan turǵyn úıdiń qurylysyna úlesker aqshasyn tartýǵa ruqsat berilgenine kóz jetkizýmen jumys bitpeıdi. Altaı Kúzdibaev úı salýshy kompanııamen kelisimshartqa otyrǵan kezde asa saq bolý kerektigin aıtady. Sondaı-aq, qurylys kompanııasynyń negizgi degen qujattarymen tanysý qajet.
Bolashaq úlesker kompanııadan myna qujattardy suraýǵa haqyly:
- úı salýǵa arnalǵan jerdiń qujattary;
- qurylysqa ruqsat qujaty;
- úlesker aqshasyn tartýǵa berilgen ruqsat nemese Biryńǵaı operatordyń kepildik kelisimsharty (bári túpnusqa qujat túrinde kórsetilýi kerek).
Budan bólek:
- kásiporynnyń Qazaqstan aýmaǵynda tirkelgenin rastaıtyn anyqtamanyń;
- nysandy jobalaý qujattarynyń kóshirmesi.
Kelisimshartqa qol qoımaı turyp onyń mazmunyna mán berý mańyzdy. Qol qoıýǵa usynylǵan qujattyń «Turǵyn úı qurylysyna úlestik qatysý týraly kelisimshart» ekenine kóz jetkizý qajet. Munyń ornyna: «brondaý kelisimsharty», «ınvestıtsııa jasaý kelisimsharty», «rezervteý kelisimsharty», «talap etý quqyǵyn basqaǵa berý kelisimsharty» sııaqty qujattar usynsa, ondaı kompanııaǵa jolamaǵan abzal.
Kelisimshartqa ekijaqty qol qoıylǵannan keıin ýákiletti kompanııa ony «Qazreestr» aqparattyq júıesi arqyly jergilikti ákimdikte tirkeýge mindetti. Jergilikti ákimdik ony tirkegen jaǵdaıda turǵyn úı qurylysyna úlestik qatysý týraly sharttyń eseptik jazbasy týraly úzindi beriledi. Tek osy qujat qana jasalǵan mámileniń zańdy ekenin rastaıdy.